U nas zapłacisz kartą
Atopowe zapalenie skóry - Klasyfikacja ICD-10 i Wszystko, Co Powinieneś Wiedzieć
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci i niemowląt: przyczyny, objawy i leczenie
Atopowe zapalenie skóry (AZS) należy do zapalnych alergicznych chorób skóry i jest związane z uczuleniem na substancje znajdujące się w środowisku zewnętrznym, czyli na tzw. alergeny.
Rozpoczyna się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie, charakteryzuje się długotrwałym przebiegiem i tendencją do nawrotów nawet po długim okresie bezobjawowym. Choroba ta niewątpliwie ma podłoże genetyczne, co jest związane zarówno z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego, jak i wadliwą budową naskórka.
U większości chorych na atopowe zapalenie skóry stwierdza się zwiększone stężenie immunoglobuliny E (przeciwciała klasy IgE), a więc białka zaangażowanego w procesy alergiczne. Przeciwciała te skierowane są przeciwko m.in. alergenom zawartym w pokarmach (np. białku mleka krowiego, białku jaja kurzego, mące), alergenom unoszącym się w powietrzu (np. pyłkom drzew, traw, chwastów oraz roztoczom kurzu domowego, sierści zwierząt, pleśniom). Ważną rolę w wywoływaniu zmian skórnych odgrywają również układy hormonalny i nerwowy, a istotne znaczenie ma też stres, który może powodować nawet zaostrzenie stanu klinicznego.
Atopowe zapalenie skóry – objawy
Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry zwykle pojawiają się już w dzieciństwie. W zależności od źródła uważa się, że tylko u 5-15 proc. pacjentów choroba rozpoczyna się po 5. roku życia.
Typowe objawy atopowego zapalenia skóry:
- zmiany skórne o typie rumieniowym, grudkowym, często także wysiękowym,
- skóra jest przesuszona, ma tendencję do pękania i przebarwień,
- uciążliwy świąd, który powoduje nieustanne drapanie (szczególnie w nocy, gdy pacjent nie jest w stanie się kontrolować),
- drapanie powoduje z kolei dalsze podrażnienia - w ten sposób powstaje błędne koło, powodujące stałe pogarszanie się stanu skóry,
- tzw. lichenifikacja skóry. Powierzchnia skóry wygląda wówczas tak, jakbyśmy oglądali ją w powiększeniu - wszelkie nierówności stają się widoczne gołym okiem,
- biały dermografizm, który polega na powstawaniu białych śladów na skórze pod wpływem jej zadrapania,
- pogrubienie skóry.
Atopowe zapalenie skóry głowy
Atopowe zapalenie skóry głowy jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry, która występuje na skórze gładkiej oraz owłosionej. Jej pierwsze symptomy ujawniają się w dzieciństwie.
Do rozwoju atopowego zapalenia skóry głowy przyczyniają się czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Choroba objawia się najczęściej nasilonym świądem, zmianami wypryskowymi i lichenizacją (inaczej zapalnym zgrubieniem skóry). W ciężkich i nawracających przypadkach AZS zmiany mogą nawet obejmować całe cało, w tym owłosioną skórę głowy.
Atopowe zapalenie skóry twarzy
Osoby, które cierpią na atopowe zapalenie skóry twarzy, skarżą się na rumień w postaci czerwonych grudek, niewielkich ran lub bąbli. Zmiany te wyglądają nieestetycznie i sprawiają, że skóra twarzy jest bardziej podatna na zakażenia.
Atopowe zapalenie skóry dłoni
Atopowe zapalenie skóry ma tendencję do zajmowania tzw. powierzchni zgięciowych kończyn, to znaczy dołów łokciowych i podkolanowych. Inne charakterystyczne miejsca to tułów oraz dłonie. Te lokalizacje zmian skórnych są typowe dla dorosłych oraz starszych dzieci. U niemowląt pierwsze zmiany pojawiają się zwykle na twarzy.
Jak często występuje atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt?
Obecnie stwierdza się coraz częstsze występowanie chorób alergicznych, w tym atopowego zapalenia skóry. Uważa się, że choroba ta może dotyczyć 12–24% całej populacji Europy. Atopowe zapalenie skóry rozpoznaje się zwykle we wczesnym okresie dzieciństwa i u ponad połowy chorych pierwsze zmiany skórne pojawiają się w 1. roku życia.
W związku z przynależnością atopowego zapalenia skóry do chorób alergicznych (związanych z nadprodukcją przeciwciał IgE) stwierdza się możliwość rodzinnego występowania tej dermatozy. Jeśli obydwoje rodziców cierpi na choroby alergiczne, istnieje nawet 70% ryzyko rozwoju AZS u dziecka. Poza tym zwiększa się możliwość wystąpienia innych chorób alergicznych, takich jak alergiczne zapalenie spojówek, nieżyt nosa czy astma.
Diagnostyka i rozpoznanie
- Jak lekarz ustala rozpoznanie?
Rozpoznanie AZS ustala lekarz na podstawie dokładnie zebranego wywiadu lekarskiego oraz wyniku badania pacjenta z oceną charakteru wykwitów skórnych. Najczęściej choroba diagnozowana jest na podstawie objawów klinicznych. Jednostki chorobowe wymagające zróżnicowania z AZS wymieniono w tabeli 2. Lekarz może zdecydować o potrzebie wykonania badań dodatkowych celem pogłębienia diagnostyki i/lub przeprowadzenia diagnostyki różnicowej.
W Polsce do rozpoznania AZS najczęściej stosuje się kryteria diagnostyczne Hanifin’a i Rajki
W zależności od wywiadu lekarskiego, wyniku badania, objawów dodatkowych, wieku chorego diagnozowanie pacjenta z AZS może być uzupełnione o testy alergologiczne. Stosuje się je w celu wykrycia czynników, które mogą wywoływać lub zaostrzać objawy AZS. Nie są one niezbędne do postawienia rozpoznania. U 30% pacjentów testy diagnozujące alergię IgE-zależną mogą być ujemne, co jak wspominano wyżej, nie wyklucza rozpoznania choroby.
Najczęściej wykonywane badania w AZS to punktowe testy skórne (skin prick test), naskórkowe testy płatkowe oraz badanie stężenia swoistych przeciwciał IgE we krwi (NTP).
