U nas zapłacisz kartą
Alergiczny wyprysk krzyżówka - Objawy, Przyczyny i Metody Leczenia
Wyprysk kontaktowy w przebiegu alergii na seler
- Wyprysk kontaktowy w przebiegu alergii na seler E. Załuga 2, E. Janowska 1, A. Klimowicz 2 , M. Kurek 1 1 Zakład Alergologii Klinicznej 2 Katedra i Klinika Chorób Skórnych i Wenerycznych
- Rodzina APIACEAE - baldaszkowate Seler, pietruszka, koper, marchew, anyżek, kminek, kolendra Seler - Apium graveolens Brzoza Api g 1 16 kDa, termolabilny Api g 4profilina, termostabilny Inne ? Bylica
- Pacjent No: 42/2001 Skierowanie: „wyprysk w przebiegu uczulenia na warzywa” • Wywiad: • od 6 lat zmiany na skórze dłoni • kontakt zawodowy z: selerem, koprem, porem, • pietruszką i szczypiorem • od 6 miesięcy zmiany na skórze kończyn dolnych • objawy OAS po spożyciu selera surowego • bez cech atopii i alergii IgE. Hospitalizacja: zapalenie naczyń chłonnych kończyny górnej lewej
- Karta informacyjna Oddziału Dermatologii • Rozpoznanie: • Eczema professionale cum allergisatio secundaria • Lymphangitis membri superiori sinistri • Informacje dodatkowe: • test potarcia i z selerem naturalnym – ujemny ! • test płatkowy otwarty z selerem naturalnym – ujemny ! • po 30 min poczucie blokady nosa i świądu • skóry policzków. Nazajutrz zmiana wypryskowa • w miejscu ekspozycji na seler • Badanie przedmiotowe: • zmiany wypryskowe na skórzedłoni • bez innych odchyleń
- Rozpoznanie wstępne: zespół alergii jamy w przebiegu uczulenia na seler PROGRAM DIAGNOSTYCZNY - wyniki • Badanie przesiewowe w kierunku atopii – próby punktowe • Histamina: 5 mm, kontrola negatywna: 0 mm [średnica bąbla] • roztocza kurzu domowego, naskórek kota i psa – wynik ujemny • mieszanki pyłków drzew, traw i chwastów – wynik ujemny Próby punktowe: seler, pietruszka, por, szczypior, koper w postaci naturalnej - wynik ujemny • sIgE: MagicLite System • seler – wynik ujemny • pyłki drzew – wynik ujemny Próba prowokacji wargowej
- Próba prowokacji wargowej SBPCFC VERUM – sok selera świeżego PLACEBO– zawiesina herbaty w 0.9% NaCl 11:50 – tętno 80 / min RR 150/ 100 11:55 – PLACEBO 12:05 – zawroty głowy tętno miarowe 90/min, RR 150 / 90 12:10 – poczucie pieczenia w czerwieni wargowej w miejscu podania, uporczywe poczucie smaku i zapachu selera 12:20 – objawy ustąpiły samoistnie, samopoczucie dobre 12: 20 – tętno 80 / min RR 160 / 105 12: 24 – poczucie pieczenia w miejscu podania tętno 80 / min, RR 160/ 105 12:30 - zawroty głowy, nudności, poczucie drętwienia wargi bez cech obrzęku 12: 35 – objawy ustąpiły, samopoczucie dobre WYNIK PRÓBY UJEMNY
- Rozpoznanie wstępne: wyprysk kontaktowy w przebiegu uczulenia na seler PROGRAM DIAGNOSTYCZNY - wyniki • Próby płatkowe • seler, pietruszka, por, szczypior, koper postać naturalna • seler postać gotowana • zestaw standardowy I + II • Materiał do prób: roztarta masa w 0.9% NaCl 1: 2 [g/ml] • około 30 mg w 1 komorze • Uwaga: 2 czasy ekspozycji • ekspozycja 24 h z odczytem po: 24 h, 48 h i 72 • ekspozycja 48 h z odczytem po: 48 h i 72 h
- Wyniki prób płatkowych: ekspozycja –24 h
- Pacjent No: 42/2001 Wyniki prób płatkowych: ekspozycja –48 h Zestaw standardowy Siarczan niklu +++ Chlorek kobaltu +++ W badanym selerze nie stwierdzono obecności niklu
- WNIOSKI • Wyprysk zawodowy w przebiegu alergii kontaktowej • na seler pietruszkę i koper • 2. Reakcja fototoksyczna na seler • 3. Nie rozpoznano alergii IgE na seler Boffa M i wsp: Celery soup causing severe phototoxicity during PUVA therapy Br J Dermatol 1996, 135: 334 Seligman PJ i wsp: Phytophotodermatitis from celery among grocery workers Arch Dermatol 1987, 123: 1478
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) – przyczyny
- Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
- nikiel, np. biżuteria, wykończenia odzieży (zamki, guziki), okulary
- chrom (metale, cement, skóra garbowana)
- kobalt (metale, cement)
- formaldehyd (odzież, lakier do paznokci, tworzywa sztuczne)
- substancje zapachowe (perfumy, olejki eteryczne, kosmetyki)
- balsam peruwiański (perfumy)
- konserwanty (podłoże leków stosowanych miejscowo, kosmetyki)
- przyśpieszacze wulkanizacji i przeciwutleniacze gumy (rękawiczki lateksowe, bielizna, buty, lycra, oleje techniczne)
- leki (neomycyna, benzokaina)
- barwniki (farby do włosów i tkanin)
- kalafonia (kleje, papier, pokosty)
- lanolina (kremy)
- monomery akrylu (cement ortopedyczny).
