U nas zapłacisz kartą
Czy chory na raka może bezpiecznie przebywać na słońcu?
Spis treści:
Codzienne wybory żywieniowe mają m.in. wpływ na to, jak czujemy się w ciągu dnia. Jak inaczej mogłoby być w przypadku choroby?
W chorobie nowotworowej wiele się zmienia - modyfikacji ulegają potrzeby żywieniowe, możliwość przyjmowania pokarmów czy przyswajanie składników odżywczych. Wiele skutków ubocznych powoduje samo leczenie. Mogą wystąpić: zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, biegunka, zaparcia, utrata smaku, nudności, wymioty. Wszystko to powoduje, że chęć do jedzenia jest mniejsza. A jak podkreślają eksperci, zapotrzebowanie organizmu na energię i niektóre składniki odżywcze może w tym czasie zwiększyć się nawet o 20 proc. w stosunku do potrzeb sprzed choroby. Bywa i tak, że apetyt się zwiększa, a chory znacznie przybiera na wadze. Tak jest np. w wyniku stosowania sterydów.
"Ze względu na stałą mobilizację układu odpornościowego i długotrwały charakter choroby, konieczne jest dostarczanie z pożywieniem wszystkich niezbędnych składników (białka, węglowodanów, tłuszczy, witamin, mikro- i makroelementów) w odpowiednich proporcjach, w przeciwnym razie organizm zacznie zużywać na ten cel własne tkanki. Taki proces rozpoczyna się od rezerw zmagazynowanych w tkance tłuszczowej, jeśli jednak okażą się one niewystarczające, rozpocznie pozyskiwanie składników z tkanki mięśniowej. Jest to bardzo niebezpieczne, gdyż może prowadzić do niedożywienia, a nawet do wyniszczenia organizmu" - ostrzegają specjaliści dawnego Instytutu Żywności i Żywienia, obecnie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny. Najważniejszym zadaniem diety w tego typu przypadkach będzie więc zapobieganie rozwojowi niedożywienia i wyniszczenia nowotworowego.
Dzięki właściwej diecie możliwe jest: zminimalizowanie skutków ubocznych chemioterapii, radioterapii i immunoterapii, ograniczenie ryzyka powikłań po operacjach, zmniejszenie stanu zapalnego, stymulowanie sił obronnych organizmu, dostarczenie odpowiedniej ilości energii, zwiększenie napięcia mięśniowego i poprawienie jakości życia chorego.
Nowotwór a dieta. Po co sięgać?
Jak już wspominaliśmy, w diecie osoby chorej na raka bardzo ważną rolę pełni białko. Dzienne zapotrzebowanie na ten składnik wynosi 15-20 proc. energetyczności diety. Jak się podkreśla, proporcja białka pochodzenia roślinnego i zwierzęcego powinna wynosić 1:1. W czym znajdziemy białko? W mięsie (najlepiej chudym), rybach, jajach, serach twarogowych czy jogurtach.
Węglowodany z kolei powinny dostarczać ok. 55 proc. diety. Nie wszystkie będą jednak dobre dla chorego. Uwaga na węglowodany proste. To nic innego jak cukier, słodkie przekąski, a także dżemy wysokosłodzone. Cukier sprawia, że komórki nowotworowe rosną. Warto postawić natomiast na pełnoziarniste produkty zbożowe, np. kasze, ryż, pieczywo, makaron oraz warzywa i owoce. Co do tych ostatnich, powinny znaleźć się one w każdym posiłku.
Nie mniej ważne są tłuszcze. Powinny one stanowić ok. 25-30 proc. dziennego zapotrzebowania. Ich podstawowym źródłem w tego typu diecie są: ryby, chude mięso drobiowe (bez skóry), cielęcina, mięso z królika, oleje roślinne, nasiona (np. dyni czy słonecznika) i orzechy. Ograniczyć należy tłuszcz pochodzący z wieprzowiny i wołowiny, podroby oraz smalec i tłuste sery, które są źródłem cholesterolu i tłuszczów nasyconych. Produkty takie jak ryby morskie, olej rzepakowy, lniany, sojowy, oliwa z oliwek, orzechy włoskie, migdały są natomiast źródłem pożądanych kwasów tłuszczowych omega-3. W chorobie nowotworowej przypisuje im się takie właściwości jak wzmacnianie odporności, zmniejszanie stanu zapalnego, spowalnianie wzrostu guza oraz hamowanie przerzutów. Tłuszcze roślinne zaleca się spożywać na surowo - jako dodatek np. do sałatek.
A co jest źródłem witamin i minerałów ważnych w chorobie nowotworowej?
Czy lekarz wykluczy ryzyko zachorowania
W mojej rodzinie już kilka osób zmarło na raka. Obawiam się, że jestem obciążona genetycznie. Tym bardziej że mam pewne niepokojące objawy. Chcę mieć pewność, że nie jestem chora. Czy mogę zostać objęta pakietem onkologicznym?
