U nas zapłacisz kartą
Sure, here you go -htmlCopy codeObjawy ogólne czerniaka - Co powinieneś wiedzieć
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Czy czerniak może być jasny?
Tak, występuje też czerniak bezbarwnikowy (2%), czyli czerniak pozbawiony barwnika. Pierwszym objawem jest często niecharakterystyczna, powiększająca się, różowoczerwona grudka.
Czerniak gałki ocznej
Czerniak jest najczęstszym nowotworem złośliwym gałki ocznej u dorosłych, stanowiącym około 10% wszystkich przypadków czerniaka. Czerniak może występować w skórze powiek, spojówce oraz przedniej lub tylnej części błony naczyniowej oka. Rokowanie jest gorsze niż w przypadku czerniaka skóry.
Czerniak błon śluzowych
Czerniak błon śluzowych występuje najczęściej w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych i przełyku (50%), sromu (20%) i okolicy narządów płciowych i odbytu (20%). Rokowanie jest złe. Leczenie polega na doszczętnym wycięciu, częściej niż w przypadku lokalizacji skórnej stosuje się uzupełniającą radioterapię, chemioterapię lub immunoterapię/leczenie ukierunkowane molekularnie.
Objawy czerniaka. Na co zwrócić uwagę?
Wyróżnia się kilka najbardziej charakterystycznych objawów czerniaka, których pojawienie się powinno skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem.
Charakterystyczne objawy wczesnego czerniaka (według systemu Glasgow):
- obecność stanu zapalnego: owrzodzenie (otwarta rana),
- zaburzenia czucia: przeczulica, świąd zmiany skórnej,
- zaczerwienienie lub zmiana koloru zmiany skórnej,
- krwawienie, sączenie ze zmiany skórnej,
- zmiana kształtu zmiany skórnej,
- wzrost, powiększanie się zmiany skórnej,
- średnica powyżej 7 mm.
Objawy według systemu ABCD:
- A jak asymetria: czerniak jest asymetryczny względem każdej osi w odróżnieniu od łagodnych zmian, które zwykle są okrągłe lub owalne, a także prezentuje obraz nieregularny, złożony z wyniosłości określanych mianem wysp,
- B jak brzegi nierówne i postrzępione,
- C jak kolor (z ang. color) różnorodny (od jasnobrązowego po czarny, stalowy) z nierównomiernym rozkładem barwnika,
- D to średnica (z ang. diameter) − średnica większa niż 5 mm lub (dynamics) dynamika zmian morfologicznych w guzie.
Czasami w ramach systemu ABCD uwzględniany jest dodatkowy objaw: E (elevation) − uwypuklenie powierzchni ponad poziom otaczającego zmianę naskórka. Jednak nie każdy czerniak tworzy zgrubienia.