U nas zapłacisz kartą
Kod ICD-10 dla Kontaktowego Zapalenia Skóry
Wyprysk kontaktowy niealergiczny
Wyprysk kontaktowy niealergiczny, zwany także kontaktowym zapaleniem skóry z podrażnienia, jest pierwszą reakcją zapalną, podczas której w wyniku bezpośredniego kontaktu z substancją drażniącą, zostaje zniszczona naturalna bariera ochronna skóry. W przeciwieństwie do alergicznego wyprysku kontaktowego, tego rodzaju zmiany na skórze powstają bez wcześniejszego uczulenia.
Substancje, które wywołują podrażnienie, można podzielić na:
- łagodne drażniące, takie jak mydło, woda, oleje, rozpuszczalniki, detergenty, skórki owoców cytrusowych, które wywołują reakcję po dłuższym czasie,
- silnie drażniące, np. silne kwasy lub zasady, wybielacze, kwas fluorowodorowy, kwas siarkowy, azotan srebra, związki fenolowe, które mogą powodować zmiany już po pierwszym kontakcie ze skórą i przypominać oparzenie termiczne.
Istnieje wiele czynników, które mogą wpłynąć na to, jak reakcja toksyczna będzie przebiegała w organizmie. Są to między innymi: rodzaj substancji drażniącej, ilość substancji dostającej się do skóry, miejsce ciała, które miało kontakt z substancją, temperatura ciała, czynniki mechaniczne i warunki klimatyczne (suche powietrze, zimny wiatr). Duże znaczenie będzie mieć również podatność organizmu na substancje drażniące, wrażliwość skóry, genetyka, podatność na promieniowanie UV i wiek.
Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia występuje znacznie częściej niż to o podłożu alergicznym i może pojawić się u każdego. Diagnoza wyprysku niealergicznego jest stosunkowo prosta, ponieważ zmiany skórne pojawiają się tylko w miejscu kontaktu substancji z ciałem człowieka.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Objawy kontaktowego zapalenia skóry
Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.Tak zwanym wykwitem pierwotnym (czyli pojawiającym się w początkowym okresie choroby) w wyprysku kontaktowym jest grudka wysiękowa i pęcherzyk. Ogniska chorobowe są niewyraźnie odgraniczone od otoczenia, a osoba chora odczuwa świąd skóry. Wykwity skórne, co warto zaznaczyć, ustępują bez pozostawienia śladu. W okolicach oczu oraz narządów płciowych w ostrym kontaktowym zapaleniu skóry może dominować obrzęk i zapalenie. Wyprysk alergiczny w przeciwieństwie do wyprysku z podrażnienia niejednokrotnie przekracza swym występowaniem miejsce kontaktu z czynnikiem wywołującym. Rozpoznanie opiera się więc na stwierdzeniu grudek wysiękowych i pęcherzyków, charakterystycznym przewlekłym przebiegu z tendencją do nawrotów oraz obecności dokuczliwego dla chorego objawu jakim jest świąd. ,
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - leczenie
Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.
Podstawę leczenia przeciwzapalnego kontaktowego zapalenia skóry alergicznego i z podrażnienia stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.
W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.
W przypadku przewlekłego zapalenia i pogrubienia i szorstkości skóry w następstwie zapalenia, szczególnie w kontaktowym zapaleniu skory z podrażnienia, skuteczne są środki nawilżające z dużą zawartością tłuszczów, środki keratolityczne, czyli rozpuszczające zrogowaciałą warstwę naskórka (kremy zawierające polidokanol i mocznik) oraz wazelina.
Świąd można opanować, stosując doustnie leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwświądowe (mentol 0,1–2%, kamfora 0,1–3%) miejscowo.
Fototerapię UVA lub UVB, czyli naświetlanie zmian, lekarz może zalecić u chorych, u których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne albo są przeciwwskazane. Chorzy narażeni na alergeny zawodowe, którzy nie mogą stosować rękawic lub kremów ochronnych, mogą odnieść korzyść z przewlekłego stosowania fototerapii.
