U nas zapłacisz kartą
Rak - Perspektywy i Prognozy
Czerniak złośliwy – objawy, leczenie i rokowania
Czerniak to nowotwór, który wywodzi się z komórek barwnikowych czyli melanocytów. Najczęstszym podłożem jego rozwoju jest skóra, jednak spotykany jest również na błonach śluzowych przewodu pokarmowego oraz gałce ocznej.
Z całą pewnością można stwierdzić, iż jest to rodzaj nowotworu, na który jesteśmy stale uwrażliwiani przez specjalistów i sama jego nazwa wywołuje w nas swoisty lęk. Dlaczego? Wynika to z faktu, iż komórki melanocytowe łatwo ulegają zezłośliwieniu i w krótkim czasie mogą spowodować przerzuty – nawet odległe, które dają kiepskie rokowania.
Nie oznacza to jednak, iż ten rak skóry stanowi wyrok. Wszystko uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby oraz tego jak szybko zostanie on wycięty. Z tego powodu powinniśmy skrupulatnie przyglądać się swojej skórze aby w porę zauważyć niepokojące zmiany i udać się z nimi do dermatologa.
- 1 Przyczyny/czynniki ryzyka raka skóry
- 2 Objawy czerniaka
- 3 Kryteria rozpoznawcze
- 4 Rodzaje czerniaka
- 5 Profilaktyka
- 6 Czas, czas
- 7 Diagnostyka
- 8 Leczenie czerniaka
- 9 Rokowania
Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare)
Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare) jest nowotworem znacznie rzadziej występującym niż rak podstawnokomórkowy. Rak kolczystokomórkowy najczęściej pojawia się u osób w wieku średnim i starszym. Cechuje się szybkim wzrostem i dużą złośliwością, wykazując skłonność do naciekania podłoża (czyli wrastania komórek raka do tkanek położonych pod guzem) i szerzenia się drogą przerzutów. Punktem wyjścia mogą być stany przedrakowe, zwłaszcza rogowacenie słoneczne i róg skórny. Zmiany zlokalizowane są najczęściej na granicy błon śluzowych i skóry (czerwień wargowa – szczególnie wargi dolnej), w okolicach nosa, oczodołów, narządów płciowych. Rak może też lokalizować się na powiekach. Przeczytaj więcej: Rak kolczystokomórkowy powiek
Do objawów niepokojących należy zaliczyć: gwałtowny wzrost masy guza, stwardnienie, tworzenie się owrzodzeń oraz krwawienia. Przebieg raka kolczystokomórkowego jest zależny od umiejscowienia, rozległości i stopnia naciekania podłoża. Skłonność do przerzutów jest znacznie mniejsza w przypadku zmian wywodzących się z rogowacenia słonecznego, a zwiększa się w przypadku rozwoju nowotworu na podłożu owrzodzeń, blizn i przewlekłych stanów zapalnych.
Rak brodawkujący (carcinoma verrucosum)
Rodzajem raka kolczystokomórkowego jest rak brodawkujący (carcinoma verrucosum). To nowotwór występujący na narządach płciowych, w jamie ustnej i w obrębie stóp. W raku brodawkującym stwierdzono wirusy brodawczaka ludzkiego HPV 6 i HPV 11. W przypadku raka brodawkującego umiejscowionego w jamie ustnej istotnym czynnikiem ryzyka jest używanie tytoniu (żucie, wciąganie tabaki do nosa), natomiast w przypadku raka zlokalizowanego na powierzchni podeszwy stopy czynnikiem takim są urazy. Wzrost raka brodawkującego jest bardzo powolny, jego powierzchnia jest pokryta masami rogowymi. Na ogół nie daje przerzutów.
Czerniak skóry
Czerniak może rozwinąć się w obrębie istniejących zmian barwnikowych, które wystawiane są na działanie promieniowania słonecznego, jednak komórki nowotworowe mogą pojawić się również w obrębie zdrowej skóry. Dość szybko nacieka w głębsze warstwy skóry, powodując przerzuty np. do kości i węzłów chłonnych.
