U nas zapłacisz kartą
"Zagrożenie raka skóry na głowie"
Diagnostyka nowotworów głowy i szyi
Diagnostyka nowotworów głowy i szyi jest wielostopniowa. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad ze szczególnym uwzględnieniem takich aspektów jak:
- opis występujących objawów,
- czas utrzymywania się symptomów,
- istnienie czynników ryzyka.
Specjalista ocenia też naocznie części ciała, co do których istnieje podejrzenie rozwoju nowotworu (badanie laryngologiczne), a także analizuje ewentualnie występujące zaburzenia połykania, czucia, widzenia, węchu, smaku, słyszenia i równowagi. Po wstępnym uprawdopodobnieniu podejrzenia, w zależności od potrzeb zlecone mogą być następujące badania obrazowe:
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny,
- USG węzłów chłonnych.
Kluczowa dla diagnozy jest jednak biopsja, czyli pobranie wycinka do oceny histopatologicznej. Materiał najczęściej pozyskuje się z ogniska pierwotnego, ale czasem też z zajętych okolicznych węzłów chłonnych. Badanie to pozwala potwierdzić nowotwór, a także określić jego charakter, stopień złośliwości oraz zaawansowanie. Ma to kluczowe znaczenie przy wyborze optymalnej metody leczenia.
Ponieważ większość pacjentów trafia do lekarza zbyt późno, przypadkiem albo w związku z dużym progresem trwającej od dawna choroby, warto wiedzieć, że można się też diagnozować przesiewowo, profilaktycznie.
Służą temu różne inicjatywy, takie jak sfinansowany z funduszy europejskich ogólnopolski program badania nowotworów głowy i szyi, wart 20 milionów złotych i przewidujący sprawdzenie stanu zdrowia około 70 tysięcy osób z grup podwyższonego ryzyka (wiek 40-65 lat, palacze, alkoholicy, zakażeni HPV).
Profilaktyka nowotworów głowy i szyi
Problemy onkologiczne zaliczają się do grupy tych schorzeń, którym zdecydowanie lepiej jest zapobiegać, niż później je leczyć. Profilaktyka nowotworów głowy i szyi zakłada unikanie czynników kancerogennych oraz systematyczne kontrolowanie stanu zdrowia. W szczególności zalecane są takie działania, jak:
- niepalenie papierosów oraz nienarażanie się na bierną ekspozycję na dym tytoniowy,
- ograniczenie spożycia alkoholu, w szczególności trunków wysokoprocentowych,
- unikanie podrażnień powstających na przykład na skutek picia gorącej herbaty,
- regularne i codzienne dbanie o higienę jamy ustnej,
- unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw w czasie zbliżeń, wierność partnerska,
- zakładanie masek ochronnych z wydajnymi filtrami podczas pracy generującej narażenie na pył drzewny czy opary topiących się metali,
- regularne wykonywanie badań profilaktycznych.
Z występujących czynników ryzyka w praktyce najtrudniej jest uniknąć zakażeń wirusami HPV i Epsteina-Barr. Na wiele innych zmiennych każdy człowiek ma jednak przemożny wpływ - dotyczy to choćby konsumpcji wyrobów nikotynowych i alkoholowych. Nawet w sytuacji, gdy w grę wchodzi poważne uzależnienie, warto podjąć trud walki z nim, aby wydatnie zmniejszyć ryzyko zachorowania na wspomniane nowotwory, a także wiele innych schorzeń onkologicznych i nie tylko.
Szczególną rolę przypisuje się też badaniom profilaktycznym. Nawet jeśli bowiem chorobie często nie można zapobiec, jej wykrycie na bardzo wczesnym etapie czyni ją niemal w pełni uleczalną. Warto więc interesować się takimi inicjatywami, jak wspomniany wyżej program profilaktyki nowotworów głowy i szyi.
Ponieważ schorzenia tego typu są bardzo groźne, a jednocześnie stosunkowo mało znane, warto też poszerzać swoją wiedzę. Dobrą do tego okazją może być choćby coroczny Europejski Tydzień Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi, zwykle odbywający się w drugiej połowie września.
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare)
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare) jest jednym z najczęstszych nowotworów skóry. To rak o miejscowej złośliwości, tzn. cechuje go powolny przebieg – rozrasta się miejscowo, naciekając podłoże i może wywołać zniszczenie tkanek otoczenia. Rak podstawnokomórkowy niezwykle rzadko powoduje przerzuty (jeden przerzut na 4000 raków). Częściej występuje u osób w starszym wieku. Objawem raka podstawnokomórkowego jest perełkowaty guzek o błyszczącej i gładkiej powierzchni. Guzek taki może się rozrastać odśrodkowo, tworząc większą zmianę. Raki podstawnokomórkowe zwykle są umiejscowione na twarzy – głównie na czole, w okolicach oczodołów i nosa, na plecach, rzadziej na kończynach górnych i dolnych. Wyróżnia się kilka odmian raków podstawnokomórkowych.
