U nas zapłacisz kartą
Jak skutecznie leczyć alergię skórną - Porady i Metody
Alergia skórna – co to jest?
Alergia skórna stanowi zespół charakterystycznych objawów pojawiających się na skórze w następstwie kontaktu z alergenem. Za mechanizm ten odpowiada nadwrażliwość układu immunologicznego, który wykazuje tendencję do nadreaktywnej odpowiedzi na określone bodźce zewnętrzne – w normalnych warunkach niepowodujące reakcji alergicznych u zdrowych ludzi. Schorzenia rozwijające się na tle alergicznym można podzielić na kilka grup.
Atopowe zapalenie skóry (AZS)
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry. Jest to przewlekła dolegliwość dermatologiczna o charakterze zapalnym, która charakteryzuje się przebiegiem cyklicznym – okresy ustępowania objawów przeplatają się z fazami zaostrzeń. Podstawowe znaczenie w przypadku atopowego zapalenia skóry mają czynniki genetyczne, które odgrywają kluczową rolę. Zazwyczaj pierwsze symptomy atopowego zapalenia skóry ujawniają się w ciągu pierwszego roku życia dziecka, choć nie jest wykluczone ich pojawienie się również w późniejszym okresie.
Skóra pacjentów zmagających się z AZS wykazuje osłabienie naturalnych funkcji ochronnych i skłonność do nadmiernego wysychania. W konsekwencji nawet niewielkie oddziaływanie alergenów czy innych substancji drażniących może prowokować reakcje alergiczne. Co istotne, nawet w okresach, gdy nie obserwuje się zewnętrznych symptomów choroby, w głębszych warstwach skóry może trwać proces zapalny, który zwiększa ryzyko nagłego wystąpienia reakcji alergicznych.
Warto podkreślić, że atopowe zapalenie skóry jest schorzeniem dotykającym osoby z predyspozycjami do atopii, co oznacza, że często współwystępuje z innymi alergicznymi stanami, takimi jak alergie pokarmowe, wziewne, alergiczny nieżyt nosa czy astma.
Alergiczny wyprysk kontaktowy (ACD)
Alergiczny wyprysk kontaktowy, inaczej określany jako alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, to schorzenie, które dotyka osoby wrażliwe na określone alergeny. Do objawów dochodzi, gdy skóra tych osób nawiązuje kontakt z substancjami zwanymi haptenami. Są to małe cząsteczki, które mogą przenikać przez skórę, a następnie łączą się z białkami w organizmie, tworząc kompleksy immunologiczne. Właśnie te kompleksy są przyczyną reakcji alergicznej, ponieważ system odpornościowy osoby uczulonej traktuje je jako zagrożenie, co prowadzi do zapalnej odpowiedzi organizmu i pojawienia się zmian skórnych.
Przyczyny alergii skórnej
Przyczyny alergii skórnej są bardzo zróżnicowane. Najczęściej nieprawidłową reakcję wywołuje bezpośredni kontakt ciała z metalami, chemikaliami, składnikami pożywienia oraz roślinami.
Dobrze obrazuje to zestawienie ICD10, gdzie w kolejnych podkategoriach wyróżnione są różne typy alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, występującego w odpowiedzi na:
- metale,
- substancje klejące,
- kosmetyki,
- leki
- barwniki
- inne środki chemiczne,
- pokarmy,
- rośliny.
W praktyce do czynników silnie alergizujących należą między innymi nikiel, chrom, cynk, kobalt, guma, lateks, terpentyna, formaldehyd oraz różne substancje znajdujące się w składzie kosmetyków.
Nie można zapominać, że na skórze objawiają się też czasem alergie wziewne (na przykład na pyłki roślin czy roztocza kurzu domowego) oraz pokarmowe (na białka określonych produktów spożywczych, takich jak truskawki, mleko, orzechy, kakao, jaja, zboża zawierające gluten).
U osób do tego predestynowanych, a więc alergików, układ odpornościowy wytwarza przeciwciała skierowane przeciw antygenom określonych alergenów. W następstwie tego uwalniane są różne substancje, takie jak histamina, które powodują reakcje zapalne - w tym przypadku reakcje skórne.
Skłonność do tego może być uwarunkowana genetycznie, istnieją też okoliczności zwiększające prawdopodobieństwo reakcji alergicznych oraz ich nasilenie, takie jak choćby silna i długotrwała ekspozycja na stres czy zmiany hormonalne w czasie ciąży i menopauzy.
Alergia skórna a tarczyca
Alergie skórne mogą współwystępować, a także być konsekwencją lub przyczyną innych schorzeń.
Zauważono na przykład, że alergie pokarmowe często nasilają objawy AZS. Innym przykładem złożonych zależności w tej materii jest związek alergii skórnej z tarczycą, a konkretnie chorobami autoimmunologicznymi (wywoływanymi autoagresją układu odpornościowego) tego gruczołu.
Objawy
Kontaktowe zapalenie skóry to czerwona, czasami pęcherzowa wysypka skórna, zwykle spowodowana bezpośrednim kontaktem substancji ze skórą. Istnieją dwa rodzaje kontaktowego zapalenia skóry: drażniące i alergiczne.
Podczas gdy środki drażniące powodują podrażnienie skóry u większości osób, które są narażone na wystarczającą ilość szkodliwej substancji chemicznej, alergeny powodują alergiczne kontaktowe zapalenie skóry tylko u osób uczulonych (tj. uczulonych) na te substancje.
