U nas zapłacisz kartą
Jak skutecznie zapobiegać alergiom?
Alergia - diagnostyka
Jeśli podejrzewamy alergię u siebie lub dziecka, nie wpadajmy w panikę. Zróbmy odpowiednie testy i zacznijmy leczenie. Najlepiej zimą lub wczesną wiosną, gdy na dworze nie ma jeszcze uczulających pyłków roślin.
Razem z dzieckiem musimy odwiedzić pediatrę i powiedzieć mu o swoich podejrzeniach. Doktor zapyta o objawy – o to czy zaobserwowaliśmy, kiedy występują lub się nasilają, czy na alergię choruje ktoś z naszej rodziny, co dziecko jada, czy w domu są zwierzaki.
Obejrzy dokładnie skórę malucha. Jeśli uzna za konieczne, może zlecić dodatkowe analizy - np. RTG płuc, zatok, badania krwi - by wykluczyć inne niż alergia przyczyny dolegliwości. Gdy wszystko wskazuje na uczulenie, dostaniemy skierowanie do alergologa.
To najprostsza metoda na znalezienie przyczyny alergii. Lepiej wykrywa alergeny wziewne, nieco słabiej pokarmowe i kontaktowe. Na przedramię lub plecy nanosi się kropelki różnych zawiesin zawierających substancje uczulające (jednorazowo kontroluje się 10-20 alergenów). Następnie przez kroplę alergenu lekarz lub pielęgniarka delikatnie nakłuwają naskórek.
Jest to zabieg bezbolesny, nakłucia zwykle nawet nie krwawią. Używa się do tego specjalnego jednorazowego lancecika, nie ma więc ryzyka przeniesienia zakażeń, np. WZW B czy HIV.
Po każdym nakłuciu pod naskórek przedostaje się niewielka ilość roztworu alergenu.Jeśli jesteśmy uczuleni na dany alergen, po ok. 15 minutach wywoła on reakcję uczuleniową: zaczerwienienie, bąbel jak po ukłuciu komara i świąd.
Reakcja skóry jest proporcjonalna do stopnia uczulenia, czyli im większy bąbel i zaczerwienienie, tym dany alergen silniej uczula. Owe zmiany może prawidłowo zinterpretować tylko alergolog. Po 30-60 minutach reakcja uczuleniowa ustępuje samoistnie.
Ponieważ leki odczulające mogą fałszować wyniki testów skórnych, nie należy ich zażywać tydzień przed badaniem (ale trzeba to wcześniej ustalić z lekarzem).Zdaniem alergologów testy skórne lepiej jest przeprowadzać u dzieci, które już skończyły 3 lata – wyniki są wówczas bardziej miarodajne.
Leczenie alergii
Chociaż alergia towarzyszy nam często przez długie lata, właściwe leczenie pozwala na złagodzenie jej objawów i normalne życie. Zaniedbanie terapii może natomiast prowadzić do powikłań (np. nawracających napadów astmy) lub pogłębiania się alergii (np. rozwoju astmy u chorego na alergiczny nieżyt nosa).
Należy stanowczo podkreślić, iż chory nie powinien sięgać po leki przeciwalergiczne bez konsultacji z lekarzem. Wiele preparatów dostępnych jest bez recepty, ale ich stosowanie na własną rękę może prowadzić do groźnych działań niepożądanych.
Okres stosowania leczenia przeciwalergicznego zależy od nasilenia objawów i rodzaju alergii (np. w ostrej pokrzywce zwykle wystarcza doraźne podanie leków, ale w astmie – zwłaszcza ciężkiej – leki trzeba brać stale). Zwykle po opanowaniu objawów przechodzi się na leczenie podtrzymujące jak najmniejszymi dawkami leków.
Z reguły dąży się do miejscowego podawania leków – donosowo, wziewnie, do worka spojówkowego i na skórę. Zaletą takiego podawania leków jest możliwość uzyskania dużego miejscowego stężenia i uniknięcie ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Ponadto początek działania leków miejscowych, np. obkurczającego naczynia krwionośne, jest zwykle szybszy niż podanego doustnie. Natomiast u chorych z alergią dotyczącą skóry lub z wieloma chorobami alergicznymi (np. astmą i alergicznym nieżytem nosa) konieczne może być zastosowanie leku doustnego – w pierwszym przypadku np. leku przeciwhistaminowego, w drugim przeciwleukotrienowego. Także w przypadku objawów zagrażających życiu czy silnego zaostrzenia alergii lepiej podać leki ogólnie, np. dożylnie.
Najczęściej stosowane w chorobach alergicznych metody postępowania (w tym immunoterapię) przedstawiono w artykule: Lista leków stosowanych w chorobach alergicznych
Uwaga! Zapoznanie się z zamieszczoną tam tabelą nie zastępuje wizyty lekarskiej – dawkowanie i wskazania dla określonych leków ustala lekarz prowadzący.
Alergia - mechanizm powstawania alergii
Gdy alergen, np. roślinny pyłek, po raz pierwszy dostanie się do organizmu kogoś, kto ma predyspozycje do alergii, w układzie odpornościowym powstaną przeciwciała IgE. Pokonają one wroga, czyli pyłek, i niewielka ich ilość pozostanie we krwi na stałe. To na wypadek, gdyby intruz znowu dostał się do organizmu.
Będą żyły przyczepione do powierzchni tzw. komórek kwasochłonnych (znajdują się w surowicy krwi) oraz komórek tucznych, czyli mastocytów (obecnych w tkance łącznej skóry i błon śluzowych). Komórki te zawierają duże ilości różnych substancji zwanych mediatorami, które są odpowiedzialne za pojawienie się objawów uczulenia.
Najważniejszym mediatorem wywołującym reakcję alergiczną jest histamina. Przy pierwszym zetknięciu się z alergenem zwykle nie odczuwamy żadnych dolegliwości: kataru, wysypki, łzawienia ani duszności. Kiedy jednak po raz drugi większa ilość alergenu dostanie się do organizmu, zacznie się reakcja uczuleniowa. Alergeny połączą się z przeciwciałami IgE i zaczną toczyć walkę na powierzchni komórek tucznych i kwasochłonnych.
W czasie tej walki błona komórek zostaje naruszona i z ich środka wydostają się substancje o właściwościach prozapalnych (histamina, leukotrieny). Reakcja alergiczna wywołuje więc stan zapalny w organizmie, dlatego o alergii mówi się jako o chorobie zapalnej.
Reakcji towarzyszą różne dolegliwości, np. wodnisty katar, kichanie, łzawienie, kaszel, kłopoty z oddychaniem, obrzęk, wysypka czy rumień. Przy każdym kolejnym zetknięciu z większą ilością alergenu objawy będą podobne. Mogą być tylko mniej lub bardziej nasilone.