U nas zapłacisz kartą
Alergia czy uczulenie - Różnice, objawy i sposoby leczenia
Alergia skórna – co to jest?
Alergia skórna stanowi zespół charakterystycznych objawów pojawiających się na skórze w następstwie kontaktu z alergenem. Za mechanizm ten odpowiada nadwrażliwość układu immunologicznego, który wykazuje tendencję do nadreaktywnej odpowiedzi na określone bodźce zewnętrzne – w normalnych warunkach niepowodujące reakcji alergicznych u zdrowych ludzi. Schorzenia rozwijające się na tle alergicznym można podzielić na kilka grup.
Atopowe zapalenie skóry (AZS)
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry. Jest to przewlekła dolegliwość dermatologiczna o charakterze zapalnym, która charakteryzuje się przebiegiem cyklicznym – okresy ustępowania objawów przeplatają się z fazami zaostrzeń. Podstawowe znaczenie w przypadku atopowego zapalenia skóry mają czynniki genetyczne, które odgrywają kluczową rolę. Zazwyczaj pierwsze symptomy atopowego zapalenia skóry ujawniają się w ciągu pierwszego roku życia dziecka, choć nie jest wykluczone ich pojawienie się również w późniejszym okresie.
Skóra pacjentów zmagających się z AZS wykazuje osłabienie naturalnych funkcji ochronnych i skłonność do nadmiernego wysychania. W konsekwencji nawet niewielkie oddziaływanie alergenów czy innych substancji drażniących może prowokować reakcje alergiczne. Co istotne, nawet w okresach, gdy nie obserwuje się zewnętrznych symptomów choroby, w głębszych warstwach skóry może trwać proces zapalny, który zwiększa ryzyko nagłego wystąpienia reakcji alergicznych.
Warto podkreślić, że atopowe zapalenie skóry jest schorzeniem dotykającym osoby z predyspozycjami do atopii, co oznacza, że często współwystępuje z innymi alergicznymi stanami, takimi jak alergie pokarmowe, wziewne, alergiczny nieżyt nosa czy astma.
Alergiczny wyprysk kontaktowy (ACD)
Alergiczny wyprysk kontaktowy, inaczej określany jako alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, to schorzenie, które dotyka osoby wrażliwe na określone alergeny. Do objawów dochodzi, gdy skóra tych osób nawiązuje kontakt z substancjami zwanymi haptenami. Są to małe cząsteczki, które mogą przenikać przez skórę, a następnie łączą się z białkami w organizmie, tworząc kompleksy immunologiczne. Właśnie te kompleksy są przyczyną reakcji alergicznej, ponieważ system odpornościowy osoby uczulonej traktuje je jako zagrożenie, co prowadzi do zapalnej odpowiedzi organizmu i pojawienia się zmian skórnych.
Czy promieniowanie UV przechodzi przez szybę?
Promieniowanie UV składa się z zakresu A (UVA) o długości fali 400–320 nm oraz B (UVB) o długości fali 320-290 nm. Szkło okienne absorbuje promieniowanie UVB, jednak UVA przenika przez szyby. Dlatego też po ekspozycji na światło słoneczne przez szybę także może dojść do niepożądanych reakcji ze strony skóry. Należy o tym pamiętać i zastosować odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną.
Wybrane treści dla Ciebie
Czy opalanie się jest zdrowe? Opalanie się może prowadzić do groźnych skutków, takich jak przyspieszone starzenie skóry, przebarwienia i nowotwory. Czy opalenie jest zdrowe? Jakie są korzyści wynikające z ekspozycji na słońce?
Fotoalergie (fotouczulenia) – objawy, przyczyny, diagnoza i leczenie Fotoalergie, znane również jako fotouczulenia, to reakcje skórne wywołane ekspozycją na promieniowanie słoneczne, w szczególności promieniowanie ultrafioletowe (UVA). Objawy mogą wystąpić natychmiast lub z opóźnieniem po kontakcie ze słońcem. Najczęściej są spowodowane lekami lub kosmetykami. W artykule omówimy objawy, diagnozowanie oraz skuteczne metody leczenia fotoalergii.