Kontaktowe zapalenie skóry skutkuje milionami wizyt lekarskich każdego roku w Stanach Zjednoczonych i dotyczy to osób w każdym wieku. Badania sugerują, że 20% wszystkich ludzi cierpi na ten stan. Kobiety są nieco częściej dotknięte chorobą niż mężczyźni, a nastolatki i dorośli w średnim wieku wydają się być najczęściej dotkniętymi grupami wiekowymi. Kąt Kąt
Rzadko domięśniowe wstrzyknięcia witaminy B12 wiązały się również z zagrażającą życiu anafilaksją. Objawy anafilaksji mogą obejmować swędzenie, pokrzywkę, duszność, świszczący oddech, wymioty, biegunkę lub wstrząs anafilaktyczny.
Alergia skórna – leczenie. Jak przebiega?
Najwłaściwszym postępowaniem, które powinno poprzedzać leczenie objawowe alergii skórnej, jest szczegółowa diagnostyka. Poznanie problematycznych alergenów umożliwi ich późniejsze unikanie, dając nadzieję na wyeliminowanie przykrych dolegliwości. Poza badaniem przedmiotowym i wywiadem lekarz może skierować na badania:
- testy płatkowe naskórkowe wykrywające alergeny kontaktowe, pokarmowe i wziewne,
- próby prowokacyjne,
- oznaczanie swoistych przeciwciał IgE oraz ogólnej puli IgE.
W niektórych przypadkach możliwe jest poddanie się immunoterapii swoistej nazywanej powszechnie odczulaniem . Jest to bardzo czasochłonne leczenie trwające kilka lat, ale daje nadzieję na nabycie tolerancji immunologicznej na uczulający czynnik, co zapobiega wystąpieniu objawów alergii.
Leczenie objawowe polega na stosowaniu leków miejscowych w postaci maści, płynów i kremów oraz przeciwalergicznych leków doustnych. W leczeniu miejscowym najważniejszą rolę odgrywają kortykosteroidy . W ostrej fazie schorzenia stosuje się początkowo silniejsze leki, a w dalszej kolejności słabsze. Użycie konkretnej postaci leku zależne jest od rodzaju zmian. Na zmiany sączące stosuje się lekkie kremy, mleczka i aerozole. W leczeniu rogowaciejących, przesuszonych obszarów skóry zaleca się tłuste maści. Na owłosioną skórę głowy przeznaczone są leki w formie płynów. W terapii schorzeń alergicznych zaleca się wybór jak najniższej działającej dawki kortykosteroidów przez jak najkrótszy okres czasu. Długotrwałe leczenie tą grupą leków może prowadzić do uszkodzenia bariery naskórkowej, przebarwień, ścieńczenia skóry i rozstępów. Alternatywą dla sterydów jest nowsza grupa leków – inhibitory kalcyneuryny . To leki o działaniu immunosupresyjnym, do których należą takrolimus i pimekrolimus . Ponieważ nie wykazują one poważnych działań niepożądanych przy długotrwałym stosowaniu, mogą być nakładane na obszary szczególnie wrażliwe (twarz, okolice intymne), znalazły także zastosowanie w przewlekłym leczeniu atopowego zapalenia skóry. Czasem w przebiegu alergii skórnej dochodzi do wtórnego nadkażenia bakteryjnego lub grzybiczego, co powoduje konieczność wdrożenia antybiotykoterapii.
Testy na alergię skórną. Kiedy najlepiej je wykonać?
W diagnostyce tego typu schorzeń wykonuje się testy skórne, które pozwalają określić, jakie konkretnie czynniki prowokują niepożądane reakcje układu odpornościowego.
Zastosowanie mają w tym przypadku przede wszystkim dwie metody:
- naskórkowe testy płatkowe (NTP) - wykonuje się je u pacjentów z podejrzeniem wyprysku kontaktowego. Na czym polegają? Na plecy przykleja się plastry nasączone określonymi alergenami. Najczęściej są to chrom, nikiel, kobalt, konserwanty, barwniki, leki oraz substancje zapachowe. Po 48 godzinach plastry są usuwane i wówczas dokonywany jest pierwszy odczyt. Drugi ma miejsce dzień później. Ocena jest dokonywana w trzypunktowej skali w zależności od zaobserwowanych objawów (brak / rumień / rumień i grudki / rumień, grudki i pęcherzyki),
- skórne testy punktowe (STP) - wskazaniem do ich wykonania jest podejrzenie atopowego zapalenia skóry, a także alergii na leki, pyłki, roztocza, składniki pokarmowe. Z technicznego punktu widzenia badanie polega na nałożeniu na skórę próbek różnych alergenów na skórę oraz substancji kontrolnych (histamina i sól fizjologiczna) a następnie nakłuciu tych miejsc. Po 20 minutach odczytuje się wynik. Na alergię wskazuje pojawienie się bąbla o średnicy przekraczającej rozmiary bąbla kontrolnego wywołanego działaniem histaminy. Typowe zestawy alergenów wykorzystywanych w tego typu badaniu zawierają m.in. pyłki drzew, traw i chwastów, a także roztocza kurzu, sierść i naskórek zwierząt domowych oraz grzyby pleśniowe. Niekiedy dodaje się do nich także próbki produktów żywnościowych.
Oprócz tego można wykonać też testy na alergie z krwi. W tym przypadku oznacza się przeciwciała klasy IgE skierowane przeciw konkretnych antygenom, co również stanowi potwierdzenie nieprawidłowego działania układu odpornościowego.
Testy skórne wykonywane w większych zestawach kosztują od 150 do nawet 350 złotych. W przypadku badań immunologicznych z krwi cena za sprawdzenie jednego tylko alergenu wynosi kilkadziesiąt złotych. Dobra wiadomość dla pacjentów jest taka, że wszystkie te badania można wykonać za darmo, jeśli tylko posiada się skierowanie od lekarza alergologa.
