U nas zapłacisz kartą
Jak sprawdzić czy ma się raka - Metody wykrywania i zapobiegania
Nowotwory dziedziczne: wizyta w poradni genetycznej
Będzie bardziej owocna, jeżeli dobrze się do niej przygotujemy. Podczas pierwszej wizyty (tzw. wstępna konsultacja) lekarz analizuje rodowód rodziny pacjenta. Oznacza się na nim osoby, które zachorowały na raka. Warto wiec zebrać informacje, kto z krewnych pierwszego i drugiego stopnia chorował, w jakim był wtedy wieku, kto z chorujących na nowotwory złośliwe żyje i czy może się zgłosić do poradni. Dobrze jest też ustalić, w jakim szpitalu krewny był leczony oraz – jeżeli to możliwe – dostarczyć historie jego choroby lub wypis ze szpitala. Należy zabrać ze sobą wyniki własnych badań kontrolnych, np. mammografię i RTG płuc czy wymazu z szyjki macicy. Warto pamiętać, ze im więcej informacji o swojej rodzinie zgromadzimy, tym dokładniejsze będzie oznaczenie naszego ryzyka zachorowania na nowotwór uwarunkowany genetycznie. Często jest tak, że już pierwsza konsultacja daje odpowiedź, czy pacjent jest w grupie podwyższonego ryzyka, czy też nie. Jeżeli dostarczymy za mało informacji, lekarz poprosi o zgłoszenie się na konsultacje uzupełniającą. Podczas kolejnej wizyty lekarz omawia nasz rodowód i wskazuje, jakie testy genetyczne są zalecane. Nie musimy zgodzić się na ich przeprowadzenie. Ale jeśli podejmiemy decyzje o ich wykonaniu, lekarz ustala termin następnego spotkania, natomiast w laboratorium pobierana jest krew do badania. Jeżeli na podstawie analizy wyników testu zostaniemy zakwalifikowani do grupy podwyższonego ryzyka, specjalista przedstawi plan działań profilaktycznych i jeszcze wskaże osoby z naszej rodziny, które również powinny się poddać badaniom. Ustali także termin konsultacji kontrolnej. Ocena ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową może okazać się niemożliwa, gdy nasi krewni zmarli w nienaturalny sposób, np. zginęli w wypadku, lub gdy nie znamy przeszłości zdrowotnej swojej rodziny, np. w przypadku osób adoptowanych.
- Rak piersi – ryzyko zachorowania wynosi 5–10 proc., gdy chorowała na niego babka, matka lub siostra.
- Rak jajnika – podłoże dziedziczne ma 5–10 proc. przypadków.
- Rak jelita grubego – 10–20 proc. zachorowań występuje rodzinnie.
- Rak prostaty – ok. 9 proc. ma podłoże genetyczne, ale wyższe ryzyko zachorowania pojawia się u braci niż u synów chorego.
- Rak płuc – gdy jest uszkodzony jeden gen, ryzyko wynosi 30 proc., gdy dwa – zwiększa się do 80 proc.
- Rak nerki – jest dziedziczony w 4 proc. przypadków i zwykle dotyczy obu nerek.
Rak i geny. Nowotwory dziedziczne. Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka
Człowiek jest nosicielem średnio 10-20 genów, które predysponują do poważnych schorzeń. Jednak to nie oznacza, że musisz zachorować. Jednak jeśli ktoś z twoich bliskich miał nowotwór - zachowaj czujność, a najlepiej odwiedź poradnię genetyczną. Badania genetyczne wykażą, czy jesteś w grupie ryzyka zachorowania na raka uwarunkowanego genami.
Spis treści
- Czym są nowotwory dziedziczne?
- Dziedziczenie raka: trzy ważne geny
- Nowotwory dziedziczne: wizyta w poradni genetycznej
- Najczęstsze nowotwory dziedziczne
- Profilaktyka nowotworów: regularne badania
- Rak: ważna wczesna diagnostyka
- Środowisko i dziedziczenie nowotworu
- Kto powinien zgłosić się do poradni genetycznej?
Rozwijamy nasz serwis dzięki wyświetlaniu reklam.
Blokując reklamy, nie pozwalasz nam tworzyć wartościowych treści.
Wyłącz AdBlock i odśwież stronę.
Nowotwór - skuteczne metody leczenia
Zabiegi chirurgiczne są nadal w wielu wypadkach najskuteczniejszym sposobem na pozbycie się komórek rakowych. Guz zostaje wycięty z przylegającymi tkankami i najbliższymi węzłami chłonnymi, by zapobiec tworzeniu się przerzutów. Postęp najlepiej widać na przykładzie operacyjnego leczenia raka piersi: niegdyś usuwano całą pierś, obecnie we wczesnych stadiach choroby (gdy guz nie przekroczył 3 cm średnicy) proponuje się operacje oszczędzające.
Napromieniowanie guza przed operacją lub po niej ma zniszczyć pozostające w organizmie komórki rakowe. W metodzie tej wykorzystuje się własności promieni rentgenowskich i gamma. Naświetlanie nie oszczędza zdrowych tkanek.
