U nas zapłacisz kartą
Jak wygląda nowotwór złośliwy - Natura i Objawy Choroby
Jak rozpoznaje się nowotwór?
Podejrzenie nowotworu złośliwego powstaje zwykle na podstawie objawów zgłaszanych przez chorego. W zależności od rodzaju i umiejscowienia nowotworu objawy mogą być bardzo różne, np. ślady krwi w stolcu, utrata masy ciała, uporczywy kaszel, powiększenie obwodu brzucha, biegunki, zaparcia, wyczuwalny (albo widoczny) guzek w skórze, pod skórą, w piersi, na szyi itd. Większość tych objawów może występować także w przebiegu chorób nienowotworowych, samo występowanie danego objawu nie może być więc podstawą do rozpoznania nowotworu – konieczne jest przeprowadzenie dalszej diagnostyki.
Jeśli na podstawie zgłaszanych objawów lekarz poweźmie podejrzenie istnienia nowotworu, skieruje chorego na dalsze badania, mające potwierdzić lub wykluczyć wstępne rozpoznanie. Na tym etapie najważniejszym narzędziem są badania obrazowe, takie jak ultrasonografia (USG), prześwietlenie promieniami rentgenowskimi i tomografia komputerowa. W większości przypadków nie ma potrzeby wykonywania najnowocześniejszych badań, takich jak PET czy rezonans magnetyczny (MRI) – ich rola polega raczej na rozstrzyganiu przypadków wątpliwych lub na szczegółowej ocenie choroby w specjalistycznym ośrodku onkologicznym. Trzeba podkreślić, że znaczną większość nowotworów można bardzo dokładnie zobrazować za pomocą klasycznej USG lub tomografii komputerowej, nie ma potrzeby wykonywania drogich i skomplikowanych badań uzupełniających, ponieważ ich wyniki nie wpłyną na plan leczenia.
Epidemiologia nowotworów w Polsce.
Obecnie ponad 1,17 mln Polaków żyje z chorobą nowotworową. U mężczyzn najwięcej zachorowań notuje się między 55. a 79. rokiem życia. U kobiet najwięcej zachorowań przypada na grupę wieku 50-74 lat. Od ponad dekady umieralność kobiet z powodu nowotworów złośliwych płuca jest wyższa niż z powodu nowotworów piersi, jednak należy pamiętać, że wśród zachorowań udział nowotworów piersi jest ponad dwukrotnie wyższy niż nowotworów płuca. Rak gruczołu krokowego jest najczęstszym nowotworem u mężczyzn, a rak płuca zajmuje drugą pozycję. Zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet nowotworem o wysokiej zachorowalności jest rak jelita grubego zajmujący 2-3 pozycję wśród zachorowań i zgonów.
W procesie diagnostycznym w przypadku chorób nowotworowych zawsze uwzględnia się wywiad
i badanie kliniczne. Rozpoznanie nowotworu złośliwego wymaga zazwyczaj wykonania wielu badań, takich jak: badania biochemiczne, biopsja (pobranie materiału, badanie histopatologiczne), ultrasonografia, diagnostyka radiologiczna, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub inne badania obrazowe. Do bardziej zaawansowanej techniki wykrywania nowotworów można zaliczyć scyntygrafię czy pozytronową tomografię emisyjną. Scyntygrafia to metoda specyficzna dla określonych grup nowotworów (jak kości czy tarczycy). Polega na wprowadzaniu do organizmu substancji znakowanych radioizotopami, a następnie na obserwacji ich metabolizmu i rozkładu w organizmie. Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) pozwala na uwidocznienie miejsc zwiększonego metabolizmu, przez co doskonale nadaje się do wykrywania przerzutów, choć jej wadą jest np. wykrywanie każdego stanu zapalnego.
Jak powstaje nowotwór złośliwy?
