U nas zapłacisz kartą
Jak skutecznie zapobiegać alergiom?
Reakcje alergiczne – odpowiedzi na często zadawane pytania
Jak odróżnić rumień wędrujący od reakcji alergicznej?
Najczęściej reakcja alergiczna na kleszcza pojawia się niemal od razu po ugryzieniu, a rumień – może wystąpić nawet po kilku godzinach od ugryzienia. Uwaga! Nie lekceważ objawów i nie diagnozuj się sam, zawsze w takim przypadku skonsultuj się z lekarzem.
Czy ostra reakcja alergiczna jest groźna dla zdrowia?
Tak, ostra i silna reakcja alergiczna może być groźna dla zdrowia – jeśli występują niepokojące objawy lub podejrzenie wstrząsu, należy jak najszybciej wezwać pogotowie.
Reakcja alergiczna po jakim czasie występuje?
W przypadku reakcji natychmiastowych – nawet po kilku minutach do ok. 2-3 godzin, w niektórych przypadkach (np. reakcje opóźnione) objawy mogą wystąpić nawet po kilkudziesięciu godzinach.
Silna reakcja alergiczna u dziecka – co robić?
Natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe, gdy występują niepokojące objawy reakcji alergicznych lub wstrząsu anafilaktycznego – szczególnie gdy występują ciężkie objawy ze strony układu oddechowego.
Wapno na reakcje alergiczne – czy to dobra metoda?
Wapń (potocznie w tym kontekście „wapno”) dawniej był zalecany jako środek wspomagający leczenie alergii (szczególnie na reakcje uczuleniowe skórne). Dziś zastosowanie wapnia w leczeniu alergii czy reakcji alergicznych nie jest już oficjalnie rekomendowane. Nie przyjmuj leków na własną rękę – skonsultuj się z lekarzem.
Autor: Katarzyna Górska
Bibliografia:
- Interna Szczeklika, P. Gajewski, A. Szczeklik, 2021
- https://emedicine.medscape.com/article/136217-overview
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57558,objawy-alergii
Alergia - diagnostyka
Jeśli podejrzewamy alergię u siebie lub dziecka, nie wpadajmy w panikę. Zróbmy odpowiednie testy i zacznijmy leczenie. Najlepiej zimą lub wczesną wiosną, gdy na dworze nie ma jeszcze uczulających pyłków roślin.
Razem z dzieckiem musimy odwiedzić pediatrę i powiedzieć mu o swoich podejrzeniach. Doktor zapyta o objawy – o to czy zaobserwowaliśmy, kiedy występują lub się nasilają, czy na alergię choruje ktoś z naszej rodziny, co dziecko jada, czy w domu są zwierzaki.
Obejrzy dokładnie skórę malucha. Jeśli uzna za konieczne, może zlecić dodatkowe analizy - np. RTG płuc, zatok, badania krwi - by wykluczyć inne niż alergia przyczyny dolegliwości. Gdy wszystko wskazuje na uczulenie, dostaniemy skierowanie do alergologa.
To najprostsza metoda na znalezienie przyczyny alergii. Lepiej wykrywa alergeny wziewne, nieco słabiej pokarmowe i kontaktowe. Na przedramię lub plecy nanosi się kropelki różnych zawiesin zawierających substancje uczulające (jednorazowo kontroluje się 10-20 alergenów). Następnie przez kroplę alergenu lekarz lub pielęgniarka delikatnie nakłuwają naskórek.
Jest to zabieg bezbolesny, nakłucia zwykle nawet nie krwawią. Używa się do tego specjalnego jednorazowego lancecika, nie ma więc ryzyka przeniesienia zakażeń, np. WZW B czy HIV.
Po każdym nakłuciu pod naskórek przedostaje się niewielka ilość roztworu alergenu.Jeśli jesteśmy uczuleni na dany alergen, po ok. 15 minutach wywoła on reakcję uczuleniową: zaczerwienienie, bąbel jak po ukłuciu komara i świąd.
Reakcja skóry jest proporcjonalna do stopnia uczulenia, czyli im większy bąbel i zaczerwienienie, tym dany alergen silniej uczula. Owe zmiany może prawidłowo zinterpretować tylko alergolog. Po 30-60 minutach reakcja uczuleniowa ustępuje samoistnie.
Ponieważ leki odczulające mogą fałszować wyniki testów skórnych, nie należy ich zażywać tydzień przed badaniem (ale trzeba to wcześniej ustalić z lekarzem).Zdaniem alergologów testy skórne lepiej jest przeprowadzać u dzieci, które już skończyły 3 lata – wyniki są wówczas bardziej miarodajne.
Alergia - leczenie
Gdy okaże się, że dziecko jest alergikiem, wraz z lekarzem ustalamy plan działania. Na pewno specjalista powie, że dziecko musi unikać alergenu, który je uczula.
Czasem wystarczy np. wystrzegać się kontaktu z kotem lub wyeliminować z diety mleko czy jaja, w przypadku uczuleń np. na pyłki traw - unikać spacerów po łąkach, parkach, w ciągu dnia zamykać okna w mieszkaniu, a wakacje planować tam, gdzie nie pylą właśnie uczulające trawy. Ale gdy czynnik uczulający jest niemal wszędzie (np. roztocze kurzu domowego), pojawia się problem.
Wtedy niezbędne są leki, zwykle przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Czy dziecko będzie musiało je przyjmować, zależy m.in. od tego, jak silna jest alergia i co ją wywołuje. Jeśli jest uczulone na jeden rodzaj pyłków - leki będzie zażywać tylko przez kilka tygodni w roku. Ale np. przy silnej alergii na roztocze, lekarstwa trzeba brać ciągle.
