U nas zapłacisz kartą
Zdjęcia czerniaka - Poznaj objawy i diagnozę raka skóry
Rak skóry - rak kolczystokomórkowy
Rak kolczystokomórkowy (ang. Squamous Cell Carcinoma – SCC) jest drugim najczęściej występującym nowotworem skóry. Ponad 80 proc. przypadków SCC dotyczy części ciała eksponowanych na światło słoneczne, najczęściej jest to głowa (okolica oczodołów, nosowo-wargowa, wargi, nos, policzki, uszy), szyja, grzbiety rąk. Wyróżnia się postać przedinwazyjną i inwazyjną raka kolczystokomórkowego. Postać przedinwazyjna (z której może się rozwinąć rak skóry) - choroba Bowena - to rumieniowe tarczki o ostro zaznaczonych granicach, o aksamitnej lub złuszczającej się powierzchni - erytroplazja Queyrata - widoczna jest jako czerwona gładka plama na żołędzi prącia u nieobrzezanych mężczyzn - erytroplakia - to wszelkiego rodzaju czerwone zmiany zlokalizowane na błonach śluzowych Postać inwazyjna (rak skóry) ma charakter brodawkujący lub wrzodziejący. Skóra wokół jest nacieczona, stwardniała, często obecne są wałowato wywinięte brzegi.
Rak brodawkujący - jest to nowotwór występujący na narządach płciowych, w jamie ustnej i w obrębie stóp. Wzrost raka brodawkującego jest bardzo powolny, jego powierzchnia jest pokryta masami rogowymi. Jego przyczyną może być m.in. wirusy brodawczaka ludzkiego HPV 6 i HPV 11.
Objawy
Czerniak może występować praktycznie wszędzie na skórze, dlatego też podczas regularnej samokontroli skóry nie wolno pomijać żadnych części ciała, w tym także tych rzadko narażonych na działanie promieni słonecznych lub trudnych do zbadania (podeszwy stóp, powierzchnia między palcami stóp, owłosiona skóra głowy, pośladki, okolice narządów płciowych itp.). Dobrym momentem na przeprowadzenie samokontroli, którą może ułatwić lustro/lusterko i jasne oświetlenie, jest moment po kąpieli pod prysznicem. Czerniak złośliwy często rozwija się z istniejących dotychczas zmian skórnych, często nietypowe znamiona są początkowym stadium czerniaka. Znamię (naevus, plama wątrobowa) może być wrodzone lub nabyte, predyspozycje genetyczne i ekspozycja na słońce są czynnikami sprzyjającymi powstawaniu znamion. Znamię samo w sobie jest całkowicie nieszkodliwe, lecz w niektórych przypadkach może rozwinąć się z niego czerniak. W przypadku zmiany kształtu, koloru i/lub rozmiaru oraz pojawienia się nowych znamion o nietypowym wyglądzie należy zgłosić się do lekarza. Tak zwana „zasada ABCDE” ułatwia rozpoznanie zmian, które wymagają konsultacji z dermatologiem:
A jak asymetria: znamię ma zwykle kształt symetryczny. Czerniaki rozrastają się w jednym kierunku (dwie połówki znamienia są nierówne).
B jak brzeg: łagodne znamiona są zazwyczaj okrągłe lub owalne i posiadają regularne kontury. Objawami czerniaka są mocno pofałdowane, poszarpane brzegi, nieregularne i zamazane granice z otaczającą skórą.
C jak czerwony, czarny (kolor): typowe dla czerniaka jest niejednorodne/nieregularne zabarwienie, spektrum kolorów waha się od naturalnego koloru skóry poprzez różne odcienie brązu po głęboką czerń.
D jak duży rozmiar lub dynamika: znamiona pozostają tej samej wielkości, natomiast czerniak powiększa się.
E jak ewolucja: znamię wystające powyżej 1 mm ponad poziom skóry z szorstką lub łuszczącą się powierzchnią może wskazywać na czerniaka.
Diagnoza
W ramach badania kontrolnego, poza badaniem skóry gołym okiem przeprowadza się badanie dermoskopowe. Dermoskopia jest bezbolesnym badaniem, podczas którego dermatolog bada skórę dermatoskopem (mikroskopem do światła odbitego). Badanie to umożliwia wykrycie nawet niewielkich zmian w obrębie znamienia, bardzo dokładne rozróżnienie między nieszkodliwymi znamionami a zmianami podejrzanymi, jak również ocenę głębszych warstw skóry. Pozwala to na skuteczniejsze i wcześniejsze wykrywanie czerniaków. W przypadku podejrzenia czerniaka wykonuje się badanie histologiczne uprzednio usuniętego znamienia lub pobranej próbki tkanki (biopsja) w celu potwierdzenia diagnozy.
