U nas zapłacisz kartą
Co to jest nowotwór o nieokreślonym charakterze?
Co to jest PET?
Badanie metodą emisyjnej tomografii pozytronowej (PET) to nowoczesna i bardzo dokładna technika obrazowania. Podobnie jak w przypadku scyntygrafii, do uzyskania obrazu konieczne jest podanie specjalnie znakowanego czynnika. Najczęściej w technice PET wykorzystuje się izotop fluoru sprzężony z glukozą (która jest dla większości komórek organizmu ludzkiego podstawową substancją metaboliczną). Po podaniu izotopu uzyskuje się obrazy regionów ciała o zwiększonej aktywności metabolicznej (czyli o większym zużyciu glukozy). Dzięki temu badaniu można zobrazować nawet bardzo małe ogniska nowotworu, ponieważ cechuje się on większym zużyciem glukozy niż prawidłowe tkanki. Trzeba jednak podkreślić, że także niektóre choroby nienowotworowe (np. zapalne) wiążą się z większą aktywnością metaboliczną (a więc ponadprzeciętnym gromadzeniem glukozy), co z kolei może być przyczyną fałszywego podejrzenia nowotworu złośliwego u osób zdrowych. Dlatego PET należy używać z rozwagą i w uzasadnionych przypadkach. Współcześnie używa się PET sprzężonych z TK – tak połączenie obu metod zwiększa przydatność uzyskiwanego wyniku.
Ryc. 6. Biopsja przezskórna raka płuca (strzałka wskazuje koniec igły)
Ostatnim krokiem na drodze do uzyskania rozpoznania nowotworu jest badanie mikroskopowe: komórek z guza (badanie cytologicznego) lub tkanek guza (badania histopatologiczne).
Badanie pojedynczych komórek (cytologia) ma wiele ograniczeń i nie zawsze pozwala na pełne rozpoznanie. Pomimo to wykonuje się je bardzo często ze względu na łatwość uzyskania materiału, niewielką uciążliwość dla pacjentów i bardzo małe ryzyko wystąpienia powikłań. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) polega na wbiciu igły o średnicy 0,6 mm do podejrzanej zmiany i zaaspirowaniu za pomocą strzykawki komórek do badania. Tę biopsję (i inne rodzaje) można wykonywać pod kontrolą ultrasonografii (zwłaszcza gdy guz jest niewielki i trudno wyczuwalny palcami), aby dokładnie trafić końcem igły we właściwe miejsce. Źródłem komórek do badania cytologicznego mogą być również płyn lub wydzielina pobrane z ciała chorego (wyciek z brodawki piersi, płyn z jamy opłucnej [z klatki piersiowej], plwocina, popłuczyny oskrzelowe).
Guzy mózgu - leczenie
Leczenie guzów mózgu - o ile jest to możliwe - polega w pierwszej kolejności na chirurgicznym wycięciu nowotworu. Powodzenie terapii zależy od położenia guza, charakteru zmiany (łagodny/złośliwy) oraz jego wielkości.
Nowoczesne rozwiązania chirurgiczne pozwalają na coraz bardziej precyzyjne usuwanie guzów, co jest niezwykle istotne dla dalszego procesu leczenia (neuronawigacja, operacje glejaka złośliwego z użyciem kwasu 5-aminolewulinowego itp.).
Alternatywą dla klasycznej operacji chirurgicznej może być zastosowanie terapii stereotaktycznej (np. Gamma Knife). To narzędzie pozwala na precyzyjne wycięcie guza - ale tylko w przypadku nowotworów, które pozostają dobrze odgraniczone od zdrowej tkanki.).
W leczeniu guzów mózgu, w określonych okolicznościach, zastosowanie znajduje także radioterapia lub protonoterapia oraz chemioterapia. O wyborze sposobu leczenia decyduje zespół specjalistów.
Rozwój nowotworu
W piśmiennictwie medycznym stosuje się też dwa terminy związane bezpośrednio z rozwojem nowotworu czy też przemianą (transformacją) zmiany niezłośliwej w nowotwór.
Zmiana przednowotworowa – co to jest?
Zmianą przednowotworową nazywamy taką zmianę, która wiąże się z większym ryzykiem rozwoju nowotworu złośliwego (z takiej zmiany częściej rozwinie się nowotwór). Przykładem tego typu zmian są polipy gruczolakowe jelita grubego, na podłożu których może się rozwinąć rak jelita grubego.
