U nas zapłacisz kartą
Kremy do twarzy podczas chemioterapii - Wsparcie dla Skóry w Trudnych Chwilach
Jak powinna wyglądać pielęgnacja w trakcie chemioterapii?
Podczas kuracji onkologicznych skóra i jej przydatki mogą doświadczyć efektów niepożądanych. Manifestacje skórne są jednymi z najczęściej występujących powikłań.
W trakcie tego typu leczenia pacjent poddawany jest zabiegom, które mają na celu likwidację komórek nowotworowych. W tym celu podawane są leki cytostatyczne, które poza oddziaływaniem niszczącym na nowotwór, mogą oddziaływać także na zdrowe komórki, co wiązać się może z szeregiem działań niepożądanych.
W kontekście skóry najczęściej obserwuje się suchość, łuszczenie i tkliwość skóry. Staje się ona szorstka i bardziej podatna na uszkodzenia. Jednakże najbardziej dokuczliwym, szczególnie dla kobiet, staje się proces utraty włosów. Dlatego tak istotnym może okazać się odpowiednie przygotowanie w postaci makijażu permanentnego.
Na skórze ponadto mogą także pojawiać się przebarwienia czy trądzik.
Zespół ręka-stopa.
Skutkiem niektórych chemioterapii może być nadmierna suchość skóry, na wewnętrznych częściach dłoni i stóp, a także w okolicach pach i pachwin. Ten tzw. zespół ręka-stopa (ang. hand-foot syndrome, HFS) wywołują niektóre leki antyangiogenne i cytotoksyczne, którymi leczymy nowotwory.
Miejsca szczególnie narażone.
W czasie podawania leków antyangiogennych zmiany skórne powstają głównie w okolicach narażonych na ucisk lub tarcie (pięty, boczne powierzchnie stóp, kości śródstopia i stawy śródręczno-paliczkowe). Jednak przy stosowaniu klasycznych leków cytotoksycznych, objawy zespołu występują nie tylko w miejscach narażonych na ucisk.
W zależności od stopnia nasilenia.
Zespół ręka-stopa zaczyna się od minimalnych zmian skórnych lub stanów zapalnych, które nie wywołują dolegliwości bólowych, ani nie utrudniają wykonywania codziennych czynności:
- rumień,
- bezbolesny obrzęk,
- nadmierne rogowacenie,
- uczucie pieczenia.
Jednak brak odpowiedniej pielęgnacji prowadzić może do bardziej poważnych zmian skórnych, które wywołują ból i ograniczają wykonywanie codziennych czynności:
- łuszczenie się,
- pęcherze,
- krwawienie,
- obrzęk,
- otwarte owrzodzenia.
Profilaktyka
Przed rozpoczęciem chemioterapii zalecane jest usunięcie, za pomocą środków keratolitycznych lub pedicure, miejsc nadmiernego rogowacenia. Aby zapobiegać otarciom i urazom, powinniśmy nosić luźne i przewiewne ubrania z włókien naturalnych, a także miękkie i wygodne obuwie. Należy unikać mycia rąk i stóp w gorącej wodzie, a zamiast tego brać chłodne prysznice. Dodatkowo można chłodzić dłonie i stopy okładami z lodem czy zimnymi kompresami. Poza tym wystrzegajmy się detergentów do prania i środków czystości, które zawierają agresywne środki chemiczne.
Jak chronić skórę podczas radioterapii – kosmetyki
Leczenie odczynów popromiennych skóry zależy od stopnia uszkodzenia i polega na ścisłej ochronie obszaru napromienianego, unikaniu urazów mechanicznych, podrażnień, nasłoneczniania, ponownego napromieniania. Zakazane jest stosowanie kosmetyków oczyszczających skórę i zawierających alkohol. Zalecane jest mycie pod prysznicem z użyciem delikatnych środków myjących o neutralnym pH dla skóry i zrezygnowanie z gąbek i szczotek.