W przypadku choroby nowotworowej niezwykle ważną rolę odgrywa czas. Wykrycie jej w jak najwcześniejszym stadium i rozpoczęcie właściwego leczenia to szansa na powrót do zdrowia i pełnej sprawności. Dlatego nowe przepisy dotyczące leczenia nowotworów (pakiet onkologiczny), które obowiązują od stycznia b.r., kładą nacisk na wczesne rozpoznawanie tego schorzenia. Specjalne przywileje zyskały osoby, u których nie rozpoznano jeszcze nowotworu, ale występują u nich pewne objawy, które mogą o nim świadczyć, lub znajdują się one w grupie ryzyka, np. ze względu na obciążenie genetyczne. Samo podejrzenie raka wystarczy, by zostać objętym pakietem onkologicznym. W tym celu należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Ma on prawo wystawić pacjentowi z podejrzeniem nowotworu specjalną kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, tzw. zieloną kartę. Osoba posiadająca taki dokument nie musi czekać na potrzebne jej badania w kolejce. Ma prawo oczekiwać, że od momentu wpisania na osobną listę oczekujących do postawienia diagnozy upłynie nie więcej niż 9 tygodni (docelowo do 2017 r. nie dłużej niż 7 tygodni). Karta stworzy też szansę na otrzymanie potrzebnego leczenia we właściwym czasie (maksymalnie w ciągu 2 tygodni od zgłoszenia się do szpitala).
Art. 32a ust. 1 ustawy z 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1138).
Czy wskazany jest wysiłek fizyczny typu rower, spływ kajakiem?
Ćwiczenia fizyczne i ruch są wskazane, oczywiście w zakresie rekreacyjnym, a nie wyczynowym. Kobiety poddane radio lub chemioterapii same ograniczają wysiłek fizyczny
z powodu odczuwanego zmęczenia, wynikającego z zastosowanych metod leczenia jak i samej choroby.
Jeśli chodzi o osoby, które miały operację w obrębie jamy brzusznej, to muszą z wysiłkiem fizycznym bardzo uważać. Większość kobiet lekceważy te wskazówki. Do 6 tygodni po operacji ginekologicznej nie możemy podnosić nic oprócz przysłowiowej szklanki wody. Większy ciężar grozi przepukliną, co skutkuje kolejną operacją. Możemy więc zapomnieć o robieniu zakupów czy sprzątaniu. Konsekwencją, oprócz przepukliny, może być również nietrzymanie moczu. Szczególnie dotyczy to kobiet, które mają usuniętą macicę.
Po 6 tygodniach możemy podnosić po pół kilograma na jedną rękę. Po ok. 10 tygodniach po operacji możemy zwiększyć obciążenie do 2 kg. Pół roku od zabiegu operacyjnego możemy zwiększyć ciężar do maksymalnie 5 kilogramów. Te 6 miesięcy to jest minimum, żeby wrócić do równowagi fizycznej. Nigdy jednak już nie będziemy mogły dźwigać ciężarów i pracować fizycznie, np. w sklepie, gdzie często trzeba nosić paczki z towarem lub pchać ciężki wózek.
Spotkałam się już z przypadkami, że nawet po 3 latach od operacji kobieta szarpnęła jakiś ciężki przedmiot i okazało się, że następstwem była przepuklina pępkowa. Oczywiście u kobiet młodych gojenie się i wracanie do sprawności fizycznej przebiega szybciej niż np. u pań po 50-tce.
Pamiętajmy, że obciążenie to także plecak czy walizka na kółkach. Dlatego nie planujmy wycieczek objazdowych, na których będziemy się przemieszczać z bagażem. Wiąże się to również z dużym wysiłkiem fizycznym przy kilkukrotnym pakowaniu i rozpakowywaniu się.
Sposoby ochrony przed słońcem dla osób z nowotworami
Ryzyko związane z ekspozycją na promieniowanie UV nie oznacza, że osoby zmagające się z nowotworami powinny całkowicie unikać słońca. Wręcz przeciwnie, słoneczne dni mogą przynieść wiele korzyści, w tym poprawę nastroju i produkcję witaminy D, która jest kluczowa dla zdrowia kości. Kluczem jest umiar i odpowiednie środki ochronne.
Zabezpieczanie skóry przed szkodliwym promieniowaniem UV powinno stać się codzienną rutyną, szczególnie dla osób zmagających się z chorobą nowotworową. Aplikowanie kremu z filtrem przeciwsłonecznym o wysokim SPF (30 lub więcej) co dwie godziny, a także po pływaniu lub intensywnym poceniu się, to podstawowa zasada ochrony skóry. Pamiętajmy, że krem powinien być nakładany na wszystkie odsłonięte części ciała, włączając uszy, szyję, ramiona i nogi.
Zabezpieczenie ciała przed słońcem nie kończy się na kremie z filtrem. Ubieranie się w odzież chroniącą przed słońcem, taką jak długie spodnie, koszulki z długim rękawem, a także kapelusze z szerokim rondem, może zapewnić dodatkową barierę ochronną dla skóry. Warto też zainwestować w okulary przeciwsłoneczne z filtrami UV, które będą chronić oczy.
Ostatnim, ale nie mniej ważnym elementem strategii ochrony przed słońcem jest planowanie aktywności na zewnątrz tak, aby unikać najintensywniejszego promieniowania UV. Zwykle największe nasłonecznienie występuje między godziną 10:00 a 16:00. W tych godzinach lepiej jest pozostać w cieniu lub w pomieszczeniach.
Dbanie o bezpieczeństwo skóry w słońcu jest kluczowe dla wszystkich, ale szczególnie dla osób zmagających się z nowotworami. Pamiętajmy, że najważniejsza jest konsekwencja i umiejętność dostosowania się do nowych nawyków. Każda ochrona, nawet najmniejsza, może mieć duże znaczenie w długim okresie.
