U nas zapłacisz kartą
Nabłoniak na twarzy - Przyczyny, Objawy i Metody Leczenia
Rak skóry - rak kolczystokomórkowy
Rak kolczystokomórkowy (ang. Squamous Cell Carcinoma – SCC) jest drugim najczęściej występującym nowotworem skóry. Ponad 80 proc. przypadków SCC dotyczy części ciała eksponowanych na światło słoneczne, najczęściej jest to głowa (okolica oczodołów, nosowo-wargowa, wargi, nos, policzki, uszy), szyja, grzbiety rąk. Wyróżnia się postać przedinwazyjną i inwazyjną raka kolczystokomórkowego. Postać przedinwazyjna (z której może się rozwinąć rak skóry) - choroba Bowena - to rumieniowe tarczki o ostro zaznaczonych granicach, o aksamitnej lub złuszczającej się powierzchni - erytroplazja Queyrata - widoczna jest jako czerwona gładka plama na żołędzi prącia u nieobrzezanych mężczyzn - erytroplakia - to wszelkiego rodzaju czerwone zmiany zlokalizowane na błonach śluzowych Postać inwazyjna (rak skóry) ma charakter brodawkujący lub wrzodziejący. Skóra wokół jest nacieczona, stwardniała, często obecne są wałowato wywinięte brzegi.
Rak brodawkujący - jest to nowotwór występujący na narządach płciowych, w jamie ustnej i w obrębie stóp. Wzrost raka brodawkującego jest bardzo powolny, jego powierzchnia jest pokryta masami rogowymi. Jego przyczyną może być m.in. wirusy brodawczaka ludzkiego HPV 6 i HPV 11.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje raka podstawnokomórkowego skóry?
Rak podstawnokomórkowy skóry ma charakterystyczny wygląd, dlatego często lekarz już po pierwszych oględzinach jest w stanie z bardzo dużym prawdopodobieństwem podać rozpoznanie. Czasami pomocne – chociaż niekonieczne – jest użycie ręcznego dermatoskopu (w uproszczeniu dermatoskop to urządzenie wyposażone w soczewki powiększające obraz oraz odpowiednie źródło światła oświetlające badaną zmianę skórną, zob. Badanie dermatoskopowe). Aby potwierdzić rozpoznanie, należy wyciąć całą zmianę, jeśli jest nieduża. Jeśli zmiana jest większa lub znajduje się w okolicy, w której wycięcie może być utrudnione (np. powieka oka), lekarz rozważy pobranie niewielkiego wycinka, a następnie – po potwierdzeniu rozpoznania w badaniu histopatologicznym – zaplanuje odpowiednie leczenie.
Leczenie najczęściej polega na wycięciu ogniska choroby z niewielkim (tj. 1–2 mm) marginesem zdrowej skóry. U chorych, którzy nie godzą się na wycięcie zmiany, można rozważyć zastosowanie radioterapii jako metody alternatywnej. Trzeba jednak pokreślić, że metodą pierwszego wyboru (i zalecaną w większości przypadków) jest niewielka operacja polegająca na wycięciu zmiany w całości. Radioterapię można stosować również wtedy, gdy rak ma dużą średnicę i znajduje się w obszarze, w którym wycięcie jest trudne lub wręcz niemożliwe (z powodów technicznych – np. bardzo duża zmiana na wierzchołku głowy). Stosuje się również inne metody, np. maść z chemioterapeutykiem (5-fluorouracylem) lub lekiem immunomodulującym (imikwimodem), skuteczność metod zachowawczych nie dorównuje jednak wycięciu zmiany.
Zapobieganie występowaniu raka podstawnokomórkowego
Profilaktyka związana z niwelowaniem ryzyka pojawienia się raka podstawnokomórkowego opiera się na:
- Ocenie u każdego pacjenta cech ryzyka oraz dostosowaniu postępowania profilaktycznego.
- Szczegółowej opiece wobec osób z grup ryzyka.
- Unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce, a przede wszystkim na korzystaniu z krótkich epizodów intensywnego nasłoneczniania powodujących oparzenia skóry.
- Troszczeniu się o odpowiednią ochronę przed słońcem i stosowaniu kremów z filtrem UV.
Przekonanie, że rak podstawnokomórkowy pojawia się głównie wśród osób starszych jest myśleniem błędnym. Owszem, w wieku starszym pojawia się większe ryzyko zachorowania, natomiast należy zdawać sobie sprawę z tego, że choroba może rozwinąć się w każdym wieku. W związku z tym, istotne jest zapobieganie występowaniu nabłoniaka.
