U nas zapłacisz kartą
Jak sprawdzić czy ma się raka - Metody wykrywania i zapobiegania
Środowisko i dziedziczenie nowotworu
Chociaż główną przyczyną raka płuc jest palenie papierosów, istnieją też genetyczne predyspozycje do tej choroby. Uczeni z kilku ośrodków naukowych w USA przebadali materiał genetyczny rodzin, w których było kilka przypadków raka płuc, i wyodrębnili gen RGS17. Ten sam gen jest nadmiernie aktywny u 60 proc. chorych z niedziedzicznym rakiem płuc. Stąd sugestia, że za działanie genu RGS17 mogą odpowiadać jakieś negatywne czynniki środowiskowe.
Jeśli w twojej rodzinie były przypadki nowotworów, możesz się zgłosić do poradni genetycznej. Zrób to, zwłaszcza gdy choroby nowotworowe wielokrotnie atakowały osoby młode i pojawiały się w kolejnych pokoleniach najbliższych krewnych lub gdy w przypadku narządów parzystych występowały obustronnie.
Poradnie genetyczne działają przy wszystkich ośrodkach onkologicznych w kraju. Żeby się tam zapisać, nie trzeba mieć skierowania od lekarza. Oto niektóre pytania, na jakie trzeba odpowiedzieć przed przyjęciem do poradni genetycznej:
- czy w rodzinie był nowotwór rozpoznany w młodym wieku,
- czy na raka chorowała więcej niż jedna osoba w rodzinie matki lub (i) ojca,
- jeśli w rodzinie matki oraz ojca na nowotwory złośliwe chorowała więcej niż jedna osoba, to czy rak występował w różnych pokoleniach,
- czy w rodzinie występował nowotwór obustronny, np. nerki, jajnika,
- czy w rodzinie ta sama osoba chorowała na więcej niż jeden typ raka,
- czy u jakiegoś krewnego stwierdzono uszkodzenia genetyczne zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwór
Jak wykonać samobadanie jąder?
Samobadanie należy wykonać w trakcie lub po prysznicu, ponieważ upał rozluźni skórę moszny i ułatwi samobadanie.
Aby wykonać samobadanie jąder, wykonaj poniższe czynności:
- Umieść palec wskazujący i środkowy obu rąk, aby podeprzeć spód worka mosznowego. Jądro znajduje się wewnątrz worka mosznowego i ma kształt fasoli. Wykonuj egzamin jedno jądro na raz.
- Trzymaj jądro między kciukami i palcami obiema rękami i delikatnie przetocz je między palcami. Podczas tego egzaminu nie powinieneś odczuwać żadnego dyskomfortu.
- Poszukaj i wyczuj twarde grudki lub guzki (gładkie zaokrąglone masy) lub zmiany w rozmiarze, kształcie lub konsystencji jąder.
Pomocne może okazać się wykonanie egzaminu przed lustrem. Możesz nawet wprowadzić wizualne wskazówki do swojego otoczenia, takie jak przypomnienie na lustrze w łazience lub przypomnienie ze smartfona, aby upewnić się, że stanie się to regularną częścią twojego reżimu samoopieki.
Ile osób co roku w Polsce umiera na nowotwór?
Każdego roku w Polsce około 170 tysięcy dowiaduje się o chorobie nowotworowej, a niemal milion żyje i leczy już zdiagnozowanego raka[3]. Jak wynika z szacunków, liczba ta będzie rosła i około 2030 roku może sięgnąć niemal 200 tysięcy osób rocznie.
Mimo że dane te mogą budzić przerażenie, na tle świata Polska plasuje się dość dobrze. Z danych raportu „Health at a Glance 2021” wynika, że w naszym kraju choruje średnio 267 osób na 100 tysięcy, podczas gdy w krajach OECD – 294 osoby na 100 tysięcy.
Problemem jest za to wysoki wskaźnik umieralności z powodu nowotworów złośliwych, który jest jednym z najwyższych spośród krajów OECD[4]. Dla obniżenia tego wskaźnika kluczowe jest częstsze przeprowadzanie badań profilaktycznych, które pomogą w porę rozpoznać początki choroby nowotworowej i rozpocząć konieczne leczenie.
Rak i geny. Nowotwory dziedziczne. Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka
Człowiek jest nosicielem średnio 10-20 genów, które predysponują do poważnych schorzeń. Jednak to nie oznacza, że musisz zachorować. Jednak jeśli ktoś z twoich bliskich miał nowotwór - zachowaj czujność, a najlepiej odwiedź poradnię genetyczną. Badania genetyczne wykażą, czy jesteś w grupie ryzyka zachorowania na raka uwarunkowanego genami.
Spis treści
- Czym są nowotwory dziedziczne?
- Dziedziczenie raka: trzy ważne geny
- Nowotwory dziedziczne: wizyta w poradni genetycznej
- Najczęstsze nowotwory dziedziczne
- Profilaktyka nowotworów: regularne badania
- Rak: ważna wczesna diagnostyka
- Środowisko i dziedziczenie nowotworu
- Kto powinien zgłosić się do poradni genetycznej?
Rozwijamy nasz serwis dzięki wyświetlaniu reklam.
Blokując reklamy, nie pozwalasz nam tworzyć wartościowych treści.
Wyłącz AdBlock i odśwież stronę.
Czym są nowotwory dziedziczne?
Jak często występują nowotwory dziedziczne? Kto jest w grupie ryzyka? Rak a geny - co trzeba wiedzieć? Prawie wszystkie nowotwory mają podłoże genowe. Zanim choroba się rozwinie, musi dojść do uszkodzenia konkretnego genu. Defekt genetyczny sprawia, że komórki zaczynają się niekontrolowanie mnożyć i nie uruchamia się mechanizm powstrzymujący ten rozwój. Nie oznacza to jednak, ze złe geny mogą znajdować się tylko w materiale genetycznym odziedziczonym po przodkach. Bywa, że zostają uszkodzone w wyniku np. palenia papierosów czy wdychania trujących oparów (rak płuc) lub też zbyt częstego jedzenia czerwonego mięsa (rak jelita grubego). Ryzyko zachorowania u osób do 30. roku życia wynosi 0,5 proc. Potem – do 65. roku życia – wzrasta ono do 12 proc., a w jeszcze starszym wieku sięga 23 proc. Tzw. życiowe ryzyko rozwoju choroby nowotworowej u wszystkich ludzi, niezależnie od rodzinnych obciążeń, oceniane jest na 33 proc. Natomiast o dziedzicznych uwarunkowaniach można mówić w ok. 5 proc. wszystkich raków.
W dziedziczeniu nowotworów biorą udział onkogeny, geny supresorowe i geny odpowiedzialne za naprawę uszkodzeń DNA. Onkogeny powodują niekontrolowany podział i mnożenie się komórek. Dotychczas opisano ponad 50 takich genów. Powstają one z mutacji protoonkogenów, czyli prawidłowych genów, które posiada każda komórka. Geny supresorowe sprawują nadzór nad wzrostem i podziałami komórkowymi. Same w sobie nie są groźne. Dopiero ich uszkodzenie wskutek mutacji powoduje upośledzenie ich funkcji, a to sprzyja powstawaniu nowotworu. Geny naprawcze odpowiadają za odbudowę uszkodzonego DNA, np. pod wpływem promieniowania. Gdy są niesprawne, następuje mutacja genów, co może prowadzić do rozwoju nowotworu. O tym, czy w naszym konkretnym przypadku istnieje obciążenie rodzinne, dowiemy się w poradni genetycznej. Takie placówki działają przy centrach onkologicznych.