Ochrona przed słońcem w pytaniach i odpowiedziach Co to jest promieniowanie ultrafioletowe? Jaki chronić skórę przed słońcem? Co to jest SPF?
Co na uczulenie skórne? Leczenie alergii skórnej
Leczenie alergii skórnej przeprowadzane jest przez dermatologa i opiera się przede wszystkim na skutecznym rozpoznaniu przyczyn dolegliwości. W procesie diagnozowania alergii skórnej wykorzystuje się różnorodne metody, w tym testy skórne punktowe, testy płatkowe oraz ocenę poziomu immunoglobulin E (IgE). Testy płatkowe są niezwykle pomocne, szczególnie w rozpoznawaniu kontaktowego zapalenia skóry.
W terapii alergii stosuje się leki przeciwhistaminowe, które dzielą się na dwie główne kategorie: leki przeciwhistaminowe I i II generacji. Leki pierwszej generacji, takie jak klemastyna czy hydroksyzyna, choć skuteczne w blokowaniu receptorów H1 histaminy, wykazują działanie nieselektywne, oddziałując również na inne receptory. Może to prowadzić do niepożądanych efektów ubocznych, w tym senności czy suchości w ustach. Z tego powodu, zaleca się obecnie stosowanie nowszych preparatów jak leki przeciwhistaminowe II generacji, które koncentrują się na blokowaniu receptorów H1, minimalizując przy tym ryzyko działań niepożądanych. Do tej grupy należą między innymi cetyryzyna, loratydyna czy feksofenadyna. Wybierając lek antyhistaminowy, należy uwzględnić indywidualne cechy pacjenta oraz potencjalne różnice w przenikaniu substancji czynnych do ośrodkowego układu nerwowego.
W objawowym leczeniu alergii skórnej często stosuje się preparaty miejscowe w formie maści lub żeli, które mogą zawierać składniki łagodzące świąd. W sytuacjach, gdy leczenie objawowe nie przynosi ulgi, dermatolog może zalecić krótkotrwałe stosowanie maści z glikokortykosteroidami. Nowoczesną alternatywą dla miejscowych glikokortykosteroidów są inhibitory kalcyneuryny, takie jak pimekrolimus czy takrolimus, które nie uszkadzają bariery naskórkowej i mogą być stosowane na delikatne partie skóry, na przykład na twarz czy dłonie. Są one obecnie często wybierane w leczeniu atopowego zapalenia skóry.
Uczulenie na słońce – leczenie
W leczeniu uczulenia na słońce stosuje się środki zapobiegawcze, czyli działania skierowane na to, aby uniknąć pojawienia się wysypki, oraz leczenie, kiedy wysypka już się pojawi.
- unikanie słońca
- zakładanie odzieży chroniącej przed słońcem
- stosowanie preparatów z filtrami przeciwsłonecznymi.
Preparaty z filtrami przeciwsłonecznymi z ochroną przed promieniowaniem ultrafioletowym A (UVA) i ultrafioletowym B (UVB) oraz współczynnikiem ochrony przeciwsłonecznej (SPF) wynoszącym co najmniej 30 należy stosować odpowiednio, czyli regularnie i obficie. O tym, jakie preparaty wybrać i jak odpowiednio je stosować, przeczytaj tutaj: Ochrona przed słońcem w pytaniach i odpowiedziach – cz. 1 i Ochrona przed słońcem w pytaniach i odpowiedziach – cz. 2
U niektórych osób, lekarz może zalecić tzw. profilaktyczną fototerapię małymi dawkami PUVA, czyli chemiofototerapię, co oznacza naświetlanie promieniowaniem UVA po podaniu psolarenu, leku światłouwrażliwiającego. Terapię taką stosuje się wczesną wiosną w celu wywołania tolerancji na ekspozycję na słońce. Może ona być korzystna dla osób, u których spodziewane jest wystąpienie poważnych objawów wiosną lub latem. Zabiegi naświetlania zwykle się wykonuje 2–3 razy w tygodniu przez od czterech do sześciu tygodni. Leczenie takie zaleca dermatolog. Należy pamiętać, że nie jest ono optymalne dla wszystkich pacjentów z uczuleniem na słońce i ma swoje działania niepożądane – na wczesnym etapie fototerapii mogą wystąpić zaostrzenia, wymagające zastosowania glikokortykosteroidów.