W przypadku czerniaka najczęściej mamy do czynienia ze zmieniającą swój kształt plamą lub nieregularnym, przyrastającym na boki i ku górze pieprzykiem. Czerniak nie musi mieć bardzo ciemnego koloru – mogą na niego wskazywać zmiany o różnej barwie np. jasnobeżowe plamy, brązowe pieprzyki, a także fioletowa lub czarna narośl na skórze, która początkowo może przypominać krwiak. Czerniak nie pojawia się z dnia na dzień, jednak dość szybko daje przerzuty, dlatego osoby, których skóra pokryta jest znamionami barwnikowymi, powinny poddawać się badaniom diagnostycznym. W przypadku czerniaka stosowana jest tzw. skala ABCDE, która pomaga samodzielnie wykryć znamiona mogące wskazywać na czerniaka. Uwzględnia ona charakterystyczne cechy czerniaka, czyli:
- A – asymetryczny kształt zmiany skórnej,
- B – poszarpane, nierówne brzegi zmiany skórnej,
- C – ciemny kolor zmiany skórnej, kolor niejednolity,
- D – duży rozmiar zmiany skórnej – diagnostyce w kierunku czerniaka powinny zostać poddane wszystkie znamiona, których wielkość przekracza 6 mm,
- E – ewolucja zmiany skórnej.
Choć czerniak kojarzony jest przede wszystkim z ciemnym kolorem, to może zostać zdiagnozowana także postać pozbawiona barwnika. Zdarza się, że na czerniaka skóry wskazuje nagłe odbarwienie się pieprzyka lub pojawienie się na skórze zmiany np. guzka, który nie różni się od niej kolorem.
Rodzaje czerniaka
Specjaliści mówią o 60 znanych obecnie odmianach czerniaka. Choroba ta najpowszechniej rozwija się na podłożu tzw. pieprzyków czyli znamion barwnikowych.
Jednak może wystąpić również na skórze, która do tej pory nie była w żaden sposób zmieniona. W większości przypadków znany jest genotyp nowotworu u pacjenta, co znacząco ułatwia podjęcie skutecznego leczenia.
Najpowszechniejsze są cztery odmiany czerniaka:
- Czerniak wywodzący się z plam soczewicowatych – to rodzaj stosunkowo łagodny. Pojawia się on zwykle u osób starszych, a za podstawowy objaw jego zezłośliwienia uważa się pojawienie się wyczuwalnych guzków w obrębie plamy.
- Czerniak szerzący się powierzchownie – powstaje z płaskich znamion, które nie posiadają owłosienia. Najczęściej dotyka kobiety w średnim wieku, a jego rozwój jest bardzo powolny.
- Czerniak bezbarwnikowy – wyróżnia go odbieranie komórkom melanocytowym możliwości wytwarzania barwnika skóry – melaniny. Jest silnie złośliwy.
- Czerniak guzkowy – występuje w takich lokalizacja jak plecy, skóra głowy czy kark. Jego wzrost jest bardzo szybki, w jego obrębie pojawia się owrzodzenie. Ten rodzaj pojawia się najczęściej u panów i w krótkim czasie powoduje pojawienie się przerzutów.
Diagnostyka
Jeśli w obrębie znamienia na naszej skórze zauważymy jakąś zmianę lub coś pojawi się w do tej pory czystym miejscu koniecznie należy udać się do lekarza. Fachowiec pierwszego kontaktu najpewniej skieruje nas w pierwszej kolejności do dermatologa lub onkologa.
Lekarz wizualnie oceni wygląd skóry, może również dokonać badania za pomocą urządzenia optycznego o nazwie – dermatoskop.
Jeśli znamię budzi jakiekolwiek wątpliwości czy istnieje ryzyko, że z czasem rozwinie się z niego zmiana rakowa to lekarz zaleci jego usunięcie wraz z zapasem zdrowej tkanki i odesłanie do badania histopatologicznego.
Całkowicie zakazane jest wykonywanie biopsji lub innych zabiegów, które powodują usunięcie jedynie części komórek ze znamienia w celu przeprowadzenia badań, gdyż taka ingerencja może spowodować szybsze namnażanie się komórek rakowych.
W sytuacji gdy badanie histopatologiczne potwierdzi występowanie czerniaka konieczne jest przeprowadzenie USG okolicznych węzłów chłonnych, które ma uwidocznić ich ewentualne powiększenie i obecność przerzutów.
Jeśli badania potwierdzą wystąpienie przerzutów do węzłów chłonnych należy usunąć wszystkie znajdujące się w okolicy guza pierwotnego.