Fot. Rak podstawnokomórkowy (owrzodzenie w okolicy ciemieniowej skóry owłosionej głowy)
Objawy nowotworu skóry
Zmiany nowotworowe na skórze bardzo często sygnalizują rozwój wielu chorób onkologicznych. Medycyna określa je jako zespoły paranowotworowe, czyli takie, które wyprzedzają rozwój nowotworu. Oznacza to, iż zmiany skórne to nie tylko sygnał o nowotworze skóry, ale też może być to sygnał o nowotworze płuc, nerek, trzustki czy jajników. Co w obrębie skóry jest symptomem nowotworu? Warto poznać kilka przykładów:
- brunatne przebarwienia w okolicach fałd skórnych mogą oznaczać raka żołądka,
- oddzielanie naskórka to częsty sygnał o pojawieniu się raka trzustki lub nowotworu płuc,
- obrzęki rumieniowate w okolicach twarzy mogą świadczyć o nowotworze nosogardzieli lub sutka,
- zagłębienia w obrębie palców to częsty symptom raka płuc lub żołądka,
- zmiany łuszczycowe na całej skórze to niekiedy objawy chłoniaka czy ziarnicy złośliwej,
- przewlekły świąd, który trwa co najmniej 6 tygodni to jeden z pierwszych objawów rozwijającej się choroby nowotworowej.
Objawy nowotworów skórybardzo często w początkowej fazie choroby nie wzbudzają niepokoju u chorego. Najczęściej są to niewielkie zgrubienia, mylone z dolegliwościami typowo dermatologicznymi.
Jak wygląda rak skóry? Do najważniejszych objawów, które już zdecydowanie świadczą o raku skóry zaliczane są:
- zmiany skórne na twarzy, które powstają bez wyraźnej przyczyny,
- specyficzne „wypryski”, bardzo często przybierające postać owrzodzonych punktów,
- krwawiące guzki,
- stwardnienia na skórze, utrzymujące się przez dłuższy czas,
- guzki charakteryzujące się perłowymi brzegami,
- nadmierne rogowacenie naskórka,
- wyraźnie odgraniczone czerwone zgrubienia na skórze,
- głębokie owrzodzenia z tendencją wzrostową i rozprzestrzeniającą,
- zmiany dysplastyczne skóry o niejednolitym zabarwieniu i specyficznych poszarpanych brzegach,
- niegojące się rany i pokrywające ciągle nowymi strupami,
- mocno rozszerzone naczynia krwionośne na skórze,
- plamy o ciemnym zabarwieniu (fioletowym, ciemnobrązowym czy czerwono-niebieskim),
- plamy rumieniowe, wywołujące odczucie pieczenia i swędzenia.
Przyczyny nowotworów głowy i szyi
Jakie są najczęstsze przyczyny nowotworów głowy i szyi? W ogólnym zarysie, najważniejszym czynnikiem ryzyka jest ekspozycja na substancje kancerogenne zawarte w dymie tytoniowym. Dlatego właśnie na schorzenia te najczęściej zapadają palacze papierosów, zarówno czynni, jak też bierni.
Za szczególnie niebezpieczną uważa się kombinację dymu oraz wysokoprocentowego alkoholu - efekt ich wspólnego działania jest synergiczny, a więc większy, niż suma pojedynczych oddziaływań.
Inne typowe przyczyny raków głowy i szyi to między innymi niedostateczna higiena jamy ustnej oraz regularne podrażnienia błon śluzowych spowodowane na przykład przez gorące napoje i posiłki, czy źle dobrane protezy.
Coraz większą rolę przypisuje się też zakażeniom wirusowym. Zagrożenie stanowią zwłaszcza dwa patogeny. Pierwszym z nich jest wirus brodawczaka ludzkiego zwany w skrócie HPV (Human Papilloma Virus). Jest to ważny czynnik ryzyka w szczególności raka ustnej części gardła, a w mniejszym stopniu także nowotworów jamy ustnej oraz krtani. W ostatnich latach notuje się zwiększoną ilość zachorowań na takim właśnie podłożu u coraz młodszych pacjentów, a w dodatku niepalących i niepijących.
Naukowcy wiążą to ze zmianą wzorca zachowań seksualnych na zdecydowanie bardziej swobodny. Zarazek ten jest bowiem przenoszony drogą płciową, nie tylko w czasie zbliżeń waginalnych, ale też oralnych. W tym kontekście niebezpieczne są przede wszystkim te drugie.
Drugim groźnym patogenem jest prawdopodobnie wirus Epsteina-Barr. Jest on obserwowany o znacznej liczby pacjentów cierpiących na raka części nosowej gardła, aczkolwiek jego związek z tym oraz kilkoma innymi rzadkimi nowotworami wciąż jest spekulacyjny. Wiadomo bowiem, że wirusem tym w cyklu życia zaraża się większość ludzi na świecie (bardzo często poprzez pocałunek), a raz zaimplementowany do organizmu pozostaje w nim na zawsze zwykle nie dając żadnych objawów.