W fotoalergicznym i fototoksycznym kontaktowym zapaleniu skóry stosuje się preparaty zawierające filtry promieniowania UVB i UVA.Przyczyny kontaktowego zapalenia skóry
Do najczęstszych czynników wywołujących alergiczny wyprysk kontaktowy zaliczamy m.in. chrom (obecny w barwnikach, zapałkach, farbach, środkach do prania czy materiałach budowlanych jak cement i beton) . Nikiel i kobalt również są częstym czynnikiem sprawczym (znajdziemy je często w guzikach, suwakach, klamkach, armaturze łazienkowej czy ozdobach). Ponadto czynnikiem wywołującym kontaktowe zapalenie skóry może okazać się guma, różne barwniki (głównie farby do włosów), kosmetyki czy różne tworzywa sztuczne. Oczywiście nie jest to pełna lista alergenów, potencjalnie wiele różnych substancji obecnych w naszym życiu codziennym i zawodowym może okazać się czynnikami wywołującymi odczyn alergiczny!
Czy wiesz że: do postawienia rozpoznania przydatne mogą okazać się testy alergiczne, tzw. próby płatkowe, polegające na celowym doprowadzeniu do kontaktu skóry z potencjalnie wywołującą alergie substancją i ocenie po pewnym czasie przez lekarza odczynu, który wystąpił?
Inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku kontaktowego niealergicznego zapalenia skóry, czyli wyprysku z podrażnienia, w którym to właśnie uszkodzenia skóry wszelakimi substancjami drażniącymi doprowadzają do zniszczenia naturalnej bariery ochronnej naskórka i wystąpienia zmian skórnych. Najczęściej sprawcami są roztwory o odczynie kwaśnym bądź zasadowym, różne detergenty i środki piorące. W odróżnieniu od alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, odczyn skórny zależy od dawki czynnika wywołującego oraz czasu ekspozycji na niego.
Wyprysk alergiczny
Niektórzy zastanawiają się, czy wyprysk kontaktowy i alergia kontaktowa to to samo. Wyprysk kontaktowy alergiczny i alergia kontaktowa nie są tymi samymi zjawiskami. Wyprysk kontaktowy alergiczny jest wynikiem istniejącej alergii kontaktowej (jej objawem), zatem osoba z alergią kontaktową może nie mieć objawów (wyprysku), jeśli zidentyfikuje dany alergen i skutecznie będzie go unikać, ale nadal mimo braku objawów „ma” alergię kontaktową na daną substancję.
Wyprysk alergiczny występuje u nawet 5% osób mających kontakt z niklem i u nawet 3% po kontakcie z różnorodnymi składnikami produktów kosmetycznych.
Alergiczny wyprysk kontaktowy manifestuje się u osób mających uczulenie na substancję, z którą ich skóra miała kontakt. Mechanizm wywołujący alergiczne kontaktowe zapalenie skóry polega na reakcji układu immunologicznego na alergen (dokładniej hapten), z którym już wcześniej miał do czynienia. Przyczyną pojawienia się wyprysku kontaktowego są zazwyczaj substancje, takie jak metale, lateks, detergenty, kosmetyki, leki czy rośliny.
W wyniku ponownego kontaktu z alergenem dochodzi do procesu zapalnego, który wywołuje wyprysk alergiczny. Alergeny przenikają, łączą się z białkami tkankowymi, a następnie są „prezentowane” komórkom układu odpornościowego. Przy następnym kontakcie z substancją układ odpornościowy je „pamięta” przez to szybko dochodzi do objawów choroby.
Najczęstsze alergeny to:
- chrom,
- nikiel,
- kobalt,
- składniki gumy,
- żywice epoksydowe,
- związki zawarte w kosmetykach,
- formaldehyd,
- substancje zapachowe,
- balsam peruwiański,
- konserwanty,
- przyspieszacze wulkanizacji,
- leki,
- barwniki,
- kalafonia,
- lanolina,
- monomery akrylu.
W przypadku niektórych profesji alergiczne kontaktowe zapalenie skóry można nazwać chorobą zawodową. Należą do nich m.in. fryzjerzy i kosmetolodzy, opieka zdrowotna, pracownicy budowlani, rolnicy, pracownicy gastronomi, przemysłu chemicznego, metalurgicznego czy tekstylnego.
