U nas zapłacisz kartą
Skąd się biorą bąble na rękach? Tajemnice i sposoby ich leczenia
Jakie są przyczyny występowania pokrzwki?
Podział ze względu na przyczynę pokrzwykę dzielimy na: pokrzywkę samoistną (ostrą i przewlekłą) oraz pokrzywkę indukowaną.
Pokrzywka ostra i przewlekła
Pokrzywkę dzieli się na pokrzywkę ostrą (kiedy zmiany skórne pojawiają się i ustępują w ciągu 6 tyg.) oraz przewlekłą (kiedy zmiany skórne trwają dłużej niż 6 tyg.). U większości osób pokrzywka ma charakter ostry i ustępuje przed upływem 6 tygodni.
Pokrzywka ostra jest najczęściej wywołana alergią lub lekami. Z kolei w pokrzywce przewlekłej aż w 80–95% przypadków nie udaje się odnaleźć czynnika odpowiedzialnego za jej występowanie (wbrew temu co sądzą pacjenci, rzadko wywołuje ją alergia).
W tabeli 1 zestawiono czynniki najczęściej wywołujące pokrzywkę, ale warto wiedzieć, że taka reakcja może pojawić się w odpowiedzi także na inne, rzadsze czynniki.
Pokrzywka alergiczna, niealergiczna i fizykalna
Pokrzywka może mieć charakter alergiczny (np. w razie uczulenia na alergeny kota) lub niealergiczny (w razie reakcji na niektóre leki). Tak zwane pokrzywki fizykalne wywołują czynniki fizyczne, takie jak zimno, ucisk czy światło słoneczne. Pokrzywki mogą się pojawić także u chorych z zakażeniami (np. wirusowymi zakażeniami wątroby), nowotworami, chorobami autoimmunologicznymi (np. w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy, toczniu rumieniowatym układowym) i innymi chorobami.
Jeśli pokrzywka spowodowana jest alergią, to do jej powstania przyczynia się reakcja IgE-zależna i wydzielanie różnych substancji z tzw. komórek tucznych (zwłaszcza histaminy, która jest główną przyczyną powstawania bąbli, zaczerwienienia, obrzęku i świądu skóry – zobacz: Mechanizmy alergii). Przyczyny powstawania pokrzywki przewlekłej są słabo poznane.
| Wybrane przyczyny pokrzywki | |
|---|---|
| Czynnik mogący wywołać pokrzywkę | Przykłady |
| alergeny wziewne i kontaktowe | pyłki roślin (a zwłaszcza przypominające je alergeny zjadanych owoców czy warzyw – zespół alergii jamy ustnej), lateks, pokarmy (np. orzechy, ryby, skorupiaki), substancje chemiczne (np. penicylina, formaldehyd w odzieży, żywice, ślina zwierząt, meduzy, nadsiarczan amonu w kosmetykach, pokarmach i odzieży) |
| leki | niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, naproksen i inne) pyrazolony antybiotyki (penicylina, cefalosporyny, aminoglikozydy, tetracyklina i inne) inne: środki kontrastowe z jodem używane w radiologii, narkotyczne środki przeciwbólowe (kodeina, morfina) inne leki (wywołać pokrzywkę może prawie każdy lek) |
| pokarmy i dodatki do pokarmów | alergiczna: u dorosłych – orzeszki ziemne, laskowe, ryby i skorupiaki u dzieci – jaja kurze, mleko krowie, orzechy ziemne, laskowe, pszenica, soja niealergiczna: truskawki, ser, szpinak, bakłażan, owoce morza dodatki do pokarmów (benzoesan, siarczyny, glutaminian sodu, barwniki) zakażenia bakteryjne lub pasożytnicze, np. niektórych ryb |
| jady owadów błonkoskrzydłych | jad pszczoły, osy, szerszenia, mrówek |
| fizykalne | z zimna z ucisku wibracyjna cieplna wodna słoneczna cholinergiczna (drobne bąble pojawiające się po wysiłku lub ogrzaniu ciała) wysiłkowa |
Spis treści:
- Co powoduje plamy na dłoniach? Objawy towarzyszące
- Jak pozbyć się przebarwień na skórze dłoni?
- Jak zapobiegać występowaniu plam na dłoniach? Pielęgnacja skóry dłoni
- Plamy starcze i wątrobowe. Czym są przebarwienia na skórze dłoni?
