U nas zapłacisz kartą
Sure, here it is -htmlCopy codeWspaniałe fotografie dolnej powieki w makijażu
Rodzaje zmian: zrogowacenia, tłuszczaki, brodawki, żółtaki i inne
Guzy powiek stanowiące rozrost naskórka
Guzy powiek stanowiące rozrost naskórka to rogowacenie łojotokowe (brodawka łojotokowa), brodawka pospolita, róg skórny, mięczak zakaźny, prosaki i torbiele naskórkowe.
- Rogowacenie łojotokowe (brodawka łojotokowa) występuje bardzo często i dotyczy chorych w średnim lub starszym wieku. Guzy te mają bardzo różny wygląd i kształt. Zazwyczaj przybierają formę płaskich, gładkich, tłustych i wypukłych grudek o różnym kolorze, którym towarzyszy w różnym stopniu nasilone rogowacenie. Niejednokrotnie przybierają jednak postać uszypułowanych guzków, niekiedy zaś mogą mieć budowę zrazikową (tj. złożoną z mniejszych elementów) i brodawkowatą powierzchnię. Guzy te powstają na skutek namnażania się komórek naskórka. Przyczyna ich powstawania nie jest znana. Częściej występują na skórze wystawionej na działanie promieniowania UV.
- Brodawkę pospolitą (verruca vulgaris) wywołuje wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) typ 6 lub 11. W obrębie skóry powiek występuje stosunkowo rzadko. Są to produkujące nadmierną ilość keratyny (hiperkeratotyczne) grudki o szorstkiej, nierównej powierzchni.
- Termin róg skórny oznacza obecność nadmiernego rogowacenia naskórka z nagromadzeniem żółtobrunatnych mas rogowych o chropowatej powierzchni. Guzy te mogą mieć bardzo różny kształt, niekiedy przypominają z wyglądu rogi. Mogą one towarzyszyć zarówno zmianom łagodnym skóry, jak i złośliwym, dlatego zawsze wymagają biopsji do zbadania ich podstawy. Ostateczną diagnozę stawia się dopiero po ich wycięciu i badaniu histopatologicznym.
- Mięczak zakaźny to guzek zapalny wywołany przez bardzo zakaźny wirus z grupy ospy. Często występuje u dzieci i przeważnie dotyczy skóry powiek. Jeśli mięczaki są liczne i pojawiają się u dorosłych, można podejrzewać u nich nabyte upośledzenie odporności. Mięczaki mają woskowy, półprzezroczysty wygląd, a w ich centrum widoczne jest zagłębienie, z którego po uciśnięciu wydobywa się treść przypominająca kaszkę. Umiejscowione w brzegu powieki mogą podtrzymywać przez długi czas stan zapalny spojówek i rogówki (zob. Zaczerwienienie oka [czerwone oko, zespół czerwonego oka] oraz Zapalenie spojówek).
- Prosaki to drobne, naskórkowe torbiele wypełnione masami łojowo-rogowymi (keratyną). Guzki te powstają spontanicznie lub w trakcie gojenia się zmian skórnych o charakterze pęcherzyków. Grudki te mają kolor od woskowobiałych do żółtych i średnicę 1–2 mm. Prosaki spotyka się bardzo często u noworodków.
- Naskórkowe torbiele wtrętowe (torbiele łojowe, kaszaki) powstają z zagłębienia mieszka włosowego i gruczołów łojowych samoistnie lub w wyniku urazu i rosną powoli. Są okrągłe i mają gładką powierzchnię, kolor cielisty i wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Niekiedy w centrum widać otwór będący zaczopowanym kanałem włosa. Po wyciśnięciu lub pęknięciu może wydostać się z guzka kaszkowata zawartość.
- Torbiel mieszka włosowego występuje najczęściej (w 90% przypadków) na owłosionej skórze głowy, przy małżowinach usznych. W okolicach oczu torbiele mogą niekiedy występować między brwiami. U jednej czwartej chorych ulegają one zwapnieniu, tworząc twardy guz.
- Kępki żółte (żółtaki, xanthelasma) to charakterystyczne płaskie guzy o żółtym zabarwieniu występujące w okolicy kąta przyśrodkowego powieki dolnej i/lub górnej. Często są symetryczne i mogą zajmować wszystkie cztery powieki. Wykazują tendencję do powolnego wzrostu i zlewania się ze sobą. Kępki żółte sprawiają głównie problemy kosmetyczne. Mimo że guzki w badaniach histologicznych stanowią nagromadzenie makrofagów wypełnionych cholesterolem, ogólne stężenie cholesterolu u chorych jest zwykle prawidłowe. U części pacjentów może występować zwiększone stężenie lipidów w surowicy.
Co robić w razie wystąpienia objawów?
Pojawienie się jakichkolwiek guzów na powiekach powinno skłonić do wizyty u specjalisty. Szczególny niepokój powinny budzić zmiany, którym towarzyszy: owrzodzenie, krwawienie, powstawanie krost, wydobywanie się wydzieliny z guza, uniesienie brzegów przypominających wyglądem masę perłową, obecność drobnych naczyń w obrębie guza, uszkodzenie brzegu powieki czy utrata rzęs. Nie wolno także lekceważyć zmian nawracających w tym samym miejscu po przeprowadzonym leczeniu. W takich wypadkach należy udać się do gabinetu okulistycznego lub dermatologicznego, aby specjalista ustalił diagnozę i podjął odpowiednie leczenie. Guzy o charakterze przedrakowym i nowotwory złośliwe mogą zagrażać nawet życiu chorego, dlatego ich leczenie jest bezwzględnie konieczne.