Całkowite usunięcie nowotworu z zachowaniem marginesu tkanki zdrowej jest opcjonalna terapią i w niektórych przypadkach jest ona wystarczająca. Często wykonuje się biopsję tzw. węzła wartowniczego w celu ustalenia, czy w pierwszym węźle chłonnym na drodze spływu chłonki z ogniska nowotworowego znajdują się przerzuty. Brak przerzutów zmniejsza znacznie prawdopodobieństwo wystąpienia przerzutów w pozostałych węzłach chłonnych. W niektórych przypadkach sama terapia chirurgiczna nie wystarcza, ponieważ przy grubości czerniaka przekraczającej 1,5 mm istnieje ryzyko wystąpienia przerzutów w późniejszym czasie (czerniak z grupy wysokiego ryzyka). W niektórych przypadkach obserwuje się przerzuty już w momencie rozpoznania. W świetle powyższego prócz zabiegów chirurgicznych ważną rolę w leczeniu odgrywają również inne terapie mające na celu poprawę wyników operacji i szans na powrót do zdrowia lub przedłużenia życia pacjenta. Przebieg terapii różni się w zależności od pacjenta i ma związek z jego indywidualnym stanem zdrowia. Możliwości terapii obejmują chemioterapię, radioterapię, immunoterapię oraz - stosunkowo nową metodę leczenia - terapię celowaną (leki ukierunkowane i zwalczające określone właściwości komórek nowotworowych). W ostatnich latach wprowadzono wiele innowacji zarówno w dziedzinie diagnostyki, jak i leczenia czerniaka przerzutowego. Ustanowiono nowe standardy immunoterapii i terapii celowanej molekularnie, a obecnie prowadzone są również badania nad nowymi metodami leczenia. Szanse na wyleczenie zależą od kilku czynników, w tym od rodzaju czerniaka złośliwego i stadium choroby w momencie jej rozpoznania. Rokowania poprawiły się w ostatnich latach, we wczesnym stadium czerniak złośliwy jest zasadniczo całkowicie uleczalny, co podkreśla znaczenie regularnych samokontroli skóry i dermatologicznych badań profilaktycznych. Powyżej określonej grubości czerniaka rokowania są gorsze, zmniejszają się również szanse na powrót pacjenta do zdrowia po przerzutach na sąsiednie węzły chłonne lub inne narządy (np. wątrobę, płuca, mózg). W trakcie badania profilaktycznego istnieje szansa na wykrycie nowotworu w stadium uleczalnym.
Czerniak a pieprzyk – różnice
Czerniak rozwija się w melanocytach – komórkach skóry odpowiedzialnych za jej kolor. Wystawienie skóry na promieniowanie UV pochodzące ze słońca lub solarium, powoduje jej ciemnienie i opaleniznę.
Czerniak pojawia się, kiedy na skutek opalania lub oparzeń słonecznych dochodzi do uszkodzenia DNA melanocytów, powodując ich niekontrolowany rozrost. Na pierwszy rzut oka może przypominać zwykłego pieprzyka, ale są między nimi pewne różnice.
Czerniak czy pieprzyk? Znaki ostrzegawcze i różnice:
- asymetryczny kształt – większość czerniaków jest asymetryczna, jeżeli na środku zmiany położysz linijkę, dzieląc zmianę na pół, zauważysz, że obie połówki są nierówne,
- nieregularne granice – granice czerniaka zwykle są nierówne, mogą mieć "poszarpane" lub "pokarbowane" krawędzie,
- nietypowy kolor – podczas gdy pieprzyki są po prostu brązowe, czerniaki mogą łączyć wiele kolorów (np. brązowy z czarnym), a także przybierać odcienie niebieskiego lub czerwieni,
- zmiany w czasie – na czerniaka może wskazywać zmiana wielkości, kształtu lub koloru znamienia.
Jak informuje w rozmowie z Pacjentami dr n. med. Maciej Kowalewski z Centrum Medycznego SafiMed, dla własnego spokoju i bezpieczeństwa wspomnianą klasyfikację należy jeszcze rozszerzyć.
– Tak naprawdę wszystkie zmiany znamion, jak choćby pojawiające się zgrubienia, zaczerwienienia wokół, swędzenie, krwawienie czy ewolucja barwy lub kształtu, powinny być przyczynkiem do uważniejszej obserwacji – przekonuje specjalista.
Wszelkie wątpliwości powinien rozwiać dermatolog, który wykona dermatoskopię – bezbolesne badanie polegające na obejrzeniu pieprzyków przez specjalne narzędzie. Na jej podstawie lekarz może ze stuprocentową pewnością ocenić, czy to pieprzyk, czy czerniak.