Warto rozważyć stosowania dedykowanym pacjentom onkologicznym kosmetyków oraz specjalnych kremów po radioterapii. W tej sprawie warto poradzić się lekarzy planujących i prowadzących terapię.
W przypadku odczynu III i IV stopnia mycie może być zakazane. W przypadku złuszczania naskórka na sucho możliwe jest zastosowanie kremów z dodatkiem kortykosteroidów (1-procentowy krem z hydrokortyzonem). W przypadku wystąpienia nadkażenia bakteryjnego może być konieczne zastosowanie kremu z antybiotykiem. Wskazane może być także delikatne przemywanie wodnym roztworem gencjany. Wystąpienie martwicy wymaga interwencji chirurgicznej.
Osoby, które poddawane są radioterapii powinny:
- Chronić napromienianą skórę przed urazami i nasłonecznieniem. Jeśli nie unikniemy ekspozycji słonecznych, należy stosować kremy i maści, które zawierają filtry przeciwsłoneczne,
- Nosić możliwie najlżejsze i przewiewne ubrania z materiałów naturalnych (bawełna/jedwab), aby skóra mogła „oddychać” i uniknąć odparzeń w fałdach skóry,
- Utrzymywać higienę skóry naświetlanej. Wykazano, że delikatne przemywanie i osuszanie skóry w obszarze napromienianym, zmniejsza częstość występowania ostrych reakcji skórnych związanych z radioterapią,
- Sugeruje się używanie golarek elektrycznych.
- Rozważyć stosowanie specjalistycznych kremów po radioterapii i kosmetyków dedykowanych pacjentom onkologicznym
Odczyn popromienny po radioterapii – postępowanie
W leczeniu nowotworów złośliwych za pomocą radioterapii, nastąpił wielki postęp w precyzyjnym dopasowaniu strumienia promieniowania do tkanek chorych i jednoczesnej osłonie tkanek zdrowych.Jednak pomimo tego, w obszarze napromienianym zawsze znajduje się skóra, a to prowadzi do jej popromiennego zapalenia, które powoduje pieczenie, świąd czy ból.
Podczas radioterapii może dojść do uszkodzeń komórek zarodziowych oraz różnicujących się, co warunkuje powstanie odczynu ostrego (wczesnego) naskórka. Skóra właściwa reaguje odczynem późnym.
W ograniczeniu skutków ubocznych leczenia pomocne mogą okazać się kosmetyki dedykowane pacjentom onkologicznym, np. specjalistyczne kremy po radioterapii czy chemioterapii.
Skala stopnia nasilenia odczynu popromiennego
- I stopień – zaczerwienienie,
- II stopień- złuszczanie na sucho,
- III stopień – złuszczanie na mokro,
- IV stopień – martwica.
Wystąpienie odczynu wczesnego zależy od rodzaju napromieniania, energii promieniowania (mniejsze ryzyko po zastosowaniu promieniowania o wyższej energii), wielkości dawki frakcyjnej, wielkości obszaru napromienianego, współistniejących genetycznie warunkowanych chorób skóry, jednoczesnego stosowania leków, wcześniejszej radioterapii w tym samym obszarze.
Wystąpienie odczynu późnego po radioterapii warunkuje przede wszystkim wielkość dawki frakcyjnej i całkowitej napromieniania. Odczyn późny powstaje w przypadku utrzymywania się nasilonych zmian odczynu wczesnego III stopnia, a także kumulacji małych dawek promieni, które same nie powodują odczynów. W jego wypadku dochodzi do nierównomiernego stwardnienia skóry z odbarwieniami, przebarwieniami, zanikami, a także poszerzeniem naczyń krwionośnych. Skóra ma wówczas skłonność do pękań i nadmiernego rogowacenia. Mogą w jej obrębie występować trudno gojące się owrzodzenia, a nawet transformacja nowotworowa (około 20 % przypadków przechodzi w nowotwory złośliwe).
