U nas zapłacisz kartą
Zmiany skórne po kontakcie z roślinami - Objawy, Przyczyny i Sposoby Leczenia
Co to jest fitofotodermatoza? Zrozumienie mechanizmu
Fitofotodermatoza to stan zapalny skóry wywołany przez połączenie substancji chemicznych znajdujących się w niektórych roślinach z ekspozycją na światło UV. Kiedy składniki roślinne są przenoszone na skórę, a następnie skóra jest wystawiona na działanie promieni słonecznych, może dojść do reakcji chemicznej prowadzącej do uszkodzenia komórek skórnych. Ta reakcja nie jest alergią w tradycyjnym rozumieniu – nie wynika z nadwrażliwości układu odpornościowego, lecz jest toksyczną odpowiedzią skóry na określone substancje w połączeniu ze światłem. Objawy mogą być różne, od lekkiego zaczerwienienia po ciężkie oparzenia chemiczne. Kluczowym elementem zrozumienia tego zjawiska jest świadomość, jak ważne jest unikanie kontakty z niektórymi roślinami podczas przebywania na słońcu.
Fitofotodermatoza może być wywołana przez szereg roślin, które powszechnie występują w naszym otoczeniu. Do najbardziej znanych należą:
- Barszcz Sosnowskiego: Duża roślina, której sok zawiera substancje fotouczulające, prowadzące do poważnych oparzeń skóry.
- Figowiec benjamina: Popularna roślina domowa, której soki mogą wywoływać reakcje skórne po ekspozycji na światło.
- Cytrusy: Sok z cytryn, limonek czy pomarańczy może powodować fotouczulenie, szczególnie kiedy skóra pokryta sokiem jest wystawiona na słońce.
Znajomość tych i innych roślin, które mogą wywoływać fotouczulenie, jest kluczowa, aby unikać niechcianych reakcji skórnych. Należy być szczególnie ostrożnym podczas pracy w ogrodzie, przyrządzania posiłków z użyciem świeżych owoców czy korzystania z ziół i olejków w terapiach naturalnych.
Konsultacja lekarska zmian skórnych
Każdy zabieg wykonywany w gabinetach medycyny estetycznej powinien być poprzedzony konsultacją lekarską, chociażby z tego powodu, że nie wszystkie zabiegi mogą być wykonywane o każdej porze roku.
– W okresie dużego nasłonecznienia, czyli wiosną, latem aż do wczesnej jesieni, nie powinno wykonywać się zabiegów fotouczulających: peelingów mechanicznych, enzymatycznych, zabiegów przy użyciu lasera. Ekspozycja na słońce po wykonaniu tych zabiegów może spowodować różnego rodzaju komplikacje. W okresie dużego nasłonecznienia można natomiast zdecydować się na zabiegi z zastosowaniem toksyny botulinowej, kwasu hialuronowego czy też innych produktów, które możemy podawać metodą mezoterapii czy wtłaczania. W tym okresie można także wykonywać całą gamę zabiegów z zakresu fizjoterapii, które nie są fotouczulające – mówi lek. med. Marta Pelc.
Leczenie
Dużą rolę odgrywa postępowanie zapobiegawcze. Używanie rękawiczek nitrylowych znacznie zmniejsza ekspozycję na alergeny roślinne, przy tym rośliny o właściwościach alergizujących powinny mieć specjalne oznakowanie, jako potencjalnie niebezpieczne.
Ostre wysiewy zmian skórnych wymagają stosowania silnych miejscowych leków kortykosterydowych. Ogólnie stosuje się leki antyhistaminowe lub leki kortykosterydowe pod ścisłą kontrolą.
Połączenie reakcji na zewnątrzpochodne substancje światłouczulające z działaniem światła wywołuje odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne. Związki światłouczulające mogą być zawarte w kosmetykach, lekach i roślinach. Zakłada się, że odczyny fototoksyczne mogą być wywołane przez wszystkie substancje o działaniu światłouczulającym.
