U nas zapłacisz kartą
Atopowe zapalenie skóry - Klasyfikacja ICD-10 i Wszystko, Co Powinieneś Wiedzieć
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia AZS u dziecka i niemowlęcia?
Po intensywnym leczeniu zaostrzenia AZS może nie być zmian skórnych, ale wskazana jest stała codzienna pielęgnacja skóry dziecka specjalnymi preparatami przeznaczonymi do pielęgnacji skóry atopowej, czyli emolientami. Obecnie na rynku medycznym znajduje się wiele takich preparatów, które mają różnorodną konsystencję (w zależności od preferencji: lotiony, mleczka, kremy, tłuste kremy) i mogą być dodawane do kąpieli.
Skóra chorego dziecka nawet w okresie bezobjawowym powinna być nawilżana 3–4-krotnie w ciągu dnia. Utrzymanie prawidłowego nawilżenia naskórka ogranicza wchłanianie alergenów przez skórę i redukuje świąd. Należy bezwzględnie unikać środków drażniących, a także kontaktu z uczulającymi alergenami. W przypadku stwierdzenia alergii na niektóre alergeny (roztocza kurzu, pleśnie) zaleca się wprowadzenie zmian w otoczeniu dziecka, np. usunięcie dywanów w sytuacji alergii na roztocza kurzu.
Atopowe zapalenie skóry u dorosłych – jak się objawia?
Atopowe zapalenie skóry to przewlekła dolegliwość, która może towarzyszyć pacjentom przez całe ich życie. U osób dotkniętych tym schorzeniem obserwuje się okresy zaostrzenia symptomów atopowego zapalenia skóry, przeplatane z fazami ich złagodzenia lub nawet całkowitego ustąpienia.
Skóra pacjentów przy atopowym zapaleniu skóry często charakteryzuje się suchością, szorstkością, a także może być pogrubiona i przybierać lekko brązowawy odcień. W wyniku uszkodzeń mechanicznych, takich jak drapanie, zmiany pojawiają się w postaci nacieków zapalnych czy otarć, znanych jako przeczosy, a także krwistych strupów. Charakterystyczne dla tej choroby są również błyszczące paznokcie. U osób dorosłych często diagnozuje się także objawy atopowego zapalenia skóry na owłosionej skórze głowy.Z powodu przewlekłego przebiegu choroby u pacjentów może dochodzić do formowania się rozległych, zlichenizowanych zmian skórnych, które przeważnie pojawiają się symetrycznie i lokalizują się w określonych obszarach ciała, takich jak twarz, górne partie ramion i pleców, kończyny, a także na grzbietach dłoni i stóp oraz palców. Atopowe zapalenie skóry u dorosłych może być źródłem intensywnego świądu, który nasila się nocą i może prowadzić do problemów ze snem, uczucia zmęczenia i drażliwości, a w niektórych przypadkach tak obniżać jakość życia chorego, że skutkuje rozwojem depresji. Warto również zwrócić uwagę, że czynniki takie jak nadmierny stres czy długotrwałe wystawienie na działanie promieni słonecznych mogą pogarszać stan skóry u osób dorosłych cierpiących na to schorzenie.
- Nowicki R i wsp., Atopowe zapalenie skóry – aktualne wytyczne terapeutyczne. Stanowisko ekspertów Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Sekcji Alergologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology 2016, 3: 18-28.
- Milan M, Mijas J. Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka. Nowa Pediatr 2017, 21: 114-122.
- Radack KP i wsp. A Review of the Use of Tanning Beds as a Dermatological Treatment. Dermatol Ther (Heidelb). 2015 Mar, 5(1): 37–51.
- Arndt J. Stres a atopowe zapalenie skóry. Dermatologia po Dyplomie 2010, 1: 9-16.
- Skiba A i wsp., Praktyczne aspekty opieki nad dzieckiem chorym na atopowe zapalenie skóry: rola współpracy personelu medycznego z pacjentem i jego rodzicami. Edukacja i dieta Pielęgniarstwo XXI wieku 2016, 15: 29-32.
- Baran E i wsp. Postępowanie diagnostyczno-profilaktyczno-lecznicze w atopowym zapaleniu skóry. Konsensus grupy roboczej specjalistów krajowych ds. dermatologii i wenerologii oraz alergologii. Przew Lek 2005, 1: 28-49.
- prof. dr hab. med. Jahnz-Różyk K., prof. dr hab. med. Narbutt J., prof. dr hab. n. med. Owczarek W., Atopowe zapalenie skóry w Polsce, Raport Marzec 2021.
- Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne PTD, PTA, PTP oraz PTMR. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia, Przedruk z: Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106: 354–371, DOI: https://doi.org/10.5114/dr.2019.88253.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci i niemowląt: przyczyny, objawy i leczenie
Atopowe zapalenie skóry (AZS) należy do zapalnych alergicznych chorób skóry i jest związane z uczuleniem na substancje znajdujące się w środowisku zewnętrznym, czyli na tzw. alergeny.
Rozpoczyna się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie, charakteryzuje się długotrwałym przebiegiem i tendencją do nawrotów nawet po długim okresie bezobjawowym. Choroba ta niewątpliwie ma podłoże genetyczne, co jest związane zarówno z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego, jak i wadliwą budową naskórka.
