U nas zapłacisz kartą
Jak wygląda rak podstawnokomórkowy - Objawy, Diagnoza i Leczenie
Najczęstsze objawy raka skóry
Do najczęstszych objawów raka skóry zaliczamy m.in.:
- pojawienie się znamiona barwnikowego o nieregularnym kształcie,
- nieznikające zaczerwienienie skóry,
- guzek o perłowym zabarwieniu,
- rankę pokrytą strupem, która nie chce się goić,
- wystąpienie krwawienia lub wycieku płynu surowiczego ze zmiany barwnikowej,
- niegojące się owrzodzenie skóry.
Niekiedy w obrębie zmienionej chorobowo skóry może występować świąd. Zmienione chorobowo znamiona cechują się niejednorodną grubością i mogą dość szybko się powiększać. Owrzodzenie związane z rakiem skóry może pojawić się zarówno w obrębie istniejących znamion barwnikowych, jak i na skórze, której kolor nie uległ zmianie oraz w miejscach, w których skóra uległa zrogowaceniu. Często pierwszym objawem raka skóry jest pojawienie się dobrze ograniczonej, czerwonej plamy o wałowatym brzegu.
Przyczyny raka skóry
Większość raków skóry rozwija się na skutek oddziaływania na organizm czynników mutagennych, jednak choroby o podłożu nowotworowym mogą być także zapisane w naszych genach. Tak jest w przypadku niektórych zespołów wad wrodzonych oraz występowania rodzinnych predyspozycji do rozwoju czerniaka skóry.
Do najczęstszych przyczyn rozwoju raka skóry zaliczamy promieniowanie słoneczne. Ryzyko rozwoju nowotworu skóry znacząco zwiększa częste wystawianie skóry na bezpośrednie działanie słońca. Szczególnie niebezpieczne są poparzenia słoneczne, które powodują poważne uszkodzenia powierzchniowych warstw skóry. Chcąc zmniejszyć ryzyko rozwoju raka skóry, trzeba przede wszystkim unikać przebywania na słońcu w godzinach 11-15, pamiętać o zabezpieczaniu skóry kremami z wysokim filtrem, których aplikację trzeba systematycznie powtarzać, a także unikaniu kąpieli słonecznych i korzystania z solarium. Choć opalona skóra wpływa na naszą samoocenę, to opalanie się może doprowadzić do rozwoju bardzo trudnych w leczeniu chorób skóry.
Ważne! Wielokrotnie ryzyko zachorowania na raka skóry zwiększają poparzenia słoneczne w okresie dzieciństwa! Niemowlęta i małe dzieci bezwzględnie nie powinny przebywać na pełnym słońcu, jeżeli ich skóra nie została zabezpieczona kremem z filtrem powyżej 50 SPF.
Inne czynniki ryzyka rozwoju raka skóry to:
- ukończenie 50. roku życia,
- częsty kontakt z chemikaliami i innymi substancjami o mutagennym działaniu,
- częsty kontakt z promieniowaniem jonizującym,
- przewlekłe drażnienie skóry np. zbyt ciasną odzieżą.
Czy rak podstawnokomórkowy występuje często?
Rak podstawnokomórkowy jest najczęstszym nowotworem skóry. Każdego roku zapada na niego 100–800 osób w przeliczeniu na grupę 100 000 osób rasy białej. Zachorowalność jest największa w Australii, bowiem jednym z głównych czynników ryzyka zachorowania jest promieniowanie słoneczne (szczególnie ultrafioletowe), zwłaszcza jeśli narażenie na działanie słońca było intensywne już od dzieciństwa.
Rak podstawnokomórkowy występuje przede wszystkim u osób starszych (bo szkodliwe działanie słońca kumuluje się na przestrzeni całego życia), częściej u mężczyzn o jasnej karnacji skóry. Podobnie jak w przypadku wielu innych nowotworów, jednym z istotnych czynników ryzyka jest przewlekłe osłabienie odporności (dlatego wiele nowotworów skóry częściej występuje u osób po przeszczepieniach narządów – osoby te zazwyczaj przewlekle zażywają leki upośledzające sprawne działanie układu odpornościowego).
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.
Na zdjęciu przedstawiono przykład zaawansowanego raka podstawnokomórkowego o wieloletnim przebiegu. Trzeba podkreślić, że leczenie raka o takim stopniu zaawansowania jest trudne zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta, dlatego warto zacząć terapię, zanim nowotwór rozwinie się do dużych rozmiarów – proces leczenia jest wówczas prostszy i mniej dokuczliwy dla chorego, a i szanse na pełne wyleczenie są większe.
Fot. 1. Rozległy rak podstawnokomórkowy niszczący znaczny obszar skóry karku i naciekający położone głębiej tkanki. Leczenie w takim przypadku jest trudne, dlatego w przypadku podejrzanej zmiany skórnej nie należy czekać, aż rozwinie się ona do podobnych rozmiarów, tylko bez zbędnej zwłoki zgłosić się do lekarza rodzinnego, onkologa lub dermatologa! (Zdjęcie ze zbiorów autora)
Nowotwory skóry – czynniki ryzyka
Zmiany skórne o charakterze nowotworowym mogą być związane z pierwotnym procesem patologicznych podziałów komórkowych, który rozpoczyna się w obrębie skóry i jej przydatków, a także mogą mieć związek z przerzutami z innych narządów i układów.
Do czynników ryzyka rozwoju pierwotnego raka skóry zaliczamy m.in.:
- promieniowanie UV (najczęściej promieniowanie słoneczne, jednak rak podstawnokomórkowy może rozwinąć się także w wyniku kontaktu z promieniowaniem UVB, które emitują lampy stosowane np. w solariach),
- częsty kontakt z pestycydami, herbicydami i innymi substancjami chemicznymi o silnie mutagennym działaniu,
- blizny po oparzeniach,
- wiek powyżej 45 lat,
- zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego),
- uwarunkowania genetyczne, które związane są m.in. z wadami wrodzonymi,
- długotrwałe chemiczne, termiczne lub mechaniczne drażnienie skóry,
- pojawienie się na skórze zmian przedrakowych, do których zaliczamy np. rogowacenie słoneczne i rogowacenie białe.
Rak podstawnokomórkowy skóry, rak płaskonabłonkowy skóry, a także czerniak złośliwy znacznie częściej diagnozowane są u osób, które przez długi czas wystawiały skórę na działanie promieniowania UV. Częste opalanie się na słońcu i w solarium, a także wykonywanie pracy zawodowej w warunkach silnego nasłonecznienia, to najczęściej wskazywane przyczyny rozwoju nowotworu skóry.
Rak podstawnokomórkowy znacznie częściej diagnozowany jest u osób, które narażają swoją skórę na działanie różnych czynników drażniących. Poparzenia słoneczne we wczesnym dzieciństwie mogą zwiększać ryzyko rozwoju raka skóry nawet kilkukrotnie.