W ustaleniu rozpoznania pomocne jest badanie w biomikroskopie okulistycznym (lampie szczelinowej, zob. Badanie w lampie szczelinowej [biomikroskopia]). Niejednokrotnie badanie kliniczne nie wystarcza do postawienia ostatecznej diagnozy, często bowiem zmiany skórne mają podobny wygląd makroskopowy mimo różnej budowy histopatologicznej. Z tego względu wykonuje się biopsję zmiany.
Biopsja diagnostyczna polega na pobraniu jedynie fragmentu guza z reprezentatywnego obszaru nowotworu. Musi ona zawierać zdrowe brzegi, być wystarczająco duża, aby w ogóle możliwe było badanie histopatologiczne, i nie może prowadzić do zmiażdżenia lub innego uszkodzenia pobieranych tkanek. Biopsja diagnostyczna pozwala rozstrzygnąć, czy zmiana ma charakter złośliwy. Miejsce pobrania materiału biopsyjnego należy dobrze i precyzyjnie oznaczyć, umożliwi to ostateczne usunięcie nowotworu.
Biopsja z całkowitym wycięciem zmiany daje odpowiedź na pytanie o charakter guza i jednocześnie zapewnia usunięcie komórek nowotworowych. Typowo kwalifikują się do niej małe guzy umiejscowione daleko od punktu łzowego, guzy kąta zewnętrznego, guzy nieobejmujące brzegu powiek lub położone w ich centrum. Niejednokrotnie chirurdzy, chcąc oszczędzić pacjentowi dodatkowego zabiegu, związanych z nim stresów i niedogodności, podejmują się wycięcia od razu w całości także bardziej skomplikowanych guzów.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Guzy wycinane chirurgicznie z marginesem zdrowych tkanek należy uznać za całkowicie wyleczone. Jeśli w marginesach operacyjnych znajdują się komórki guza, wówczas należy podjąć decyzję dotyczącą dalszego postępowania terapeutycznego. W przypadku zmian łagodnych można zdecydować się na ich obserwację.
W leczeniu kępek żółtych częste są nawroty zarówno po leczeniu chirurgicznym, jak i laserowym. Po chirurgicznym usunięciu kępek żółtych u około 40% pacjentów zmiany pojawiają się na nowo. W przypadku kolejnego zabiegu chirurgicznego prawdopodobieństwo nawrotów jest jeszcze większe. 26% nawrotów ma miejsce w ciągu pierwszego roku po zabiegu. Ryzyko nawrotów jest większe u pacjentów z zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz u tych, u których zmiany wystąpiły na wszystkich czterech powiekach.
Rak kolczystokomórkowy powiek
Rak kolczystokomórkowy skóry to złośliwy nowotwór wywodzący się z keratynocytów – komórek naskórka. Skóra ma trzy warstwy (od zewnątrz) – naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną. Naskórek składa się z 4 (w niektórych miejscach 5) warstw (od zewnątrz), są to: warstwa rogowa, nie wszędzie występująca warstwa jasna, warstwa ziarnista, warstwa kolczysta i warstwa podstawna (zob. ryc. 1).
Ryc. 1. Skóra. 1 – ujście przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego, 2 – przewód wyprowadzający gruczołu potowego, 3 – mieszek włosowy, 4 – gruczoły potowe (ekrynowe), 5 – głębokie sploty tętniczo-żylne, 6 – tkanka tłuszczowa, 7 – tkanka podskórna, 8 – skóra właściwa, 9 – ciało dotykowe, 10 – brodawki skórne, 11 – naskórek
Rak kolczystokomórkowy może powstawać w dotychczas zdrowej skórze de novo, tzn. bez poprzedzającej go zmiany skórnej, lub na podłożu zmian przedrakowych (rogowacenia słonecznego, choroby Bowena lub rogowiaka kolczystokomórkowego). Rak kolczystokomórkowy może zagrażać życiu człowieka, ponieważ daje odległe przerzuty przez krew i chłonkę albo bezpośrednio nacieka tkanki sąsiadujące, najczęściej wzdłuż nerwów. Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju raka kolczystokomórkowego zalicza się: nadmierną ekspozycję na działanie promieniowania UV (oparzenia słoneczne, zwłaszcza w dzieciństwie, i pęcherzowe oparzenia skóry), przebyte leczenie za pomocą promieniowania jonizującego (naświetlanie), wrodzone lub nabyte upośledzenie odporności (tzw. immunosupresja, m.in. u pacjentów po przeszczepieniach narządów, długotrwale leczonych lekami hamującymi działanie układu odpornościowego lub glikokortykosteroidami, osób żyjących z HIV), starszy wiek pacjenta, jasna karnacja skóry, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, rak skóry w przeszłości, narażenie na działanie arszeniku, zakażenia niektórymi wirusami (np. wirusem brodawczaka ludzkiego) oraz niektóre choroby skóry (np. skóra pigmentowata barwnikowa, zob Rak podstawnokomórkowy powiek).
