U nas zapłacisz kartą
"Zdjęcia Rak Powieki - Wartość Wczesnego Wykrywania"
Rodzaje zmian: zrogowacenia, tłuszczaki, brodawki, żółtaki i inne
Guzy powiek stanowiące rozrost naskórka
Guzy powiek stanowiące rozrost naskórka to rogowacenie łojotokowe (brodawka łojotokowa), brodawka pospolita, róg skórny, mięczak zakaźny, prosaki i torbiele naskórkowe.
- Rogowacenie łojotokowe (brodawka łojotokowa) występuje bardzo często i dotyczy chorych w średnim lub starszym wieku. Guzy te mają bardzo różny wygląd i kształt. Zazwyczaj przybierają formę płaskich, gładkich, tłustych i wypukłych grudek o różnym kolorze, którym towarzyszy w różnym stopniu nasilone rogowacenie. Niejednokrotnie przybierają jednak postać uszypułowanych guzków, niekiedy zaś mogą mieć budowę zrazikową (tj. złożoną z mniejszych elementów) i brodawkowatą powierzchnię. Guzy te powstają na skutek namnażania się komórek naskórka. Przyczyna ich powstawania nie jest znana. Częściej występują na skórze wystawionej na działanie promieniowania UV.
- Brodawkę pospolitą (verruca vulgaris) wywołuje wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) typ 6 lub 11. W obrębie skóry powiek występuje stosunkowo rzadko. Są to produkujące nadmierną ilość keratyny (hiperkeratotyczne) grudki o szorstkiej, nierównej powierzchni.
- Termin róg skórny oznacza obecność nadmiernego rogowacenia naskórka z nagromadzeniem żółtobrunatnych mas rogowych o chropowatej powierzchni. Guzy te mogą mieć bardzo różny kształt, niekiedy przypominają z wyglądu rogi. Mogą one towarzyszyć zarówno zmianom łagodnym skóry, jak i złośliwym, dlatego zawsze wymagają biopsji do zbadania ich podstawy. Ostateczną diagnozę stawia się dopiero po ich wycięciu i badaniu histopatologicznym.
- Mięczak zakaźny to guzek zapalny wywołany przez bardzo zakaźny wirus z grupy ospy. Często występuje u dzieci i przeważnie dotyczy skóry powiek. Jeśli mięczaki są liczne i pojawiają się u dorosłych, można podejrzewać u nich nabyte upośledzenie odporności. Mięczaki mają woskowy, półprzezroczysty wygląd, a w ich centrum widoczne jest zagłębienie, z którego po uciśnięciu wydobywa się treść przypominająca kaszkę. Umiejscowione w brzegu powieki mogą podtrzymywać przez długi czas stan zapalny spojówek i rogówki (zob. Zaczerwienienie oka [czerwone oko, zespół czerwonego oka] oraz Zapalenie spojówek).
- Prosaki to drobne, naskórkowe torbiele wypełnione masami łojowo-rogowymi (keratyną). Guzki te powstają spontanicznie lub w trakcie gojenia się zmian skórnych o charakterze pęcherzyków. Grudki te mają kolor od woskowobiałych do żółtych i średnicę 1–2 mm. Prosaki spotyka się bardzo często u noworodków.
- Naskórkowe torbiele wtrętowe (torbiele łojowe, kaszaki) powstają z zagłębienia mieszka włosowego i gruczołów łojowych samoistnie lub w wyniku urazu i rosną powoli. Są okrągłe i mają gładką powierzchnię, kolor cielisty i wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Niekiedy w centrum widać otwór będący zaczopowanym kanałem włosa. Po wyciśnięciu lub pęknięciu może wydostać się z guzka kaszkowata zawartość.
- Torbiel mieszka włosowego występuje najczęściej (w 90% przypadków) na owłosionej skórze głowy, przy małżowinach usznych. W okolicach oczu torbiele mogą niekiedy występować między brwiami. U jednej czwartej chorych ulegają one zwapnieniu, tworząc twardy guz.