Najpopularniejsze są opóźnione reakcje fototoksyczne w postaci długotrwałych przebarwień, powstałe w wyniku działania psoralenów zawartych w roślinach (phytophotodermatitis). Kliniczne zmiany chorobowe mają charakter wyprysku i są umiejscowione w okolicach odsłoniętych części ciała. Czasami przypominają oparzenie II stopnia ograniczone do miejsca ekspozycji. Takie rośliny, jak z rodziny Umbelliferae, Rutaceae, Moraceae syntetyzują psoraleny lub linijne furokumaryny, aby chronić się przed zakażeniem grzybiczym. Związki te wiążą się z DNA komórek ssaków, prowadząc do rozerwania spirali DNA po ekspozycji na długie fale promieniowania ultrafioletowego. Zjawisko to prowadzi do wystąpienia bolesnej, linijnie ułożonej, pęcherzykowej, a często pęcherzowej osutki, która ustępując pozostawia szarobrunatne przebarwienia skóry. Reakcje fototoksyczne są najczęstszymi zmianami skórnymi powstającymi po ekspozycji na rośliny. Obserwuje się je szczególnie u dzieci. Zwykle dochodzi do ich rozwoju wczesnym latem, gdy odsłania się partie skóry dotąd zakryte.
W dużym odsetku odczyny fototoksyczne powstają po spożyciu lub bezpośrednim kontakcie z roślinami baldaszkowatymi. Do nich należą między innymi pasternak, koper, seler, arcydzięgiel, barszcz zwyczajny, marchew, osty, ruta, dziurawiec, sumak.
Odczyny skórne po kontakcie z roślinami. 5,6
Wiele roślin i produktów roślinnych może wywoływać odczyny skórne, choć najbardziej znaną przez wszystkich reakcją jest poparzenie pokrzywą.
Dlaczego pokrzywa „parzy”?
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) posiada na swojej powierzchni ostre włoski kłująco-parzące, które po kontakcie ze skórą wstrzykują silnie drażniący sok, zawierający takie substancje jak kwas mrówkowy, kwasy żywiczne, histaminę, serotoninę i acetylocholinę. Substancje te odpowiedzialne są za wywołanie miejscowego stanu zapalnego oraz bąbla pokrzywkowego, a także za subiektywne objawy odczuwane przez „poparzoną” osobę takie jak pieczenie, mrowienie i swędzenie. Objawy pojawiają się niemal natychmiast po kontakcie z rośliną i najczęściej ustępują w przeciągu 2 godzin, choć mrowienie może utrzymywać się nawet do 12 godzin.
Allefin to lek pomocny w łagodzeniu objawów po kontakcie z roślinami np. pokrzywą. Dzięki zawartości dwóch substancji aktywnych – lidokainy i substancji antyhistaminowej – Allefin znieczula, zmniejsza zaczerwienienie, obrzęk i uporczywe swędzenie.
Zmiany na skórze a medycyna estetyczna
Medycyna estetyczna ma tę niezwykłą moc, że bez pomocy skalpela leczy kompleksy i dodaje pewności siebie, poprawia samopoczucie, a tym samym wpływa na jakość życia. Nie powinno więc dziwić, że zainteresowanie tą gałęzią medycyny z roku na rok coraz bardziej rośnie.
Medycyna estetyczna jest jedną z najmłodszych dziedzin medycyny. Za jej ojca uważa się francuskiego endokrynologa Jeana Jacquesa Legranda, który jako pierwszy, w 1973 roku, w Paryżu założył Francuskie Towarzystwo Medycyny Estetycznej.
Do Polski ta gałąź medycyny dotarła dopiero w latach 90. W 1994 roku przy Polskim Towarzystwie Lekarskim powstała Sekcja Medycyny Estetycznej, a osiem lat później ruszyła pierwsza dwuletnia podyplomowa Szkoła Medycyny Estetycznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, kształcąca lekarzy tej specjalizacji.