Czynniki ryzyka rozwoju alergicznego kontaktowego zapalenie skóry nie są znane, ale wydaje się, że duże znaczenie ma predyspozycja genetyczna.
- Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia
Powstaje w wyniku kontaktu skóry ze stężoną substancją drażniącą (np. silne kwasy albo zasady, wybielacze) albo w wyniku przewlekłego działania mniej stężonej substancji powodującej wysuszenie skóry i uszkodzenie naskórka.
Substancje drażniące:- mydła i detergenty
- alkohole i środki odkażające
- kwasy i ługi
- rozpuszczalniki organiczne, smary, oleje techniczne, benzyna, olej napędowy
- żywice i kleje
- farby, tusze i werniksy
- cement, beton, gips
- środki owadobójcze i grzybobójcze
- nawozy sztuczne
- włókna szklane.
- Fotoalergiczne lub fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry
Przyczyny fototoksycznego kontaktowego zapalenie skóry, to np. dziegieć, furokumaryny (np. psolareny stosowane leczniczo lub zawarte w owocach, zwłaszcza w limonkach i jarzynach), czerwień bengalska (stosowana w okulistyce), niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, pochodne kwasu propionowego (np. ibuprofen).
Przyczyny fotoalergicznego kontaktowego zapalenia skóry, to np. kosmetyki z filtrem UV, substancje zapachowe, środki odkażające, leki przeciwgrzybicze.
Czym jest alergiczny wyprysk kontaktowy?
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry to choroba zapalna skóry wywoływana przez kontakt z alergenami. Powoduje zmiany na skórze takie jak zaczerwienienie, obrzęk, rumień i strupy. Powstają także grudki wysiękowe i drobne pęcherzyki, a w miejscu styczności z alergenem pęcherze (Kapuśniak, 2005, Świerczyńska-Krępa, 2022). Zmiany występują zwykle do 1-2 dni po kontakcie z czynnikiem uczulającym, początkowo jedynie w miejscu ekspozycji, ale z czasem mogą się rozprzestrzeniać (Kieć-Świerczyńska, 1998). Towarzyszy im intensywny świąd, a drapanie osłabia barierę skórną, wywołuje dodatkowe trudności i może prowadzić do przenoszenia alergenów na inne części ciała.
Kogo dotyczy alergiczny wyprysk kontaktowy? To powszechna dermatoza, występująca zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Częściej zdarza się jednak u tych pierwszych, głównie z powodu alergii na nikiel, która występuje częściej właśnie u kobiet. ACD jest szczególnie powszechne w niektórych grupach zawodowych, np. wśród fryzjerów, kosmetyczek, sprzątaczy oraz pracowników przemysłu metalowego. Pacjenci z zaburzoną funkcją bariery naskórkowej (np. cierpiący na atopowe zapalenie skóry) mają większe ryzyko rozwoju wyprysku kontaktowego.
Co wywołuje alergiczne kontaktowe zapalenie skóry?
Mechanizm powstawania zapalenia skóry w wyprysku alergicznym obejmuje limfocyty T, czyli komórki odpowiedzialne za odpowiedź odpornościową organizmu. Gdy na powierzchni skóry pojawia się antygen, limfocyty T rozpoznają go, a następnie wydzielają cytokiny, które aktywują układ odpornościowy i wywołują zapalenie skóry (Oakley, 1997).
Wyprysk kontaktowy występuje głównie po ekspozycji na alergen na skórze, a nie z pokarmu. Nawet niewielka ilość alergenu może wywołać reakcję zapalną. Do najczęściej uczulających kontaktowo substancji należą:
- Guma (w tym „guma naturalna” – lateks). W jej skład wchodzą m.in. przyspieszacze wulkanizacji (np. tiuramy) oraz antyutleniacze. Są to związki często wywołujące uczulenie kontaktowe. Grupy zawodowe o wysokim ryzyku alergii na tiuramy to producenci gumy, pracownicy ochrony zdrowia, osoby pracujące w kontakcie z mięsem lub rybami oraz sprzątacze (Shah i Chowdhury, 2011).