- Kępki żółte (żółtaki, xanthelasma) to charakterystyczne płaskie guzy o żółtym zabarwieniu występujące w okolicy kąta przyśrodkowego powieki dolnej i/lub górnej. Często są symetryczne i mogą zajmować wszystkie cztery powieki. Wykazują tendencję do powolnego wzrostu i zlewania się ze sobą. Kępki żółte sprawiają głównie problemy kosmetyczne. Mimo że guzki w badaniach histologicznych stanowią nagromadzenie makrofagów wypełnionych cholesterolem, ogólne stężenie cholesterolu u chorych jest zwykle prawidłowe. U części pacjentów może występować zwiększone stężenie lipidów w surowicy.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?
Po zakończonym leczeniu guzów łagodnych nie jest wymagany specjalny nadzór, wystarczą okresowe, rutynowe badania okulistyczne (nie jest określone jak często).
Część czynników predysponujących do rozwoju nowotworów skóry, jak na przykład jasna karnacja, niebieskie oczy, rudy kolor włosów, ma charakter od nas niezależny.
Ryzyko rozwoju guzów skóry zwiększają następujące czynniki: nadmierne narażenie na działania promieniowania UV (słonecznego i w solariach), pęcherzowe oparzenie skóry u dorosłych, oparzenia skóry przez słońce u dzieci. W związku z tym należy bezwzględnie unikać nadmiernego przebywania na słońcu (zwłaszcza oparzeń skóry wywołanych promieniowaniem UV) i korzystania z solariów bez odpowiedniego zabezpieczenia skóry. W niektórych krajach już wprowadzono prawny zakaz korzystania z solariów przez dzieci i młodzież do 18. roku życia, a w przypadku dorosłych nakaz umieszczania bardzo wyraźnych ostrzeżeń o niekorzystnych działania promieniowania UV. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów, w tym nowotworów skóry, dlatego należy bezwzględnie unikać dymu tytoniowego.
Również wczesne zgłaszanie się z podejrzanymi zmianami celem ich fachowej oceny przez specjalistę jest formą zapobiegania rozwojowi choroby.
U chorych z kępkami żółtymi, z powodu ich częstszego występowania u chorych z zaburzeniami gospodarki lipidowej, zaleca się badanie stężenia cholesterolu LDL i HDL oraz triglicerydów. W przypadku występowania zaburzeń gospodarki lipidowej należy stosować diety niskotłuszczowe oraz odpowiednie leki.
Zobacz także
Złośliwe guzy powiek Guzy powiek to nowotwory skóry, które mogą mieć charakter zarówno łagodny, jak i złośliwy. Na złośliwy charakter guza skóry może wskazywać jego owrzodzenie, zwłaszcza gdy towarzyszy mu krwawienie, powstawanie krost, wydobywanie się wydzieliny z guza, jego nieregularne zabarwienie, uniesienie brzegów przypominające wyglądem masę perłową, obecność drobnych naczyń w obrębie guza, uszkodzenie przez guz brzegu powieki czy utrata rzęs w okolicy guza.
Jakie są sposoby leczenia?
Wycięcie chirurgiczne stanowi leczenie z wyboru w każdym przypadku raka podstawnokomórkowego, raka kolczystokomórkowego wraz ze zmianami przedrakowymi i czerniaka. Omówiono je w osobnych rozdziałach (zob. Rak podstawnokomórkowy powiek, Zmiany barwnikowe powiek).
Leczenie gruczolakoraka gruczołu łojowego polega na rozległym wycięciu guza i przeprowadzeniu biopsji spojówki. Ma to na celu wykluczenie rozrostu pagetoidalnego, przy którym komórki nowotworowe nie tworzą guzka, ale rozprzestrzeniają się płasko w całej warstwie spojówki. W przypadku, gdy dojdzie do wzrostu pagetoidalnego, należy przeprowadzić krioterapię. Jeśli guz jest duży i nacieka poza przegrodę oczodołową, konieczna jest egzenteracja. Guzy te są oporne na radioterapię (napromieniowanie).
Leczenie mięsaka Kaposiego u chorych zakażonych ludzkim wirusem niedoboru odporności (human immunodeficiency virus – HIV) polega na leczeniu tego zakażenia (tzw. terapia antyretrowirusowa HAART). Stosuje się także chemioterapię ogólną. Leczenie miejscowe obejmuje m.in. takie metody, jak: radioterapia (naświetlanie) pojedynczymi małymi dawkami (dawkami frakcjonowanymi), wycięcie chirurgiczne, podawanie małych dawek leków cytostatycznych (np. winkrystyny, winblastyny lub bleomycyny) do wnętrza nowotworu czy krioterapia.