- O czym mogą świadczyć czerwone plamy na dłoniach?
- Jakie mogą być przyczyny brązowych plam na dłoniach?
Istnieje wiele mniej lub bardziej poważnych przyczyn pojawiania się niepożądanych plam na dłoniach. Biorąc pod uwagę kolor zmian, wyróżniamy:
- Czerwone plamy na dłoniach – jeśli towarzyszy im świąd i pieczenie, mogą świadczyć o uczuleniu na silne detergenty, używane podczas codziennych porządków w domu. W wielu przypadkach uczulać może też składnik zapachowy lub barwnik kosmetyków pielęgnacyjnych, takich jak np. mydło lub krem do rąk. Przyczyną podrażnień, uszkodzeń i zmiany kolorytu skóry dłoni bywają też środki dezynfekujące, np. z alkoholem, a także niekorzystne warunki atmosferyczne typu mróz i wiatr. Czerwone plamy na dłoniach obserwują u siebie również osoby chorujące na atopowe zapalenie skóry (AZS). Inna, możliwa przyczyna to reumatoidalne zapalenie stawów lub oparzenie słoneczne,
- Pomarańczowe i brązowe plamy na dłoniach – to często tzw. plamy starcze (inaczej plamy wątrobowe), które zwykle pojawiają się w starszym wieku. Są skutkiem nadmiernego gromadzenia melaniny, czyli barwnika skóry. Hiperpigmentację mogą sprowokować zioła i leki fotouczulające, nadmierna i długotrwała ekspozycja na wiązki światła, a także zaburzenia hormonalne, szczególnie w przypadku kobiet,
- Żółte plamy na dłoniach – mogą sygnalizować rozwój wielu chorób. Często świadczą o obecności łuszczycy, szczególnie jeśli występują również inne objawy, takie jak bruzdy, zgrubienia i pękająca skóra na palcach,
- Białe plamy na dłoniach – często są oznaką niedoboru melaniny. Mogą być objawem bielactwa nabytego, łupieżu pstrego, wywołanego drożdżakami. Zdarza się, że obecność jasnych plam na dłoniach jest wynikiem niedoboru witaminy D i wapnia.
Leczenie pokrzywki
Mówiąc o leczeniu pokrzywki, warto pamiętać, że leczenie objawowe to kwestia zupełnie inna od leczenia przyczyn dolegliwości.
Nie bez znaczenia są również działania profilaktyczne - jeśli obserwuje się u siebie występującą w konkretnych przypadkach pokrzywkę, warto jest przeanalizować sytuację i ocenić z czego może wynikać pojawianie się dolegliwości. Wyeliminowanie problematycznego czynnika na pewno pomoże w uniknięciu nawrotów pokrzywki!
Na objawy pokrzywki (wysypkę, ból i swędzenie skóry, rumień) można wpływać szeregiem środków. Ulgę przynosi na przykład chłodzenie skóry (zimne okłady i chłodne prysznice), kremy z dodatkiem ziół, kompresy ziołowe. Warto dodać, że leki na pokrzywkę dostępne bez recepty to między innymi maści i kremy, które znaleźć można w każdej aptece.
Przebieg choroby łagodzą też w szczególności dwie grupy leków - leki przeciwhistaminowe oraz glikokortykosteroidy. Te pierwsze odpowiadają za blokowanie histaminy, która w dużej mierze odpowiedzialna jest za powstawanie objawów charakterystycznych dla pokrzywki. Glikokortykosteroidy stosuje się natomiast głównie w przypadkach pokrzywki przewlekłej.
Najskuteczniejszą metodą walki z pokrzywką jest oczywiście eliminacja bezpośredniej przyczyny wykształcenia się zmian skórnych.
Jak często występuje pokrzywka?
Ostrej pokrzywki doświadcza w ciągu życia 10–20% osób. Zdecydowaną większość stanowi ostra pokrzywka trwająca od kilku godzin do 6 tygodni. Pokrzywka może wystąpić w każdym wieku. Ostra pokrzywka częściej występuje u dzieci i młodych dorosłych, a przewlekła – u kobiet w wieku 20–40 lat.