Jeśli leki nie poradzą sobie z alergią, trzeba pomyśleć o kuracji odczulającej. Nie prowadzi się jej w przypadku wykrycia alergii pokarmowej i na leki. Wtedy wystarczy bowiem unikać substancji uczulających. Odczulanie zaleca się natomiast, gdy przyczyną alergii są pyłki roślin, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie, grzyby lub jad owadów.
Terapia polega na przyjęciu serii podskórnych zastrzyków zawierających dany alergen. Początkowo co 7-14 dni podaje się coraz większą jego dawkę. W ten sposób organizm stopniowo przyzwyczaja się i uczy tolerować substancję, którą dotychczas zwalczał. Po 2-4 miesiącach, gdy alergen osiągnie odpowiednio duże stężenie, podaje się już tylko dawki podtrzymujące, zwykle raz w miesiącu. Cała kuracja może trwać nawet do 5 lat.
Później czasem trzeba przyjmować jeszcze tzw. dawki przypominające. Dla małych dzieci, które bardzo boją się zastrzyków niektóre szczepionki odczulające dostępne są także w formie np. doustnych kropli podawanych pod język. Szczepionki kupuje się tylko na receptę. Odczulać można zarówno dzieci (powyżej 5 lat), jak i dorosłych (najlepiej do 55 lat).
Leczenie alergii
Chociaż alergia towarzyszy nam często przez długie lata, właściwe leczenie pozwala na złagodzenie jej objawów i normalne życie. Zaniedbanie terapii może natomiast prowadzić do powikłań (np. nawracających napadów astmy) lub pogłębiania się alergii (np. rozwoju astmy u chorego na alergiczny nieżyt nosa).
Należy stanowczo podkreślić, iż chory nie powinien sięgać po leki przeciwalergiczne bez konsultacji z lekarzem. Wiele preparatów dostępnych jest bez recepty, ale ich stosowanie na własną rękę może prowadzić do groźnych działań niepożądanych.
Okres stosowania leczenia przeciwalergicznego zależy od nasilenia objawów i rodzaju alergii (np. w ostrej pokrzywce zwykle wystarcza doraźne podanie leków, ale w astmie – zwłaszcza ciężkiej – leki trzeba brać stale). Zwykle po opanowaniu objawów przechodzi się na leczenie podtrzymujące jak najmniejszymi dawkami leków.
Z reguły dąży się do miejscowego podawania leków – donosowo, wziewnie, do worka spojówkowego i na skórę. Zaletą takiego podawania leków jest możliwość uzyskania dużego miejscowego stężenia i uniknięcie ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Ponadto początek działania leków miejscowych, np. obkurczającego naczynia krwionośne, jest zwykle szybszy niż podanego doustnie. Natomiast u chorych z alergią dotyczącą skóry lub z wieloma chorobami alergicznymi (np. astmą i alergicznym nieżytem nosa) konieczne może być zastosowanie leku doustnego – w pierwszym przypadku np. leku przeciwhistaminowego, w drugim przeciwleukotrienowego. Także w przypadku objawów zagrażających życiu czy silnego zaostrzenia alergii lepiej podać leki ogólnie, np. dożylnie.
Najczęściej stosowane w chorobach alergicznych metody postępowania (w tym immunoterapię) przedstawiono w artykule: Lista leków stosowanych w chorobach alergicznych
Uwaga! Zapoznanie się z zamieszczoną tam tabelą nie zastępuje wizyty lekarskiej – dawkowanie i wskazania dla określonych leków ustala lekarz prowadzący.
Typy reakcji alergicznej
Podział reakcji na typy sięga lat 60. ubiegłego stulecia, wg klasyfikacji Gella-Coombsa są to 4 rodzaje reakcji alergicznych:
Reakcja alergiczna typu I
To tzw. reakcja natychmiastowa, występująca najczęściej i wywołująca najczęstsze objawy i choroby alergiczne (np. astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa). Mechanizmem jest tu reakcja przeciwciał klasy IgE na dany alergen.
Reakcja alergiczna typu II
To tzw. reakcja cytotoksyczna, mechanizm polega na reakcji przeciwciał klas IgM i IgG oraz antygenu na błonie komórkowej. Przykłady takich reakcji to m.in. niedokrwistość hemolityczna, choroba hemolityczna noworodka.
Reakcja alergiczna typu III
Ten typ reakcji to tzw. reakcja kompleksów immunologicznych (to kompleks antygen-przeciwciało – wiązanie antygenu z jego swoistym przeciwciałem). Przykłady to: Zjawisko Arthusa, zewnątrzpochodne zapalenie pęcherzyków płucnych.
Reakcja alergiczna typu IV
To reakcja opóźniona (inaczej nazywana reakcją komórkową). Cechą charakterystyczną są objawy reakcji alergicznej występujące po ok. 72 godzinach od kontaktu z alergenem. Przykładem jest wyprysk kontaktowy alergiczny (inaczej kontaktowe alergiczne zapalenie skóry).
Co może być alergenem i w wyniku czego występują reakcje? Często występujące rodzaje reakcji alergicznych:
- na ukąszenie pluskwy,
- na leki,
- na ugryzienie komara,
- po kleszczu,
- na antybiotyki,
- na krem do twarzy,
- na mleko,
- na kota,
- po szczepieniu,
- na słońce,
- na pyłki,
- na orzechy,
- na kwas hialuronowy,
- na czosnek,
- na gluten,
- na suplementy i witaminy.
