U nas zapłacisz kartą
Zdjęcia czerniaka skóry - Jak rozpoznać i zrozumieć swoje zmiany skórne
Czy czerniak może być jasny?
Tak, występuje też czerniak bezbarwnikowy (2%), czyli czerniak pozbawiony barwnika. Pierwszym objawem jest często niecharakterystyczna, powiększająca się, różowoczerwona grudka.
Czerniak gałki ocznej
Czerniak jest najczęstszym nowotworem złośliwym gałki ocznej u dorosłych, stanowiącym około 10% wszystkich przypadków czerniaka. Czerniak może występować w skórze powiek, spojówce oraz przedniej lub tylnej części błony naczyniowej oka. Rokowanie jest gorsze niż w przypadku czerniaka skóry.
Czerniak błon śluzowych
Czerniak błon śluzowych występuje najczęściej w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych i przełyku (50%), sromu (20%) i okolicy narządów płciowych i odbytu (20%). Rokowanie jest złe. Leczenie polega na doszczętnym wycięciu, częściej niż w przypadku lokalizacji skórnej stosuje się uzupełniającą radioterapię, chemioterapię lub immunoterapię/leczenie ukierunkowane molekularnie.
Jakie są sposoby leczenia czerniaka?
Podstawą skutecznego leczenia czerniaka jest wczesne rozpoznanie i radykalne usunięcie zmiany z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa.
Zarówno ryzyko, jak i czas pojawienia się przerzutów czerniaka uzależnione są od grubości guza pierwotnego. Im szybciej wykryty i usunięty jest czerniak, tym większe są szanse na wyleczenie.
W przypadku potwierdzenia czerniaka w badaniu histopatologicznym po usunięciu zmiany następnym etapem postępowania jest biopsja tzw. węzła wartowniczego (jednego z okolicznych węzłów chłonnych wybranego z uwzględnieniem lokalizacji guza pierwotnego).
Odpowiednie i doszczętne leczenie operacyjne w przypadku czerniaka o zaawansowaniu miejscowym jest wystarczające i wymaga tylko obserwacji zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
- Immunoterapię i leczenie ukierunkowane molekularnie – to nowoczesne i najskuteczniejsze metody leczenia. Stosuje się leki, takie jak ipilimumab niwolumab (sam lub łącznie z ipilimumabem) i pembrolizumabem, wemurafenib, dabrafenib, trametynib, kobimetynib, enkorafenib, binimetynib.
- Wycięcie przerzutów odległych czerniaka lekarz rozważa w uzasadnionych przypadkach po analizie sytuacji pacjenta (m.in jeśli przerzuty dotyczą tylko jednego narządu i są nieliczne, pojawiły się po roku od leczenia czerniaka).
- Chemioterapia z użyciem jednego leku cytotoksycznego (np. dakarbazyny). Obecnie, po wprowadzeniu immunoterapii i leków ukierunkowanych molekularnie, to leczenie stosuje się rzadziej,
- Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii polega na podawaniu dużych dawek leku cytostatycznego do tętnicy kończyny odizolowanej od krążenia ogólnoustrojowego. Metoda ta jest stosowana u pacjentów, u których czerniak był zlokalizowany na kończynie i doszło do wznowy.
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Czym jest czerniak złośliwy?
Czerniak jest nowotworem złośliwym, a dokładniej najbardziej złośliwą formą raka skóry. Termin „rak skóry” odnosi się do różnego rodzaju nowotworów skóry. Istnieje biały rak skóry, w tym bazalioma (rak podstawnokomórkowy) i rak płaskonabłonkowy, oraz czarny rak skóry (czerniak złośliwy). Główną różnicą pomiędzy obiema tymi formami choroby jest ich rozwój biologiczny: biały rak skóry praktycznie nigdy lub bardzo rzadko tworzy przerzuty i prawie zawsze można go usunąć chirurgicznie. Natomiast czerniak złośliwy wykazuje inne zachowanie i ma tendencję do rozwoju przerzutów we wczesnych fazach. Czarny rak skóry jest bardziej niebezpieczny od białego, ponieważ komórki nowotworowe mogą szybko się rozprzestrzeniać w organizmie poprzez krwiobieg lub układ limfatyczny, a przerzuty są obserwowane już w momencie rozpoznania.
Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia raka skóry jest promieniowanie ultrafioletowe (UV). Podstawowym źródłem naturalnego promieniowania UV jest słońce. Intensywna ekspozycja na słońce może powodować białego raka skóry oraz czerniaka złośliwego, dlatego też istotne znaczenie ma rozsądne korzystanie ze słońca (odpowiednia odzież i nakrycie głowy, krem przeciwsłoneczny o wystarczająco wysokim współczynniku ochrony przeciwsłonecznej, regularne smarowanie kremem, unikanie palącego słońca itp.). Szczególnie wrażliwa jest skóra dzieci, która wymaga intensywnej ochrony. Natomiast osoby korzystające z solariów są narażone na sztuczne promieniowanie UV, które również uszkadza skórę, częste wizyty zwiększają ryzyko wystąpienia czerniaka. Wpływ oparzeń słonecznych na ryzyko wystąpienia raka skóry został gruntownie zbadany. Liczba oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie i okresie dojrzewania, jest bezpośrednio związana z ryzykiem wystąpienia raka skóry. W związku z tym należy pamiętać, że skóra niechroniona przed promieniowaniem UV ulega również uszkodzeniu pod wpływem słońca lub solarium, nawet jeśli nie dochodzi do oparzeń słonecznych. Innym czynnikiem ryzyka jest typ karnacji. Nie każdy jest w równym stopniu podatny na czerniaka. U osób o jasnej karnacji i jasnych włosach rak skóry występuje znacznie częściej niż u osób o ciemnej karnacji, lecz oparzeń słonecznych nie można całkowicie wykluczyć nawet u osób o bardzo ciemnej skórze. Więcej informacji na temat rodzajów skóry i ochrony przeciwsłonecznej można znaleźć tutaj. Do grupy ryzyka należą również osoby z licznymi znamionami barwnikowymi (nabytymi), przypadkami raka skóry w rodzinie oraz osoby z obniżoną odpornością.
Rokowania przy czerniaku – jaka jest długość życia z czerniakiem
Rokowanie zależy od lokalizacji ogniska pierwotnego, grubości nacieku i obecności owrzodzenia. Im większa i głębiej naciekająca zmiana, tym rokowanie jest gorsze, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia. Ryzyko nawrotu miejscowego czerniaka skóry wynosi 3–15%, Odsetki 5-letnich przeżyć zależą od stopnia zaawansowania klinicznego i wynoszą: stopień I – 95%, II – 75%, III – 60%, IV – 20%.
Zobacz także
Jak dbać o skórę latem? Kremy z wysokim filtrem powinny stosować przede wszystkim: dzieci, osoby z jasną karnacją, pacjenci po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej (tj. peelingi, dermabrazje), kobiety ze skłonnością do występowania przebarwień, osoby przyjmujące leki światłouczulające, pacjenci po przeszczepie narządów.
Nowotwory złośliwe skóry (raki skóry) Raki skóry (nowotwory złośliwe skóry) są dość częstymi nowotworami, mogą występować w każdym wieku. Najczęściej występuje rak podstawnokomórkowy skóry, który lokalizuje się głównie na twarzy i ma postać powoli rosnącego perełkowatego guzka. Bardzo rzadko daje przerzuty odlegle, ale może się rozrastać i niszczyć okoliczne tkanki, dlatego ważne jest jak najszybsze usunięcie go. Większość raków skóry leczy się przede wszystkim operacyjnie.
Zaburzenia barwnikowe Zaburzenia barwnikowe skóry to grupa chorób, w których dochodzi do zmiany zabarwienia skóry. Zmiany mogą dotyczyć zarówno niewielkiej powierzchni skóry, jak również zajmować skórę praktycznie całego ciała. Nie wszystkie przebarwienia są chorobą i wymagają leczenia, np. piegi stanowią cechę danej osoby i mogą mieć tendencję do zanikania w okresie jesienno-zimowym. Część zaburzeń może samoistnie ustąpić, np. ostuda, plama soczewicowata.