U nas zapłacisz kartą
Objawy alergii - Jak je rozpoznać i leczyć?
Objawy alergii oczu
Opuchnięcie oczu, zaczerwienienie spojówek to objawy wielu schorzeń oczu. Aby odróżnić alergiczne zapalenie spojówek od innych schorzeń, czasami wystarczy wywiad i podanie przez chorego objawów towarzyszących, typowych bardziej dla alergii niż dla innych chorób oczu. Jednym z takich objawów jest swędzenie. Rzadko kiedy alergiczne zapalenie spojówek oczu przebiega bez świądu. Inne objawy, jak uczucie piasku w oku, zaczerwienienie, pieczenie bądź ból, mogą wskazywać raczej na etiologię zapalną niż alergiczną. Bardzo często w przypadku alergii opuchlizna oczu jest w miarę symetryczna.
Rzadko objawy alergii występują tylko w jednym oku. Częściej może się zdarzyć, że w jednym oku są one po prostu bardziej nasilone, jeśli np. osoba przetarła je dodatkowo zabrudzoną ręką. W przypadku alergii oczu pojawiają się bardzo często również łzawienie i światłowstręt, czyli nadwrażliwość na światło.
Zobacz film: Typy alergii. Źródło: 36,6.
Opuchnięte oczy i objawy alergii – co robić?
Jeśli znany jest czynnik wywołujący objawy alergii, należy koniecznie go wyeliminować. Jeśli np. idziemy z dzieckiem do kogoś, kto ma w domu kota, a dziecko do tej pory nie miało z tym zwierzęciem kontaktu, obserwujemy, że zaczynają mu puchnąć oczy, dziecko zaczyna je pocierać na skutek swędzenia, oznacza to, że ma alergię. Wtedy konieczne jest odizolowanie go od czynnika alergizującego. Dużo trudniejsze jest to w przypadku alergii na roztocza kurzu domowego czy pyłki. Czasem czynnik alergiczny przez dłuższy czas nie zostaje zidentyfikowany. Kiedy dojdzie do zaczerwienienia i opuchnięcia oczu bądź innych objawów alergii, koniecznie należy przemyć oczy chłodną wodą. Najlepiej byłoby w tym celu użyć także preparatów sztucznych łez czy soli fizjologicznej. Dużą ulgę w świądzie bądź pieczeniu oczu przynoszą chłodne okłady.
Rozpoznanie alergicznego zapalenia spojówek
Najczęściej sam wywiad pozwala na określenie, jaki alergen wywołał objawy ze strony oczu. Jednak, jak wcześniej wspomniano, niekiedy przetrwałe zapalenie spojówek o łagodnym przebiegu może stanowić problem w określeniu przyczyny objawów alergii. Kieruje się wtedy osobę z objawami alergii do alergologa, który poprzez wykonanie testów skórnych określa czynnik wywołujący alergiczne zapalenie spojówek oka.
Jak objawia się alergia
Objawy alergii często są nagłe i występują krótko po kontakcie z uczulającym chorego alergenem (typowo dzieje się tak w alergii na sierść zwierząt). W rozpoznaniu alergii kluczową rolę odgrywa dobrze przeprowadzony wywiad, a zwłaszcza powiązanie występowania objawów z narażeniem na określony alergen.
Wskazówką może być powtarzanie się objawów w określonej sytuacji, np. seryjne kichanie podczas odkurzania (w alergii na alergeny kurzu domowego), ból brzucha i biegunka po zjedzeniu orzeszków (w alergii pokarmowej), nagła duszność po pogłaskaniu kota (alergia na jego alergeny obecne w ślinie i sierści). Objawy uczulenia na pyłki roślin nawracają zwykle w tych samych miesiącach roku (zależy to od tzw. kalendarza pylenia określonej rośliny – zobacz: Kalendarz pylenia).
Badanie chorego przez lekarza (tzw. badanie fizykalne) nie zawsze ułatwia rozpoznanie alergii – po ustąpieniu objawów alergii jego wynik może być całkowicie prawidłowy. W razie jej zaostrzenia objawy zależą od tego, który narząd został zajęty (tabela poniżej).
