U nas zapłacisz kartą
Objawy czerniaka skóry - Jak rozpoznać i zrozumieć pierwsze sygnały
Czerniak – rodzaje, objawy, diagnostyka i profilaktyka
Szacuje się, że około 2% zachorowań na nowotwory stanowi rak skóry nazywany czerniakiem, a każdego roku liczba pacjentów, u których wykrywa się tę chorobę, rośnie. W poniższym artykule odpowiemy na najważniejsze pytania na temat czerniaka: jak wygląda, jakie są przyczyny i objawy czerniaka oraz jak się go diagnozuje i jakie działania prewencyjne mogą nas ustrzec przed zachorowaniem.
- Co to jest czerniak?
- Czerniak skóry – dlaczego powstaje?
- Jak wygląda czerniak?
- Rodzaje czerniaka skóry
- Diagnostyka czerniaka
- Profilaktyka czerniaka skóry
Leczenie czerniaka skóry
Zdiagnozowanie czerniaka w miejscowym stadium zaawansowania daje nawet 90% szans na przeżycie 5 lat od momentu postawienia diagnozy. Prawdopodobieństwo to spada do jedynie 5%, jeżeli choroba rozpoznana zostanie na etapie uogólnienia. Podstawą diagnostyki jest tak zwana biopsja wycinająca, stanowiąca jednocześnie element leczenia. Polega ona na wycięciu całej zmiany skórnej i przekazaniu tak pozyskanego materiału do badania histopatologicznego. Zmiana zawsze usuwana jest z tzw. marginesem 1–2 mm . Oznacza to, że oprócz widzianego przez nas czerniaka wycinamy znajdującą się wokół część skóry makroskopowo niezmienionej.
Planowanie terapii w nowotworach skóry (czerniaku skóry) jest dość proste, skupiamy się na tym, aby pozbyć się tych jej obszarów, które są wadliwe i zaatakowane przez chorobę. Najłatwiej osiągnąć ten cel stosując wycięcie chirurgiczne, stanowi ono podstawę leczenia. Jeżeli istnieje podejrzenie lub ryzyko przerzutów do węzłów chłonnych, wycinamy i je. Jeśli komórki czerniaka mogły dotrzeć do odległych narządów, czyli proces ma charakter uogólniony/rozsiany to niestety sprawa się komplikuje. Czasami takie odległe ogniska możemy rzeczywiście wyciąć, jednak częściej dodatkowo będzie trzeba zastosować chemioterapię, immunoterapię lub radioterapię.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na czerniaka?
- należy unikać słońca w godzinach południowych (od ok. 10.00 do ok. 15.00), a w słoneczne dni szukać cienia
- przed słońcem powinniśmy chronić się odpowiednim ubraniem i nakryciem głowy
- należy stosować kremy z odpowiednimi filtrami UVA i UVB
- dzieci poniżej 1. roku życia nie powinny być wystawiane na bezpośrednie działanie słońca, a starsze wymagają większej niż dorośli ochrony przed słońcem
- niektóre leki mogą powodować oparzenia lub przebarwienia po kontakcie ze słońcem. W przypadku osób korzystających z solarium ich stosowanie jest bezwzględnie przeciwwskazane.
Wskazane są również okresowe, kontrole dermatoskopowe znamion u dermatologa (u osób bez niepokojących zmian raz w ciągu roku, u pozostałych osób w zależności od decyzji lekarza).
Rodzaje czerniaka
Wyróżnia się różne typy czerniaków – każda z nich ma swoje indywidualne objawy, po których można je rozpoznać. Są to między innymi:
1. Czerniak szerzący się powierzchownie – to około 70% wszystkich przypadków czerniaka. Zazwyczaj rozwija się na podłożu zmian barwnikowych. Charakteryzuje się lekko uniesioną, miejscami płaską, czarno-brązowo-szarą zmianą.
2. Czerniak guzkowy – to około 10-30% przypadków i rozwija się ze znamion barwnikowych albo z całkiem zdrowej skóry. Ma postać guzków w ciemnym kolorze, które mogą krwawić. To rodzaj czerniaka z najgorszym rokowaniem i bardzo szybko postępującym przebiegu.
3. Czarniak wywodzący się z plamy soczewicowatej – stanowi do około 20% przypadków i rozwija się najczęściej u osób w wieku senioralnym.
4. Czerniak bezbarwnikowy – najcięższa postać, która nie wytwarza barwnika i objawy tego konkretnego rodzaju czerniaka bardzo ciężko zaobserwować i stwierdzić
5. Czerniak akralny – stanowi około 5% przypadków, a zmiana lokalizuje się na kończynach – najczęściej na podeszwach stóp i dłoniach.
Leczenie chirurgiczne czerniaka
Rozległość zabiegu zależna jest od stopnia zaawansowania . Do jego oceny wykorzystujemy 2 skale: Breslowa i Clarka . Obydwie bazują na głębokości rozrostu czerniaka i zajętych przez niego warstwach skóry. Wyróżniamy 4 stadia zależne od grubości nowotworu:
- I (czerniak do 1 mm grubości) – stanowi wskazanie do całkowitego wycięcia zmiany z marginesem 1 cm zdrowej skóry,
- II (czerniak 1–1,5 mm grubości)– zazwyczaj wycinamy nowotwór z marginesem 1 – 2 cm i dodatkowo usuwamy najbliższe węzły chłonne, do których nowotwór mógł dać przerzuty,
- III (czerniak 1,5–4 mm grubości)– usuwamy zmianę miejscowo zachowując margines 2 – 3cm i wycinając również powięź, jeśli zmiana przekraczała 2 mm grubości, dodatkowo eliminujemy najbliższe węzły chłonne i podajemy interferon alfa,
- IV (czerniak powyżej 4 mm grubości)– usuwamy zmianę miejscowo, chirurgicznie wyciąć można także przerzut skórny, niestety to stadium oznacza chorobę zaawansowaną często konieczne jest włączenie dodatkowych form terapii,
Jeżeli wykonana zostanie biopsja wycinająca, a w badaniu histopatologicznym rozpoznany zostanie czerniak konieczne może być wykonanie ponownego wycięcia, tym razem z zachowaniem odpowiedniego dla danego stadium marginesu wokół powstałej blizny. Grubość czerniaka od 1cm jest dodatkowo wskazaniem do wykonania biopsji najbliższych węzłów chłonnych (tzw. węzeł wartowniczy) lub ich wycięcia, jeżeli wykazują kliniczne cechy obecności przerzutów lub taka diagnoza potwierdzona została w badaniu histopatologicznym.
Pamiętajmy, że czerniak zawsze powinien zostać usunięty w całości. Nie wykonujemy biopsji zmiany, nie fragmentujemy jej – może to spowodować rozsiew procesu nowotworowego. Cięcia estetyczne wykonujemy jedynie w obszarze twarzy, na pozostałych częściach ciała znamiona usuwamy zgodnie z przebiegiem linii ciała.