U nas zapłacisz kartą
Zdjęcia czerniaka skóry - Jak rozpoznać i zrozumieć swoje zmiany skórne
Diagnoza
W ramach badania kontrolnego, poza badaniem skóry gołym okiem przeprowadza się badanie dermoskopowe. Dermoskopia jest bezbolesnym badaniem, podczas którego dermatolog bada skórę dermatoskopem (mikroskopem do światła odbitego). Badanie to umożliwia wykrycie nawet niewielkich zmian w obrębie znamienia, bardzo dokładne rozróżnienie między nieszkodliwymi znamionami a zmianami podejrzanymi, jak również ocenę głębszych warstw skóry. Pozwala to na skuteczniejsze i wcześniejsze wykrywanie czerniaków. W przypadku podejrzenia czerniaka wykonuje się badanie histologiczne uprzednio usuniętego znamienia lub pobranej próbki tkanki (biopsja) w celu potwierdzenia diagnozy.
Całkowite usunięcie nowotworu z zachowaniem marginesu tkanki zdrowej jest opcjonalna terapią i w niektórych przypadkach jest ona wystarczająca. Często wykonuje się biopsję tzw. węzła wartowniczego w celu ustalenia, czy w pierwszym węźle chłonnym na drodze spływu chłonki z ogniska nowotworowego znajdują się przerzuty. Brak przerzutów zmniejsza znacznie prawdopodobieństwo wystąpienia przerzutów w pozostałych węzłach chłonnych. W niektórych przypadkach sama terapia chirurgiczna nie wystarcza, ponieważ przy grubości czerniaka przekraczającej 1,5 mm istnieje ryzyko wystąpienia przerzutów w późniejszym czasie (czerniak z grupy wysokiego ryzyka). W niektórych przypadkach obserwuje się przerzuty już w momencie rozpoznania. W świetle powyższego prócz zabiegów chirurgicznych ważną rolę w leczeniu odgrywają również inne terapie mające na celu poprawę wyników operacji i szans na powrót do zdrowia lub przedłużenia życia pacjenta. Przebieg terapii różni się w zależności od pacjenta i ma związek z jego indywidualnym stanem zdrowia. Możliwości terapii obejmują chemioterapię, radioterapię, immunoterapię oraz - stosunkowo nową metodę leczenia - terapię celowaną (leki ukierunkowane i zwalczające określone właściwości komórek nowotworowych). W ostatnich latach wprowadzono wiele innowacji zarówno w dziedzinie diagnostyki, jak i leczenia czerniaka przerzutowego. Ustanowiono nowe standardy immunoterapii i terapii celowanej molekularnie, a obecnie prowadzone są również badania nad nowymi metodami leczenia. Szanse na wyleczenie zależą od kilku czynników, w tym od rodzaju czerniaka złośliwego i stadium choroby w momencie jej rozpoznania. Rokowania poprawiły się w ostatnich latach, we wczesnym stadium czerniak złośliwy jest zasadniczo całkowicie uleczalny, co podkreśla znaczenie regularnych samokontroli skóry i dermatologicznych badań profilaktycznych. Powyżej określonej grubości czerniaka rokowania są gorsze, zmniejszają się również szanse na powrót pacjenta do zdrowia po przerzutach na sąsiednie węzły chłonne lub inne narządy (np. wątrobę, płuca, mózg). W trakcie badania profilaktycznego istnieje szansa na wykrycie nowotworu w stadium uleczalnym.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na czerniaka?
- należy unikać słońca w godzinach południowych (od ok. 10.00 do ok. 15.00), a w słoneczne dni szukać cienia
- przed słońcem powinniśmy chronić się odpowiednim ubraniem i nakryciem głowy
- należy stosować kremy z odpowiednimi filtrami UVA i UVB
- dzieci poniżej 1. roku życia nie powinny być wystawiane na bezpośrednie działanie słońca, a starsze wymagają większej niż dorośli ochrony przed słońcem
- niektóre leki mogą powodować oparzenia lub przebarwienia po kontakcie ze słońcem. W przypadku osób korzystających z solarium ich stosowanie jest bezwzględnie przeciwwskazane.
Wskazane są również okresowe, kontrole dermatoskopowe znamion u dermatologa (u osób bez niepokojących zmian raz w ciągu roku, u pozostałych osób w zależności od decyzji lekarza).
Jakie są sposoby leczenia czerniaka?
Podstawą skutecznego leczenia czerniaka jest wczesne rozpoznanie i radykalne usunięcie zmiany z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa.
Zarówno ryzyko, jak i czas pojawienia się przerzutów czerniaka uzależnione są od grubości guza pierwotnego. Im szybciej wykryty i usunięty jest czerniak, tym większe są szanse na wyleczenie.
W przypadku potwierdzenia czerniaka w badaniu histopatologicznym po usunięciu zmiany następnym etapem postępowania jest biopsja tzw. węzła wartowniczego (jednego z okolicznych węzłów chłonnych wybranego z uwzględnieniem lokalizacji guza pierwotnego).
Odpowiednie i doszczętne leczenie operacyjne w przypadku czerniaka o zaawansowaniu miejscowym jest wystarczające i wymaga tylko obserwacji zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
- Immunoterapię i leczenie ukierunkowane molekularnie – to nowoczesne i najskuteczniejsze metody leczenia. Stosuje się leki, takie jak ipilimumab niwolumab (sam lub łącznie z ipilimumabem) i pembrolizumabem, wemurafenib, dabrafenib, trametynib, kobimetynib, enkorafenib, binimetynib.
- Wycięcie przerzutów odległych czerniaka lekarz rozważa w uzasadnionych przypadkach po analizie sytuacji pacjenta (m.in jeśli przerzuty dotyczą tylko jednego narządu i są nieliczne, pojawiły się po roku od leczenia czerniaka).
- Chemioterapia z użyciem jednego leku cytotoksycznego (np. dakarbazyny). Obecnie, po wprowadzeniu immunoterapii i leków ukierunkowanych molekularnie, to leczenie stosuje się rzadziej,
- Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii polega na podawaniu dużych dawek leku cytostatycznego do tętnicy kończyny odizolowanej od krążenia ogólnoustrojowego. Metoda ta jest stosowana u pacjentów, u których czerniak był zlokalizowany na kończynie i doszło do wznowy.