Charakterystyczny dla nowotworu złośliwego jest niekontrolowany wzrost komórek – o ile w normalnych warunkach powinny one rosnąć, dzielić się i umierać, w tym przypadku nie obumierają i dalej rosną, by z biegiem czasu przerodzić się w guz nowotworowy. Ponadto rak ma zdolność do ciągłego wzrostu i niepohamowanego rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych. Oderwane od guza pierwotnego komórki przemieszczają się po organizmie wraz z krwią lub limfą, a po zagnieżdżeniu w nowym miejscu, dają początek kolejnym guzom. Taki proces nazywa się rozsianiem choroby, natomiast powstałe w jego efekcie guzy – przerzutami.
Możemy wyróżnić ponad 100 rodzajów choroby nowotworowej – dany przypadek określa się na podstawie rodzaju komórki, która została zaatakowana. Nowotwór złośliwy może rozwinąć się w każdej części ciała człowieka – diagnozowany jest nawet rak oka czy serca. Do najczęściej występujących nowotworów złośliwych zaliczają się jednak:
- rak piersi,
- rak gruczołu krokowego,
- rak płuc,
- rak okrężnicy,
- rak pęcherza moczowego,
- rak węzłów chłonnych,
- rak skóry,
- rak nerki,
- rak trzustki,
- rak jamy ustnej i krtani,
- rak jajnika.
Co to jest PET?
Badanie metodą emisyjnej tomografii pozytronowej (PET) to nowoczesna i bardzo dokładna technika obrazowania. Podobnie jak w przypadku scyntygrafii, do uzyskania obrazu konieczne jest podanie specjalnie znakowanego czynnika. Najczęściej w technice PET wykorzystuje się izotop fluoru sprzężony z glukozą (która jest dla większości komórek organizmu ludzkiego podstawową substancją metaboliczną). Po podaniu izotopu uzyskuje się obrazy regionów ciała o zwiększonej aktywności metabolicznej (czyli o większym zużyciu glukozy). Dzięki temu badaniu można zobrazować nawet bardzo małe ogniska nowotworu, ponieważ cechuje się on większym zużyciem glukozy niż prawidłowe tkanki. Trzeba jednak podkreślić, że także niektóre choroby nienowotworowe (np. zapalne) wiążą się z większą aktywnością metaboliczną (a więc ponadprzeciętnym gromadzeniem glukozy), co z kolei może być przyczyną fałszywego podejrzenia nowotworu złośliwego u osób zdrowych. Dlatego PET należy używać z rozwagą i w uzasadnionych przypadkach. Współcześnie używa się PET sprzężonych z TK – tak połączenie obu metod zwiększa przydatność uzyskiwanego wyniku.
Ryc. 6. Biopsja przezskórna raka płuca (strzałka wskazuje koniec igły)
Ostatnim krokiem na drodze do uzyskania rozpoznania nowotworu jest badanie mikroskopowe: komórek z guza (badanie cytologicznego) lub tkanek guza (badania histopatologiczne).
Badanie pojedynczych komórek (cytologia) ma wiele ograniczeń i nie zawsze pozwala na pełne rozpoznanie. Pomimo to wykonuje się je bardzo często ze względu na łatwość uzyskania materiału, niewielką uciążliwość dla pacjentów i bardzo małe ryzyko wystąpienia powikłań. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) polega na wbiciu igły o średnicy 0,6 mm do podejrzanej zmiany i zaaspirowaniu za pomocą strzykawki komórek do badania. Tę biopsję (i inne rodzaje) można wykonywać pod kontrolą ultrasonografii (zwłaszcza gdy guz jest niewielki i trudno wyczuwalny palcami), aby dokładnie trafić końcem igły we właściwe miejsce. Źródłem komórek do badania cytologicznego mogą być również płyn lub wydzielina pobrane z ciała chorego (wyciek z brodawki piersi, płyn z jamy opłucnej [z klatki piersiowej], plwocina, popłuczyny oskrzelowe).
