U nas zapłacisz kartą
Co to jest nowotwór o nieokreślonym charakterze?
Co to jest PET?
Badanie metodą emisyjnej tomografii pozytronowej (PET) to nowoczesna i bardzo dokładna technika obrazowania. Podobnie jak w przypadku scyntygrafii, do uzyskania obrazu konieczne jest podanie specjalnie znakowanego czynnika. Najczęściej w technice PET wykorzystuje się izotop fluoru sprzężony z glukozą (która jest dla większości komórek organizmu ludzkiego podstawową substancją metaboliczną). Po podaniu izotopu uzyskuje się obrazy regionów ciała o zwiększonej aktywności metabolicznej (czyli o większym zużyciu glukozy). Dzięki temu badaniu można zobrazować nawet bardzo małe ogniska nowotworu, ponieważ cechuje się on większym zużyciem glukozy niż prawidłowe tkanki. Trzeba jednak podkreślić, że także niektóre choroby nienowotworowe (np. zapalne) wiążą się z większą aktywnością metaboliczną (a więc ponadprzeciętnym gromadzeniem glukozy), co z kolei może być przyczyną fałszywego podejrzenia nowotworu złośliwego u osób zdrowych. Dlatego PET należy używać z rozwagą i w uzasadnionych przypadkach. Współcześnie używa się PET sprzężonych z TK – tak połączenie obu metod zwiększa przydatność uzyskiwanego wyniku.
Ryc. 6. Biopsja przezskórna raka płuca (strzałka wskazuje koniec igły)
Ostatnim krokiem na drodze do uzyskania rozpoznania nowotworu jest badanie mikroskopowe: komórek z guza (badanie cytologicznego) lub tkanek guza (badania histopatologiczne).
Badanie pojedynczych komórek (cytologia) ma wiele ograniczeń i nie zawsze pozwala na pełne rozpoznanie. Pomimo to wykonuje się je bardzo często ze względu na łatwość uzyskania materiału, niewielką uciążliwość dla pacjentów i bardzo małe ryzyko wystąpienia powikłań. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) polega na wbiciu igły o średnicy 0,6 mm do podejrzanej zmiany i zaaspirowaniu za pomocą strzykawki komórek do badania. Tę biopsję (i inne rodzaje) można wykonywać pod kontrolą ultrasonografii (zwłaszcza gdy guz jest niewielki i trudno wyczuwalny palcami), aby dokładnie trafić końcem igły we właściwe miejsce. Źródłem komórek do badania cytologicznego mogą być również płyn lub wydzielina pobrane z ciała chorego (wyciek z brodawki piersi, płyn z jamy opłucnej [z klatki piersiowej], plwocina, popłuczyny oskrzelowe).
Jak wykorzystuje się tomografię komputerową w diagnostyce nowotworów?
Ryc. 3. Rak trzustki - guz głowy trzustki w obrazie TK
Tomografia komputerowa pozwala na ocenę praktycznie wszystkich części ciała. Po wykonaniu wielu prześwietleń wskazanego obszaru komputer analizuje zgromadzone dane i przedstawia je w postaci przekrojów (zwykle co 5–10 mm). Uzyskany w ten sposób wynik może być oceniany przez licznych lekarzy, a także archiwizowany (w postaci klisz lub danych komputerowych – inaczej niż w przypadku USG). Wadą tomografii komputerowej jest to, że osobę badaną poddaje się działaniu promieniowania, często w dużych dawkach. Jeśli jednak badanie nie jest powtarzane bardzo często, nie zagraża zdrowiu.
Coraz nowocześniejsze komputery połączone z dokładnymi tomografami (tzw. tomografy wielorzędowe) pozwalają na uzyskiwanie bardzo precyzyjnych obrazów narządów wewnętrznych. Pomoc komputerów umożliwia także wykonanie tzw. kolonoskopii wirtualnej – przedstawienia „wnętrza” jelita oraz oceny jego budowy z możliwością poszukiwania polipów, uchyłków, przewężeń – bez konieczności zakładania endoskopu do światła jelita.
Na czym polega mammografia?
Jednym z najważniejszych badań wykorzystywanych w rozpoznawaniu raka piersi jest mammografia. Polega ona na prześwietleniu gruczołu piersiowego w dwóch projekcjach. Badanie wykonuje się profilaktycznie (u kobiet niezgłaszających żadnych objawów) od 50. roku życia (w przypadku obciążeń genetycznych lub w innych specjalnych okolicznościach od 30. lub 40. roku życia), a także diagnostycznie, czyli u kobiet, u których wyczuwa się guzek wymagający oceny radiologicznej. Mammografię wykonuje się także jako badanie kontrolne po leczeniu raka piersi. W wyjątkowych sytuacjach istnieje potrzeba wykonania mammografii u mężczyzn.
Ryc. 2. Obraz USG raka dróg żółciowych
Ta popularna metoda badania jest tania i bezpieczna, pozwala na szybkie i skuteczne zobrazowanie wielu narządów wewnętrznych. Do jej wad należą: brak możliwości zobrazowania kości oraz narządów otoczonych przez kości (np. mózgu, badanie mózgu jest możliwe jedynie u dzieci, u których jeszcze nie zarosły ciemiączka). Bardzo utrudnione jest również badanie chronionych przez żebra płuc. Gaz zgromadzony w jelitach utrudnia lub czasem wręcz uniemożliwia skuteczne badanie jamy brzusznej. Wynik badania ultrasonograficznego jest w dużym stopniu uzależniony od jakości aparatu i doświadczenia osoby badającej, a także od położenia ciała, stopnia wypełnienia pęcherza moczowego oraz wielu innych czynników. Ze względu na dynamiczny charakter badania uzyskane obrazy dotyczą tylko stanu „tu i teraz”. Z drugiej strony prostota, bezpieczeństwo (praktycznie nie ma przeciwwskazań do wykonania badania) i łatwość obrazowania większości tkanek miękkich sprawiają, że ultrasonografia jest podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce nowotworów.
Obecnie w badaniu USG można wykorzystać zaawansowane technologicznie narzędzia w celu dokładnej oceny trudno dostępnych narządów. Specjalne głowice USG połączone z endoskopem umożliwiają na przykład badanie przełyku. Do oceny gruczołu krokowego oraz ściany odbytnicy wykorzystuje się USG przezodbytnicze, natomiast do oceny narządów rodnych u kobiet USG przezpochwowe.
Guzy mózgu - leczenie
Leczenie guzów mózgu - o ile jest to możliwe - polega w pierwszej kolejności na chirurgicznym wycięciu nowotworu. Powodzenie terapii zależy od położenia guza, charakteru zmiany (łagodny/złośliwy) oraz jego wielkości.
Nowoczesne rozwiązania chirurgiczne pozwalają na coraz bardziej precyzyjne usuwanie guzów, co jest niezwykle istotne dla dalszego procesu leczenia (neuronawigacja, operacje glejaka złośliwego z użyciem kwasu 5-aminolewulinowego itp.).
Alternatywą dla klasycznej operacji chirurgicznej może być zastosowanie terapii stereotaktycznej (np. Gamma Knife). To narzędzie pozwala na precyzyjne wycięcie guza - ale tylko w przypadku nowotworów, które pozostają dobrze odgraniczone od zdrowej tkanki.).
W leczeniu guzów mózgu, w określonych okolicznościach, zastosowanie znajduje także radioterapia lub protonoterapia oraz chemioterapia. O wyborze sposobu leczenia decyduje zespół specjalistów.
