Atopowe zapalenie skóry - Kody ICD-10, Diagnoza i Terapia

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry (AZS), inaczej zwane wypryskiem atopowym, to przewlekła choroba skóry, która przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Charakteryzuje ją wybitnie nasilony świąd, suchość i zaczerwienienie skóry, które odzwierciedla toczący się w niej proces zapalny. Pojawiają się takie zmiany skórne jak:

  • grudki,
  • nadżerki,
  • przeczosy (powierzchowne, linijne ubytki w skórze świadczące o drapaniu i świądzie).

Za powstanie AZS odpowiedzialne są mechanizmy genetyczne, zaburzenia immunologiczne, uszkodzenie bariery naskórkowej, czynniki środowiskowe i zachwianie równowagi w składzie mikrobiologicznym skóry.

Częstość występowania AZS u dzieci wynosi średnio 10–15%. Ponad połowę rozpoznań ustala się przed końcem 1 r.ż. U ok. 5–20% pacjentów choroba przetrwa do wieku dorosłego. AZS może również pojawić się po raz pierwszy u osoby dorosłej. Według szacunków dzieje się tak u jednej spośród czterech dorosłych osób chorujących na AZS. Z powodu AZS cierpi około 5–10% osób dorosłych.

Występowanie atopowego zapalenia skóry jest częstsze w krajach uprzemysłowionych oraz w dużych miastach. AZS może współistnieć z innymi chorobami z kręgu atopii takimi jak alergiczny nieżyt nosa, astma, alergia pokarmowa.

Przeczytaj także:

Atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt - objawy

Charakterystyczną cechą atopowego zapalenia skóry jest uporczywy i bardzo nasilony świąd skóry, nierzadko wywołujący rozdrażnienie i niepokój dziecka, a także mogący powodować przebudzenia w trakcie snu lub nawet bezsenność.

Ponadto u dziecka z AZS stwierdza się bardzo suchą skórę i jej bardzo dużą wrażliwość na czynniki zewnętrzne oraz skłonność do podrażnień. Kontakt z czynnikami drażniącymi, takimi jak niewłaściwe preparaty do pielęgnacji, pot, uczulające alergeny, może zaostrzać zmiany skórne. Chorzy nie tolerują wełnianych ubrań. Umiejscowienie i rodzaj zmian skórnych zależą od wieku pacjenta i stopnia nasilenia procesu zapalnego skóry (faza ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego).

W fazie ostrej obserwuje się ogniska rumieniowe, dość wyraźnie odgraniczone od skóry otoczenia, na których podłożu występują drobne grudki, pęcherzyki oraz nadżerki. Dla przewlekłego stanu zapalnego typowe są ogniska z pogrubiałą skórą i wzmożonym rysunkiem linii skórnych (tzw. lichenizacja), ponadto widuje się powierzchowne złuszczanie naskórka. We wczesnym dzieciństwie, do końca 2. roku życia, zmiany skórne mają charakter nieregularnych ognisk rumieniowo-wysiękowych i obecne są typowo na skórze twarzy (policzki, czoło, owłosiona skóra głowy) i dodatkowo na dalszych częściach kończyn oraz tułowiu.

W niektórych przypadkach może być zajęta skóra zgięć stawowych (łokciowych, podkolanowych, nadgarstków). Pomiędzy 3. a 11. rokiem życia ogniska lichenizacji obserwuje się głównie w obrębie powierzchni zgięciowych stawów, natomiast w grupie dzieci najstarszych, podobnie jak u dorosłych, mogą być zajęte grzbiety rąk. W każdym okresie życia w najcięższych przypadkach może dojść do zajęcia całej skóry chorego, co nazywamy erytrodermią.

Objawy i obraz kliniczny AZS

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą różnorodną/heterogenną. Oznacza to, że wygląd oraz lokalizacja zmian skórnych mogą różnić się między pacjentami w zależności od wieku, pochodzenia etnicznego, stopnia nasilenia oraz fazy choroby (ostrej lub przewlekłej). Obok zmian skórnych o charakterze wypryskowym, objawem najbardziej uporczywym i obecnym we wszystkich grupach wiekowych jest świąd skóry.

Wykwity skórne w ostrej fazie choroby to grudki, nadżerki oraz przeczosy widoczne na tle czerwonej, zapalnej skóry. Może im towarzyszyć sączenie, wtórne nadkażenie bakteryjne-zliszajcowacenie. Z kolei w fazie przewlekłej skóra jest sucha oraz wykazuje cechy pogrubienia i wzmożonego poletkowania (skóra wygląda jak oglądana przez szkło powiększające). Taki obraz nazywamy lichenifikacją.

We wczesnym dzieciństwie, a więc do ukończenia 2 r.ż. wykwity skórne w przebiegu AZS zlokalizowane są w okolicy twarzy, głównie na policzkach oraz na wyprostnych powierzchniach kończyn, czyli bocznej powierzchni ramion, grzbietach rąk oraz przedniej powierzchni ud i grzbietach stóp. Mają one charakter ognisk rumieniowo-wysiękowych, czasami przyjmują postać wyprysku pieniążkowatego, czyli okrągłych ognisk wyraźnie ograniczonych od skóry zdrowej.

W dziecięcej postaci AZS (od 2 do 12 roku życia) zmiany skórne występują głównie w zgięciach łokciowych i podkolanowych oraz na szyi i karku. Są one nieostro odgraniczone od skóry niezmienionej. W obrazie dominują grudki, nadżerki, strupy, przeczosy, lichenifikacja, która jest zazwyczaj mniej nasilona niż w wieku późniejszym.

U nastolatków oraz osób dorosłych zmiany lokalizują się podobnie jak w poprzedniej grupie wiekowej, jednak dodatkowo obejmują grzbiety rąk, przedramiona, a w obrębie twarzy: czoło, okolicę ust oraz oczodołów. Dominuje szorstkość skóry, jej pogrubienie oraz grudki, nadżerki i przeczosy. U osób dorosłych AZS częściej niż u dzieci ulega zaostrzeniu pod wpływem emocji oraz czynników środowiskowych.


Jeśli jednak na ciele, szczególnie skóry dzieci i niemowląt, pojawiają się pęcherze i opuchnięcia, odpowiednia pielęgnacja nie wystarczy i niezbędna jest wizyta u dermatologa - przepisze on maści na atopowe zapalenie skóry dostępne na receptę.

Czytaj dalej...

Egzema nie jest jednak zaraźliwa, czyli nie można się jej nabawić przez podanie dłoni czy dotykanie tych samych przedmiotów, z którymi miała styczność osoba zmagająca się z wypryskiem bo tak też czasem egzema jest nazywana.

Czytaj dalej...

Górne części ramion i pleców, grzbietowe powierzchnie rąk, stóp oraz palców, ale również fałdy zgięciowe rąk i nóg to miejsca, w których zmiany związane spowodowane AZS pojawiają się u dorosłych i młodzieży.

Czytaj dalej...

Warto wiedzieć w przypadku dzieci cierpiących na AZS istnieje duże ryzyko wystąpienia w późniejszym okresie życia objawów chorób atopowych ze strony układu oddechowego alergicznej dychawicy oskrzelowej i alergicznego nieżytu nosa.

Czytaj dalej...