U większości chorych na atopowe zapalenie skóry stwierdza się zwiększone stężenie immunoglobuliny E (przeciwciała klasy IgE), a więc białka zaangażowanego w procesy alergiczne. Przeciwciała te skierowane są przeciwko m.in. alergenom zawartym w pokarmach (np. białku mleka krowiego, białku jaja kurzego, mące), alergenom unoszącym się w powietrzu (np. pyłkom drzew, traw, chwastów oraz roztoczom kurzu domowego, sierści zwierząt, pleśniom). Ważną rolę w wywoływaniu zmian skórnych odgrywają również układy hormonalny i nerwowy, a istotne znaczenie ma też stres, który może powodować nawet zaostrzenie stanu klinicznego.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Podstawowym objawem skóry atopowej jest świąd, nasilający się wieczorem i w nocy. U pacjentów cierpiących na atopowe zapalenie skóry na dłoniach lub w innych częściach ciała obserwuje się też zmiany skórne, które początkowo przyjmują postać zaczerwienień, grudek, pęcherzyków, a czasami również sączących się ranek. Z biegiem czasu, zwłaszcza u starszych dzieci i osób dorosłych, skóra staje się grubsza, wyraźnie wysuszona, a na jej powierzchni pojawiają się naturalne bruzdy, które w niektórych partiach, np. na nadgarstkach mogą przypominać korę drzewa.
Pamiętaj: wygląd i lokalizacja zmian skórnych zależą w szczególności od wieku chorego oraz aktywności AZS.
Uwaga: wyróżnia się trzy postacie atopowego zapalenia skóry: AZS niemowlęce, dziecięce i dorosłych.AZS niemowlęce (do 2. r.ż.):
- zmiany skórne występują ok. 3. miesiąca życia, przyjmując charakter ostrego stanu zapalnego,
- typowe dla niego są sączące się grudki na rumieniowym podłożu,
- zmiany pojawiają się w szczególności na twarzy, płatkach usznych, wewnętrznych częściach kończyn oraz owłosionej skórze głowy,
- włosy są najczęściej cienkie, matowe i łamliwe,
- występuje też wówczas świąd skóry, a na skutek drapania dochodzi do powstania kolejnych zmian, tzw. przeczosów, nadżerek i strupów,
- w okolicy pieluszkowej nie obserwuje się zazwyczaj żadnych zmian,
- w ciężkiej postaci zmiany skórne zajmują całą powierzchnię ciała, co prowadzi do tzw. erytrodermii.
AZS dziecięce (2.–12. r.ż.):
- zmiany skórne mogą pojawić się po raz pierwszy, ale mogą również stanowić kontynuację zmian występujących w okresie niemowlęcym,
- charakterystyczne dla tej postaci są grudki i zaczerwienienia oraz wyraźna suchość skóry i świąd,
- często na skórze dziecka pojawiają się ślady drapania, a także zgrubienie i ściemnienie naskórka – skóra przypomina korę drzewa,
- zmiany skórne zazwyczaj występują w dołach podkolanowych i łokciowych, w okolicy nadgarstków, na szyi i twarzy oraz na grzbietach rąk i stóp – symetrycznie,
- może też wówczas pojawiać się ostry stan zapalny, wraz z sączeniem, strupami, nadżerkami i zakażeniem bakteryjnym,
- u wybranych dzieci pojawia się również złuszczanie naskórka oraz pęknięcie skóry na opuszkach palców rąk i podeszew.
Co robić w razie wystąpienia objawów atopowego zapalenia skóry u dzieci i niemowląt?
W przypadku wystąpienia na skórze dziecka zmian skórnych przebiegających z intensywnym świądem wskazana jest wizyta u lekarza dermatologa w celu postawienia diagnozy, przeprowadzenia diagnostyki i leczenia zmian Wiele zapalnych chorób skórnych może mieć podobny obraz kliniczny i należy je wykluczyć.
- świąd skóry
- charakterystyczne zmiany skórne i ich umiejscowienie w obrębie powierzchni zgięciowych kończyn
- przewlekły i nawrotowy przebieg zapalenia skóry
- osobniczy lub rodzinny wywiad w kierunku atopii
- suchość skóry
- rogowacenie mieszkowe
- dodatnie wyniki skórnych testów punktowych
- wczesne pojawienie się pierwszych objawów chorobowych
- zwiększone stężenie IgE w surowicy krwi
- skłonność do wyprysku rąk i stóp
- wyprysk sutków
- zapalenie czerwieni wargowej
- nawracające zapalenie spojówek
- zaciemnienie okolic oczodołów
- rumień/zblednięcie twarzy
- świąd skóry po spożyciu niektórych pokarmów
- złe znoszenie wełny
- nietolerancja niektórych pokarmów
- biały dermografizm, czyli paradoksalna reakcja skóry, która u chorych na atopowe zapalenie skóry przejawia się tym, że po zadrapaniu skóra reaguje zblednięciem, a nie zaczerwieniem – co jest o wiele częstsze
- „polakierowane paznokcie”, objaw często widywany w przebiegu AZS, wiąże się z intensywnym świądem, częstym pocieraniem i drapaniem, co doprowadza do powstania jakby polakierowanych paznokci.
W celu potwierdzenia tła alergicznego choroby u dzieci powyżej 4. roku życia przeprowadza się tzw. skórne testy punktowe. Testy te wykonuje się na skórze przedramienia z podejrzanymi alergenami pokarmowymi, pyłkami i roztoczami kurzu domowego, pleśniami, sierścią zwierząt.
W przypadku braku możliwości wykonania testów (niedostateczny wiek pacjenta, konieczność stałego pobierania leków przeciwalergicznych) można wykonać badanie z krwi pacjenta i oznaczyć miano przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom lub zmierzyć ich całkowitą pulę.