Fot. 1. Pokrzywka - bąbel pokrzywkowy
Fot. 2. Pokrzywka cholinergiczna
Objawem pokrzywki jest pojawienie się na skórze bąbli pokrzywkowych, które są swędzące (niekiedy bolesne lub piekące), porcelanowobiałe lub różowe, dobrze ograniczone, otoczone przez zaczerwienioną skórę (rumień). Bąble są wyniosłe ponad powierzchnię skóry, szybko powstają i zwykle szybko ustępują (
Pokrzywce najczęściej towarzyszy świąd, a czasem nawet zmiany mogą być bolesne lub powodować tzw. parestezje – nieprzyjemne wrażenia, takie jak mrowienie, drętwienie, pieczenie.
W pokrzywce przewlekłej objawy mogą występować codziennie lub okresowo (np. raz w tygodniu lub miesiącu). Często opisuje się dobowy cykl zmian, ale przebieg choroby bywa bardzo różny. Samoistne remisje (wycofanie się objawów) często zdarzają się w ciągu 12 miesięcy od początku choroby, ale u znacznego odsetka chorych objawy występują, przynajmniej okresowo, przez wiele lat.
- zawroty głowy
- uczucie silnego osłabienia
- kołatanie serca
- chrypka
- uczucie braku powietrza
- nudności i wymioty
- obniżenie ciśnienia tętniczego.
Mogą one zwiastować pojawienie się wstrząsu anafilaktycznego.
Groźnym objawem jest także obrzęk naczynioruchowy, ponieważ w jego przebiegu może dojść do pojawienia się utrudnienia w oddychaniu, a nawet zgonu (najczęściej spowodowanym tak silnym obrzękiem, „opuchnięciem” tkanek gardła, że dochodzi do zamknięcia krtani i duszenia się chorego).
Diagnoza pokrzywki
- w tzw. pokrzywce cholinergicznej często są drobne
- w wywołanej wysiłkiem – olbrzymie (ta forma pokrzywki może być przyczyną wstrząsu anafilaktycznego)
- w pokrzywce wywołanej uciskiem – występują w miejscu kontaktu skóry np. z paskiem ciężkiej torby lub na stopach po długim marszu
- pokrzywka wibracyjna pojawia się u chorych pracujących np. z młotem pneumatycznym
- pokrzywka świetlna – po opalaniu.
Ważne dla lekarza jest także umiejscowienie zmian pokrzywkowych na ciele oraz czas zanikania zmian. Wielu chorych nie wie, jak długo obecne są zmiany (można obrysować bąbel długopisem i obserwować, kiedy zmiana zanika).
- to, kiedy i w jakich okolicznościach po raz pierwszy pojawiły się bąble pokrzywkowe
- częstość epizodów pokrzywki i określenie, jak długo wykwity się utrzymują
- związek z podróżami, sposobem spędzania wakacji czy weekendów
- wielkość, kształt i lokalizację bąbli pokrzywkowych
- to, czy występuje też obrzęk naczynioruchowy
- aktualnie lub niedawno przyjmowane leki i inne substancje (zarówno zlecone przez lekarza, jak i dostępne bez recepty, preparaty ziołowe, witaminowe, wzbogacające dietę i in.)
- związek czasowy między wystąpieniem pokrzywki a kontaktem z pokarmami (spożycie, dotknięcie)
- związek objawów z potencjalnymi czynnikami fizycznymi (np. narażenie na niską lub wysoką temperaturę, światło słoneczne), z wysiłkiem fizycznym lub poceniem
- zakażenia wirusowe dróg oddechowych, wątroby, mononukleozę zakaźną
- kontakt ze zwierzętami
- narażenie zawodowe na alergeny lub substancje drażniące (np. lateks, inne wyroby gumowe i kosmetyki), zapytaj o rodzaj pracy
- niedawne ugryzienia lub użądlenia przez owady
- narażenie na kontakt z alergenami kontaktowymi lub wziewnymi
- wszczepienie protez lub implantów w trakcie zabiegów chirurgicznych
- objawy ze strony innych układów
- rodzinne występowanie pokrzywki i atopii
- związek z cyklem miesiączkowym
- stres psychiczny, choroby psychiczne
- stosowanie używek: tytoniu (stosowanie tytoniów aromatyzowanych), alkoholu, kannabinoli
- dotychczas wykonywane badania diagnostyczne
- reakcję na dotychczasowe leczenie.
