U nas zapłacisz kartą
Nabłoniak na twarzy - Przyczyny, Objawy i Metody Leczenia
Rak płaskonabłonkowy skóry
Rak płaskonabłonkowy skóry to złośliwy nowotwór skóry pochodzenia nabłonkowego, który zazwyczaj rośnie powoli, ale ma zdolność do tworzenia przerzutów odległych w innych narządach. Rak płaskonabłonkowy skóry jest zazwyczaj częściowo zbudowany z komórek ulegających rogowaceniu (tj. podobnych do zdrowego naskórka pokrywającego ludzkie ciało). Rak płaskonabłonkowy skóry występuje przede wszystkim u osób rasy białej. Najbardziej dojrzała postać tego nowotworu była dawniej określana jako rak kolczystokomórkowy skóry.
Rak płaskonabłonkowy skóry jest drugim co do częstości (po raku podstawnokomórkowym) nowotworem skóry. Dokładną częstość występowania raka kolczystokomórkowego skóry trudno ocenić, ponieważ wczesne przypadki tego nowotworu często nie są rozpoznawane i zgłaszane do odpowiednich rejestrów zachorowań na nowotwory złośliwe (w Polsce jest to Krajowy Rejestr Nowotworów).
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.
Na zdjęciu przedstawiono przykład zaawansowanego raka podstawnokomórkowego o wieloletnim przebiegu. Trzeba podkreślić, że leczenie raka o takim stopniu zaawansowania jest trudne zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta, dlatego warto zacząć terapię, zanim nowotwór rozwinie się do dużych rozmiarów – proces leczenia jest wówczas prostszy i mniej dokuczliwy dla chorego, a i szanse na pełne wyleczenie są większe.
Fot. 1. Rozległy rak podstawnokomórkowy niszczący znaczny obszar skóry karku i naciekający położone głębiej tkanki. Leczenie w takim przypadku jest trudne, dlatego w przypadku podejrzanej zmiany skórnej nie należy czekać, aż rozwinie się ona do podobnych rozmiarów, tylko bez zbędnej zwłoki zgłosić się do lekarza rodzinnego, onkologa lub dermatologa! (Zdjęcie ze zbiorów autora)
Zapobieganie występowaniu raka podstawnokomórkowego
Profilaktyka związana z niwelowaniem ryzyka pojawienia się raka podstawnokomórkowego opiera się na:
- Ocenie u każdego pacjenta cech ryzyka oraz dostosowaniu postępowania profilaktycznego.
- Szczegółowej opiece wobec osób z grup ryzyka.
- Unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce, a przede wszystkim na korzystaniu z krótkich epizodów intensywnego nasłoneczniania powodujących oparzenia skóry.
- Troszczeniu się o odpowiednią ochronę przed słońcem i stosowaniu kremów z filtrem UV.
Przekonanie, że rak podstawnokomórkowy pojawia się głównie wśród osób starszych jest myśleniem błędnym. Owszem, w wieku starszym pojawia się większe ryzyko zachorowania, natomiast należy zdawać sobie sprawę z tego, że choroba może rozwinąć się w każdym wieku. W związku z tym, istotne jest zapobieganie występowaniu nabłoniaka.
Zwłaszcza że ta odmiana raka występuje aż 10 razy częściej niż pozostałe podtypy raka skóry. Aktualnie, szacuje się, że nawet 50 proc. osób starszych zachoruje na nabłoniaka, co wynika z fotostarzenia się skóry. Dlatego tak istotne jest rozważne korzystanie z kąpieli słonecznych już w młodym wieku. Szkodliwe działanie słońca kumuluje się na przestrzeni życia. Dlatego tak ważna jest odpowiednia ochrona przed promieniowaniem słonecznym.
Czy opalanie w solarium zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry?
Jakie jest rokowanie w raku płaskonabłonkowym skóry?
Rak płaskonabłonkowy skóry cechuje się ogólnie dobrym rokowaniem. Szacuje się, że 5 lat od rozpoznania choroby przeżywa >90% chorych. Przerzuty odległe pojawiają się tylko u 3–5% chorych, ale ich wystąpienie bardzo znacznie pogarsza szanse na wyleczenie.
W trakcie badań kontrolnych zaleca się ocenę miejsca wycięcia zmiany pierwotnej oraz wszystkich innych zmian na całej skórze. Należy również dokładnie ocenić stan okolicznych węzłów chłonnych (można rozważyć okresowe badanie USG tych okolic).
Wizyty kontrolne należy powtarzać co 1–3 miesiące przez 2 lata po leczeniu, co 3–12 miesięcy przez kolejne 3 lata, a następnie corocznie (częstość wizyt uzależnia się od zaawansowania i zróżnicowania nowotworu).
Wybrane treści dla Ciebie
Rak płaskonabłonkowy spojówki Rak płaskonabłonkowy spojówki to nowotwór złośliwy wywodzący się z nabłonka spojówki. Wyróżnia się dwie postacie raka: przedinwazyjną oraz inwazyjną. Rak płaskonabłonkowy może naciekać sąsiednie struktury oka oraz dawać przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych i przerzuty odległe. Przyczyny rozwoju raka płaskonabłonkowego nie są do końca poznane, jednak wyniki badań wskazują na dużą rolę promieniowania ultrafioletowego (UVA, UVB) oraz zakażeń podtypem 16 lub 18 wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV).
Diagnostyka raka podstawnokomórkowego skóry
Lekarz może postawić rozpoznanie już na podstawie wstępnego badania, oceniając gołym okiem wygląd zmiany. Niektórzy lekarze, a w szczególności dermatolodzy, dysponują tzw. dermatoskopem. Jest to urządzenie pozwalające na ocenę zmian powierzchniowych jak za pomocą szkła powiększającego czy lupy. Ostateczne rozpoznanie można wysunąć na podstawie badania histopatologicznego, czyli badania pod mikroskopem wyciętej zmiany. Jeśli lokalizacja i wielkość zmiany na to pozwalają, wycina się do badania całą zmianę. Jeśli zmiana jest duża, można wyciąć fragment, czyli pobrać wycinek zmienionej skóry.
Leczenie polega przede wszystkim na wycięciu zmiany z marginesem zdrowej tkanki. Margines ten wynosi zazwyczaj około 2 mm. Jeśli chory nie zgadza się na wycięcie zmiany, można zastosować miejscową radioterapię, jednak jest to mniej pożądana metoda i zdecydowanie lekarz stara się przekonać pacjenta do leczenia chirurgicznego. Jeśli zmiana jest bardzo duża lub zajmuje struktury lub obszar uniemożliwiające zabieg chirurgiczny, zalecana jest radioterapia. Czasami możliwe jest też zastosowanie maści zawierających np. 5-fluorouracyl (chemioterapeutyk). Nie są to jednak metody przewyższające skuteczność leczenia operacyjnego.