- wyciek wydzieliny z nosa
- wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła (może temu towarzyszyć odchrząkiwanie)
- kichanie
- zaczerwienienie nosa
- u dzieci – poprzeczna bruzda skóry na nosie w wyniku częstego pocierania nosa z powodu świądu, częste wycieranie nosa dłonią (tzw. salut alergiczny)
atopowe zapalenie spojówek
- zaczerwienienie oczu
- łzawienie oczu
- obrzęk powiek
- zasinienie dolnych powiek (tzw. podkrążone oczy)
- bladość
- suchość skóry
- wyprysk (lokalizacja zależna od wieku)
- zmiany skóry spowodowane drapaniem (tzw. przeczosy)
- dodatkowe poziomo przebiegające fałdy skórne dolnej powieki (tzw. linie Dennie-Morgana)
- blade bąble otoczone rąbkiem zaczerwienionej skóry
- spadek ciśnienia tętniczego
- zimna, spocona skóra
- zwiększenie częstotliwości tętna
- utrata przytomności
- inne objawy (np. chrypka czy świsty przy wdychaniu powietrza w przypadku obrzęku krtani, pokrzywka, świsty nad płucami)
Alergia - leczenie
Gdy okaże się, że dziecko jest alergikiem, wraz z lekarzem ustalamy plan działania. Na pewno specjalista powie, że dziecko musi unikać alergenu, który je uczula.
Czasem wystarczy np. wystrzegać się kontaktu z kotem lub wyeliminować z diety mleko czy jaja, w przypadku uczuleń np. na pyłki traw - unikać spacerów po łąkach, parkach, w ciągu dnia zamykać okna w mieszkaniu, a wakacje planować tam, gdzie nie pylą właśnie uczulające trawy. Ale gdy czynnik uczulający jest niemal wszędzie (np. roztocze kurzu domowego), pojawia się problem.
Wtedy niezbędne są leki, zwykle przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Czy dziecko będzie musiało je przyjmować, zależy m.in. od tego, jak silna jest alergia i co ją wywołuje. Jeśli jest uczulone na jeden rodzaj pyłków - leki będzie zażywać tylko przez kilka tygodni w roku. Ale np. przy silnej alergii na roztocze, lekarstwa trzeba brać ciągle.
Jeśli leki nie poradzą sobie z alergią, trzeba pomyśleć o kuracji odczulającej. Nie prowadzi się jej w przypadku wykrycia alergii pokarmowej i na leki. Wtedy wystarczy bowiem unikać substancji uczulających. Odczulanie zaleca się natomiast, gdy przyczyną alergii są pyłki roślin, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie, grzyby lub jad owadów.
Terapia polega na przyjęciu serii podskórnych zastrzyków zawierających dany alergen. Początkowo co 7-14 dni podaje się coraz większą jego dawkę. W ten sposób organizm stopniowo przyzwyczaja się i uczy tolerować substancję, którą dotychczas zwalczał. Po 2-4 miesiącach, gdy alergen osiągnie odpowiednio duże stężenie, podaje się już tylko dawki podtrzymujące, zwykle raz w miesiącu. Cała kuracja może trwać nawet do 5 lat.
Później czasem trzeba przyjmować jeszcze tzw. dawki przypominające. Dla małych dzieci, które bardzo boją się zastrzyków niektóre szczepionki odczulające dostępne są także w formie np. doustnych kropli podawanych pod język. Szczepionki kupuje się tylko na receptę. Odczulać można zarówno dzieci (powyżej 5 lat), jak i dorosłych (najlepiej do 55 lat).
Alergia - mechanizm powstawania alergii
Gdy alergen, np. roślinny pyłek, po raz pierwszy dostanie się do organizmu kogoś, kto ma predyspozycje do alergii, w układzie odpornościowym powstaną przeciwciała IgE. Pokonają one wroga, czyli pyłek, i niewielka ich ilość pozostanie we krwi na stałe. To na wypadek, gdyby intruz znowu dostał się do organizmu.