- Konserwanty. To obok środków zapachowych najczęstsze składniki kosmetyków, które mogą wywoływać alergię kontaktową. Konserwantami o największym potencjale alergizującym są timerosal i formaldehyd, nieco rzadziej stany zapalne wywołują fenoksyetanol i Katon CG (Metylochloroizotiazolinon). Najmniej negatywnych reakcji powodują parabeny, choć i one mogą uczulać. Badania pokazują, że częstość występowania nadwrażliwości na konserwanty rośnie (Kieć-Świerczyńska i in., 2006). Dlatego czytaj etykiety i świadomie wybieraj kosmetyki, które zawierają łagodne, bezpieczne i nieuczulające konserwanty – najlepiej te, które są zatwierdzone przez międzynarodowe instytucje certyfikujące takie jak ECOCERT, Są to np. potassium sorbate, sodium benzoate czy sodium levulinate.
- Substancje zapachowe. Środki zapachowe znajdziesz głównie w kosmetykach, ale także w chemii gospodarczej czy nawet artykułach spożywczych. Szacuje się, że w przemyśle perfumeryjnym używa się ok. 3000 różnych aromatów, a pojedyncze produkty mogą zawierać nawet 300 związków! Potencjał uczulający mają zarówno aromaty syntetyzowane, jak i te pochodzenia naturalnego – choć silniejsze działanie alergizujące mają zapachy syntetyczne (Kieć-Świerczyńska i in., 2004). Na etykietach produktów substancje zapachowe znajdziesz pod różnymi nazwami: w kosmetykach do ciała jest to kompozycja zapachowa – Parfum, a w pastach czy płynach do higieny jamy ustnej: Aroma (w zależności od rodzaju kosmetyku). Z kolei w kosmetykach spoza UE możesz spotkać się z nazwą Fragrance. Najbardziej uczulające skłądniki kompozycji, które producent ma obowiązek zaznaczyć osobno, to m.in. Limonene i Linalool. Pamiętaj: zawsze dokładnie sprawdzaj etykiety, zwłaszcza jeśli masz wrażliwą skórę!
- Nikiel. To jeden z najczęstszych alergenów kontaktowych: nawet do 60 milionów Europejczyków jest uczulonych na nikiel. Ze względu na powszechność występowania tego pierwiastka w przedmiotach codziennego użytku, bardzo trudno ograniczyć z nim kontakt (Śpiewak i Piętowska, 2006). Nikiel znajdziesz m.in. w biżuterii, zegarkach, guzikach dżinsów, monetach, kluczach, nożyczkach czy sztućcach. Natomiast nie powinno go być w kosmetykach. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego z 2009 roku nikiel figuruje w wykazie substancji zakazanych w produktach kosmetycznych. Jednak wciąż może znaleźć się w nich w śladowych ilościach.
- Barwniki. To kolejna grupa związków o silnym potencjale uczulającym. Najczęściej znajdują się w produktach przeznaczonych do pielęgnacji i farbowania włosów, a także do makijażu permanentnego. Szczególną uwagę należy zwrócić na parafenylenodiaminę (paraphenylenediamine – PPD) (Kacalak-Rzepka i in., 2010).
Co robić, aby uniknąć zachorowania?
Ponieważ wyprysk zawodowy często powodują alergeny występujące w miejscu pracy czy podczas prac domowych, warto się zabezpieczać przed kontaktem z nimi za pomocą np. rękawiczek czy odzieży ochronnej.
Zobacz także
Alergia na chrom Chrom należy do najważniejszych alergenów kontaktowych. Wyprysk wywołany przez ten metal przebiega bardzo ciężko i zwykle trwa długo, nierzadko nawet dziesiątki lat.
Alergia na kobalt Kobalt należy do najczęstszych alergenów kontaktowych, przy czym uczula on różne grupy osób, w tym zarówno dzieci, jak i robotników z wypryskiem zawodowym.
Alergia na nikiel Najczęściej uczula nikiel znajdujący się w biżuterii, guzikach jeansów, sprzączkach pasków, a niekiedy również nożycach, sztućcach i innych wyrobach metalowych.
Alergeny kontaktowe Do najczęstszych alergenów kontaktowych w Polsce należą nikiel i chrom. Coraz częstsze jest też uczulenie na perfumy i aminy aromatyczne.
Wybrane treści dla Ciebie
Testy skórne Testy skórne to najważniejsze badanie wykorzystywane w diagnostyce alergii. Pozwalają one na proste, szybkie i bezpieczne potwierdzenie uczulenia na różne alergeny.
Próba prowokacyjna z alergenem Próba wykonywana jest w celu stwierdzenia, czy dana osoba jest uczulona na konkretny alergen. Badanie wykonuje się stosunkowo rzadko. Zwykle wtedy, gdy innymi metodami nie udało się potwierdzić nadreaktywności oskrzeli i (lub) uczulenia na konkretny alergen, a wynik badania ma znaczenie dla rozpoznania choroby.