Zwłaszcza że ta odmiana raka występuje aż 10 razy częściej niż pozostałe podtypy raka skóry. Aktualnie, szacuje się, że nawet 50 proc. osób starszych zachoruje na nabłoniaka, co wynika z fotostarzenia się skóry. Dlatego tak istotne jest rozważne korzystanie z kąpieli słonecznych już w młodym wieku. Szkodliwe działanie słońca kumuluje się na przestrzeni życia. Dlatego tak ważna jest odpowiednia ochrona przed promieniowaniem słonecznym.
Czy opalanie w solarium zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry?
Rak podstawnokomórkowy – leczenie i powikłania
Leczenie raka podstawnokomórkowego głównie opiera się na wycięciu ogniska choroby z niewielkim, około 2 milimetrowym marginesem zdrowej skóry. Terapia dobierana jest pod kątem zaawansowania choroby. W niektórych przypadkach można zastosować radioterapię. O ile pojawia się niewielkie ryzyko wznowy to warto zastosować metody alternatywne: kriochirurgię, metody farmakologiczne lub metodę fotodynamiczną. Bardzo zaawansowany nowotwór domaga się zastosowania terapii celowanej, przy wykorzystaniu nowoczesnych leków hamujących.
Najważniejszym celem leczenia raka podstawnokomórkowego jest usunięcie tkanki nowotworowej. Nawet bowiem pozostawiony najmniejszy element może doprowadzić do dalszego rozwijania się nowotworu w tkankach leżących poniżej lub wokół.
Metody chirurgiczne dają największą pewność, że rak został usunięty w całości. Przed każdym zabiegiem pacjent powinien być zaznajomiony z rozpoznaniem, rodzajem i zakresem leczenia, rokowaniami oraz wsparciem, z jakiego może skorzystać po przeprowadzonym zabiegu. W przypadku pacjentów znajdujących się w grupie wysokiego ryzyka zespół specjalistów powinien składać się z: onkologa, patologa, chirurga plastyka oraz onkologa klinicznego. Wśród takich pacjentów stosuje się chirurgię mikrograficzną Mohsa, a więc wycięcie chirurgiczne monitorowane histologicznie. Małe ogniska leczone są poprzez łyżeczkowanie, elektrokoagulację podłoża lub kriochirurgię. Poszczególne zabiegi wykonywane są w znieczuleniu ogólnym.
Radioterapia jest proponowana po przeprowadzeniu wstępnej kwalifikacji. Można ją zastosować w wielu miejscach ciała. Nie należy jej stosować w przypadku rozległych raków podstawnokomórkowych, gdyż wykazują one odporność na tę metodę leczenia. Nie można natomiast dopuścić do spalenia zdrowych tkanek skóry. Radioterapii nie stosuje się także wobec młodych osób, ponieważ może ona u nich doprowadzić do rozwoju innych chorób skóry w przyszłości. Radioterapia musi być stosowana z dużą rozwagą.
Rokowanie w przypadku raka podstawnokomórkowego jest pomyślne, jeśli podjęte jest właściwe i umiejętnie przeprowadzone leczenie. Należy jednak mieć świadomość, że ten typ raka skóry wykazuje skłonność do odrastania w miejscu, w jakim pojawił się pierwotnie. W związku z tym, co kilka miesięcy należy dokładnie przyglądać się bliźnie i jej okolicom.
Diagnostyka raka podstawnokomórkowego skóry
Lekarz może postawić rozpoznanie już na podstawie wstępnego badania, oceniając gołym okiem wygląd zmiany. Niektórzy lekarze, a w szczególności dermatolodzy, dysponują tzw. dermatoskopem. Jest to urządzenie pozwalające na ocenę zmian powierzchniowych jak za pomocą szkła powiększającego czy lupy. Ostateczne rozpoznanie można wysunąć na podstawie badania histopatologicznego, czyli badania pod mikroskopem wyciętej zmiany. Jeśli lokalizacja i wielkość zmiany na to pozwalają, wycina się do badania całą zmianę. Jeśli zmiana jest duża, można wyciąć fragment, czyli pobrać wycinek zmienionej skóry.
Leczenie polega przede wszystkim na wycięciu zmiany z marginesem zdrowej tkanki. Margines ten wynosi zazwyczaj około 2 mm. Jeśli chory nie zgadza się na wycięcie zmiany, można zastosować miejscową radioterapię, jednak jest to mniej pożądana metoda i zdecydowanie lekarz stara się przekonać pacjenta do leczenia chirurgicznego. Jeśli zmiana jest bardzo duża lub zajmuje struktury lub obszar uniemożliwiające zabieg chirurgiczny, zalecana jest radioterapia. Czasami możliwe jest też zastosowanie maści zawierających np. 5-fluorouracyl (chemioterapeutyk). Nie są to jednak metody przewyższające skuteczność leczenia operacyjnego.