Samo słowo polip oznacza guzowaty twór wyrastający ze śluzówki (błony śluzowej). Polipy są określeniem makroskopowym, co oznacza, że dana zmiana ma formę polipa, ale nie określa, jakiego rodzaju jest to zmiana. Polipy mogą występować w różnych okolicach ciała i są ogólnie nowotworami łagodnymi, choć w formie polipa mogą się rozwijać nowotwory złośliwe.
Stan przednowotworowy
Stan przednowotworowy to choroba związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nowotworu złośliwego. Chorzy, u których rozpoznano taką chorobę, powinni być poddani bacznej obserwacji lekarskiej i należy u nich wykonywać odpowiednie badania diagnostyczne, co umożliwia wczesne wykrycie zmian przednowotworowych lub już nowotworów i skuteczne leczenie. Przykład stanu przednowotworowego stanowi choroba zapalna jelita grubego o nazwie wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa), w przebiegu której istnieje zwiększone ryzyko rozwoju raka jelita grubego.
Polipy jelita grubego są zmianami znajdowanymi podczas badań endoskopowych (kolonoskopii lub rektoskopii), wykonywanych z różnych powodów. Usuwa się je podczas takiego badania i następnie wykonuje badanie histopatologiczne, w celu określenia charakteru zmiany (łagodny lub złośliwy guz) i ustalenia dalszego postępowania leczniczego. Najczęściej pod pojęciem polipa jelita grubego rozumie się łagodne nowotwory błony śluzowej tego odcinka przewodu pokarmowego, czyli polipy gruczolakowe – jak wspomniano wyżej są to zmiany przednowotworowe. Wiążą się one z ryzykiem rozwoju raka jelita grubego i dlatego należy je usuwać (zabieg taki nazywamy polipektomią), zapobiegając w ten sposób zachorowaniu na nowotwór.
Podział nowotworów
Nowotwory można podzielić na łagodne (niezłośliwe) i złośliwe (tę grupę często potocznie określa się mianem „raków”, choć z medycznego punktu widzenia nie jest to prawidłowe, zostanie to wyjaśnione później).
Nowotwory łagodne występują znacznie częściej niż złośliwe. Swoją budową i wyglądem tworzących go komórek nowotwór może być mniej lub bardziej podobny do prawidłowej tkanki, z której się wywodzi. Nazywamy to zróżnicowaniem nowotworu – można przyjąć, że im bardziej jest on podobny do tkanek prawidłowych, tym mniej jest złośliwy. Nowotwory łagodne cechują się bardzo dużym stopniem zróżnicowania.
Nowotwory złośliwe – podział w zależności od pochodzenia
- nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego (a więc rozwijające się z komórek nabłonka) nazywa się rakami (carcinoma)
- nowotwory wywodzące się z komórek mezenchymalnych to mięsaki (sarcoma), a
- nowotwory tkanki limfatycznej i układu krwiotwórczego to chłoniaki (lymphoma) i
- białaczki (leucemia).
Istnieją jeszcze nowotwory wywodzące się z pierwotnej komórki płciowej, zwykle rozwijają się one w gonadach (jądra i jajniki) i nazywamy je nowotworami germinalnymi. Ponadto osobną grupę stanowią nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego).
Ryc. 1. Chłoniak żołądka w postaci owrzodzenia błony śluzowej
Nowotwory złośliwe - przerzuty
Nowotwory złośliwe charakteryzują się występowaniem kilku cech, które decydują o tym, że zasługują one na nazwanie ich „złośliwymi” i określają biologiczne zachowanie opisywanych zmian. Dwie główne takie cechy to naciekanie okolicznych tkanek (czyli ich przerastanie) oraz zdolność do tworzenia przerzutów do węzłów chłonnych lub narządów odległych. Naciekanie wiąże się z niszczeniem tkanek otaczających nowotwór lub narząd, z którego się on wywodzi. Komórki nowotworu mają zdolność naciekania także naczyń krwionośnych i chłonnych. Dzięki temu, po dostaniu się do światła naczynia wraz z krwią lub chłonką, mogą się rozsiewać po całym ciele. Jeśli w innym, odległym miejscu komórki nowotworowe napotkają korzystne warunki do osiedlenia się i namnażania – pozostają tam i tworzą nowy guz nowotworowy nazywany przerzutem.