Leczenie uczulenia na słońce, jeśli już się pojawi wysypka, nie zawsze jest konieczne, ponieważ niektóre osoby mają łagodne objawy, które szybko mijają, a że z czasem rozwija się tolerancja na promieniowanie słoneczne, nie szukają one pomocy lekarskiej.
Niektórzy pacjenci mogą jednak wymagać leczenia w celu złagodzenia objawów. W takich przypadkach leczenie zależy od nasilenia zmian skórnych.
Uczulenie? Alergia? Co to znaczy?
Z codziennego doświadczenia wiemy, że osoba uczulona reaguje w sposób patologiczny na substancje, które nie są szkodliwe i nie powodują żadnych objawów u osób nieuczulonych. Często są to składniki pokarmów (np. orzeszki ziemne lub owoce morza) lub substancje znajdujące się w powietrzu (pyłki roślin, składniki kurzu). Alergię powodują też substancje stykające się ze skórą (np. składniki kosmetyków lub metale zawarte w biżuterii).
Reakcja alergiczna może mieć różną postać, w zależności od tego, którego narządu dotyczy i jaką drogą alergen dostaje się do organizmu. Alergeny znajdujące się w powietrzu (wziewne) powodują najczęściej objawy ze strony dróg oddechowych - nosa i oskrzeli. Alergeny zawarte w pokarmie (pokarmowe) mogą wywoływać objawy nie tylko ze strony przewodu pokarmowego, ale również skóry i rzadziej oskrzeli. Alergeny działajace bezpośrednio po kontakcie ze skórą (kontaktowe) powodują najczęściej wysypkę, zwykle o charakterze czerwonych plam lub bąbli (tzw. pokrzywka). Do często spotykanych alergenów zalicza się także niektóre leki (alergeny lekowe) i jady owadów.
Dla chorych na astmę największe znaczenie mają reakcje alergiczne dotyczace dróg oddechowych, szczególnie oskrzeli. Alergeny wziewne, które dostaną się do oskrzeli, powodują skurcz mięśni gładkich w ścianie oskrzela, obrzęk błony śluzowej i zwiększenie produkcji wydzieliny. Prowadzi to do zwężenia światła oskrzeli, które wskutek tego stawiają większy opór dla przepływającego powietrza. W celu zachowania wystarczającej wentylacji płuc konieczny jest zwiększony wysiłek oddechowy. Jest on jedną z przyczyn uczucia duszności, pojawiającego się podczas napadu astmy. Objawy napadu astmy spowodowanego kontaktem z alergenem są takie same, jak w przypadku napadu astmy wywołanego innymi czynnikami, i obejmują kaszel, duszność, świszczący oddech i uczucie ściskania w klatce piersiowej.
Alergeny obecne w powietrzu powodują często również objawy ze strony nosa. Nos ogrzewa i wstępnie oczyszcza powietrze docierające do płuc. Alergen (np. pyłki traw, czy drzew) stykający się z błoną śluzową wyścielającą nos powoduje jej obrzęk i nasilone wydzielanie śluzu. Wówczas pojawia się uczucie zatkania nosa i wyciekanie z niego wodnistej wydzieliny, któremu może towarzyszyć uczucie swędzenia i kichanie. Opisane objawy charakteryzują alergiczny nieżyt nosa, potocznie nazywany katarem siennym.