Będą żyły przyczepione do powierzchni tzw. komórek kwasochłonnych (znajdują się w surowicy krwi) oraz komórek tucznych, czyli mastocytów (obecnych w tkance łącznej skóry i błon śluzowych). Komórki te zawierają duże ilości różnych substancji zwanych mediatorami, które są odpowiedzialne za pojawienie się objawów uczulenia.
Najważniejszym mediatorem wywołującym reakcję alergiczną jest histamina. Przy pierwszym zetknięciu się z alergenem zwykle nie odczuwamy żadnych dolegliwości: kataru, wysypki, łzawienia ani duszności. Kiedy jednak po raz drugi większa ilość alergenu dostanie się do organizmu, zacznie się reakcja uczuleniowa. Alergeny połączą się z przeciwciałami IgE i zaczną toczyć walkę na powierzchni komórek tucznych i kwasochłonnych.
W czasie tej walki błona komórek zostaje naruszona i z ich środka wydostają się substancje o właściwościach prozapalnych (histamina, leukotrieny). Reakcja alergiczna wywołuje więc stan zapalny w organizmie, dlatego o alergii mówi się jako o chorobie zapalnej.
Reakcji towarzyszą różne dolegliwości, np. wodnisty katar, kichanie, łzawienie, kaszel, kłopoty z oddychaniem, obrzęk, wysypka czy rumień. Przy każdym kolejnym zetknięciu z większą ilością alergenu objawy będą podobne. Mogą być tylko mniej lub bardziej nasilone.
Objawy alergii: wysypka alergiczna, katar sienny i inne
W zasadzie wszystkie czynniki środowiskowe mogą uczulać, czyli powodować występowanie alergii, a objawy alergii mogą dotyczyć wielu układów i narządów. Mogą to być: łzawienie i świąd oczu, katar, wysypka (np. swędząca pokrzywka przypominająca bąble po poparzeniu pokrzywą), duszność, chrypka, biegunka. Ciężka, potencjalnie zagrażająca życiu, uogólniona lub ogólnoustrojowa reakcja nadwrażliwości to anafilaksja.
Typowe objawy alergii to m.in.: katar, łzawienie oczu, wysypka, duszność i biegunka.
- katar
- łzawienie oczu
- wysypkę
- duszność
- inne objawy po kontakcie np. z alergenami pyłków roślin, kurzu domowego, sierścią zwierząt
- biegunkę lub ból brzucha po zjedzeniu jakiegoś pokarmu (zobacz: Alergeny wziewne).
Typowe objawy występujące w najczęstszych chorobach alergicznych przedstawiono w tabeli poniżej.
- katar
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła
- zatkanie nosa
- kichanie
- świąd nosa
- świąd
- zaczerwienienie
- łzawienie oczu
- obrzęk powiek
- kaszel
- duszność
- świszczący oddech
- silny świąd skóry
- suchość skóry
- wyprysk (lokalizacja zależna od wieku)
- swędzące bąble otoczone rąbkiem zaczerwienionej skóry
- nudności
- wymioty
- ból brzucha
- biegunka
- spadek ciśnienia tętniczego
- utrata przytomności
- swędzące bąble
- obrzęk tkanki podskórnej
- kaszel
- duszność
- świszczący oddech
- nudności
- wymioty
- ból brzucha
- biegunka
W wielu przypadkach podejrzenie alergii nasuwa świąd – oczu, nosa czy skóry. Świąd jest jednym z kluczowych objawów alergii. W chorobach alergicznych główną przyczyną świądu jest jedna z najważniejszych substancji wydzielanych przez komórki zapalne, histamina. Również inne objawy alergii, np. katar, są konsekwencją nadmiernego wydzielania substancji zapalnych przez komórki układu odpornościowego (zobacz: Co to jest alergia? Jak Twój organizm reaguje na alergeny?).