Działanie leków stosowanych w chemioterapii (cytostatyków) sprowadza się do zabicia szybko dzielących się komórek rakowych, ale przy okazji cierpią na tym zdrowe tkanki: szpik, włosy, skóra. Leki można podawać dożylnie (bezpośrednio do krwi) lub doustnie. Mogą być podawane pojedynczo, chociaż współcześnie coraz częściej, by zwiększyć skuteczność leczenia, podaje się ich kombinację.
W kuracjach tych wykorzystuje się tzw. przeciwciała monoklonalne i preparaty, które potrafią zlokalizować w organizmie komórki guza na podstawie specyficznych receptorów obecnych na ich powierzchni. Dzięki tej metodzie można zminimalizować ryzyko pojawienia się działań niepożądanych obecnych przy tradycyjnej chemioterapii. Ale nie każdy nowotwór, z powodu braku specyficznych receptorów, można tak leczyć.
Jak często należy sprawdzać jądra?
Większość pracowników służby zdrowia zaleca przeprowadzanie samokontroli raz w miesiącu. Sprawdzając regularnie, mężczyźni będą mogli łatwiej zauważyć, kiedy coś się zmieniło.
Niektórzy badacze sugerują:
- Wzmocnienie odpowiednich wytycznych do samobadania jąder
- Edukacja pacjentów na temat skuteczności leczenia wcześnie wykrytych nowotworów jąder
- Uczynienie tego badania rutynowym elementem ogólnej dbałości o zdrowie i dobre samopoczucie nastolatków i dorosłych mężczyzn
Zalecenie USPSTF stwierdza, że potencjalne szkody – głównie lęk – przeważają nad korzyściami samobadania. Istnieje również wysokie ryzyko wyników fałszywie dodatnich. Jednak liczne dowody w piśmiennictwie potwierdzają, że samobadania są pomocne w wykrywaniu raka jąder.
Nowotwór - objawy
- rak szyjki macicy: krwiste upławy, bóle podbrzusza i krzyża, bolesne oddawanie moczu
- rak trzonu macicy: krwawienia, ból
- rak mózgu: chwiejny chód, narastające bóle głowy, niewyraźna mowa, nudności, niedowład
- rak piersi: wszelkie zmiany kształtu i barwy gruczołu piersiowego lub brodawki, bezbolesny lub sprawiający lekki ból guzek, wydzielina z brodawki
- rak prostaty: bóle w miednicy, częstomocz, słaby, przerywany strumień moczu, bóle podczas mikcji
- rak płuca: ból w klatce piersiowej lub w barku, suchy kaszel, świszczący oddech, odpluwanie krwią, często powtarzające się zapalenia płuc
- rak żołądka: spadek wagi, stałe uczucie sytości, wymioty, krwawienia, stolce o czarnej barwie
- rak trzustki: ból, spadek wagi, żółtaczka (objawy wyjątkowo niespecyficzne, pojawiają się późno)
- rak jelita grubego i odbytnicy: dyskomfort w okolicach brzucha, spadek wagi, zmiany rytmu wypróżnień, krew w stolcu (kolor silnie czarny)
- rak pęcherza moczowego: częste oddawanie moczu, parcie na pęcherz, ból, krwiomocz
- rak nerki: ból w plecach lub w boku, wyczuwalny guz, krwiomocz, niekiedy wzrost ciśnienia krwi
- rak jajnika: dyskomfort w podbrzuszu, nieprawidłowe krwawienia, powiększenie brzucha
- czerniak: zmiany kształtu, barwy, powiększenie lub krwawienie ze znamion i brodawek
- chłoniak: powiększenie węzłów chłonnych (nie maleje po 2 tygodniach leczenia), gorączka, anemia, spadek wagi, nocne poty
- białaczka: anemia, spadek wagi, częste infekcje, częste krwawienia, osłabienie
- USG piersi – za pomocą fali ptradźwiękowej wykrywa milimetrowe guzki w piersiach.
- Mammografia - RTG piersi niewielkimi dawkami promieniowania. Pozwala rozpoznać nowotwory o śr. poniżej 0,5 cm.
- Cytologia szyjki macicy - badanie pod mikroskopem złuszczonego nabłonka pobranego z pochwy i szyjki macicy. Pozwala wcześnie rozpoznać raka szyjki macicy.
- Kolonoskopia - za pomocą wprowadzanego przez odbyt giętkiego wziernika ocenia się stan wewnętrznej ściany jelita grubego i w przypadku natrafienia na wczesną postać raka można go natychmiast usunąć.
- Badanie per rectum - badanie palcem przez odbyt gruczołu krokowego. Wykrywa powiększenie prostaty, raka odbytu, hemoroidy.
- RTG klatki piersiowej – najtańsza metoda wykrywaniu raka płuca. Czasami zawodzi, coraz częściej jest zastępowana tomografią komputerową, co pozwala wykryć niewielkie zmiany.
- USG jamy brzusznej - za pomocą fal ptradźwiękowych uwidacznia na ekranie obraz wątroby, trzustki, nerki, w których zmiany nowotworowe w początkowej fazie często nie powodują dolegliwości.
