U nas zapłacisz kartą
Zdjęcia czerniaka skóry - Jak rozpoznać i zrozumieć swoje zmiany skórne
Tak wygląda czerniak. Te zdjęcia powinien zobaczyć każdy
Większość ludzi boi się, że znamiona i pieprzyki mogą być czerniakiem. A to mit. - Czerniak zwykle nie powstaje ze znamienia, choć z pozoru wygląda jak znamię - mówi dr n. med. Maciej Kowalewski, chirurg.
Może być brązowy, bezbarwny albo czarny. Pojawia się na plecach, pod paznokciami, na rękach, czy nogach. Często mylimy go z niegroźnym pieprzykiem. Jak rozpoznać czerniaka, który jest groźnym nowotworem skóry?
Czerniak to rak skóry zaczynający się w komórkach zwanych melanocytami. Jest niebezpieczny ze względu na zdolność do szybkiego o rozprzestrzeniania się na inne narządy. Może przybierać różne postaci – od bezbarwnych guzków po ciemnoczarne plamy.
Choć boimy się znamion, zwykle to nie z nich rozwija się rak. – Zezłośliwienie znamienia jest rzadszą formą powstawania czerniaka, niż powstanie nowego – mówi Maciej Kowalewski z Centrum Medycznego SafiMed z Zabierzowa. Jak rozpoznać czerniaka? Podpowiadamy.
Czerniak - jak wygląda, jakie są objawy czerniaka i jak się go leczy
Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych. Może występować w skórze, ale także innych lokalizacjach, np. na błonach śluzowych lub w gałce ocznej. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i rozpoczęte leczenie, tym szanse na wyleczenie są większe.
Czerniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z komórek barwnikowych. Najczęstszą lokalizacją czerniaka jest skóra, ale może on powstawać także w obrębie błon śluzowych i w innych lokalizacjach (np. gałka oczna).
Czerniak stanowi 5–7% wszystkich nowotworów skóry. W Polsce w 2018 r. odnotowano 1736 zachorowań u mężczyzn oraz 1962 nowe przypadki u kobiet (współczynniki zachorowalności odpowiednio 9,3/100 000 i 9,9/100 000). Współczynniki umieralności wynosiły 3,4/100 000 u kobiet i 3,4/100 000 u mężczyzn (zgony – odpowiednio – 665 i 797). Zachorowalność jest największa w Australii (28,9/100 000 mężczyzn i 25,3/100 000 kobiet). W Polsce zachorowalność i umieralność na czerniaka rosną (odpowiednio 10% i 8% rocznie).
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Czym jest czerniak złośliwy?
Czerniak jest nowotworem złośliwym, a dokładniej najbardziej złośliwą formą raka skóry. Termin „rak skóry” odnosi się do różnego rodzaju nowotworów skóry. Istnieje biały rak skóry, w tym bazalioma (rak podstawnokomórkowy) i rak płaskonabłonkowy, oraz czarny rak skóry (czerniak złośliwy). Główną różnicą pomiędzy obiema tymi formami choroby jest ich rozwój biologiczny: biały rak skóry praktycznie nigdy lub bardzo rzadko tworzy przerzuty i prawie zawsze można go usunąć chirurgicznie. Natomiast czerniak złośliwy wykazuje inne zachowanie i ma tendencję do rozwoju przerzutów we wczesnych fazach. Czarny rak skóry jest bardziej niebezpieczny od białego, ponieważ komórki nowotworowe mogą szybko się rozprzestrzeniać w organizmie poprzez krwiobieg lub układ limfatyczny, a przerzuty są obserwowane już w momencie rozpoznania.
Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia raka skóry jest promieniowanie ultrafioletowe (UV). Podstawowym źródłem naturalnego promieniowania UV jest słońce. Intensywna ekspozycja na słońce może powodować białego raka skóry oraz czerniaka złośliwego, dlatego też istotne znaczenie ma rozsądne korzystanie ze słońca (odpowiednia odzież i nakrycie głowy, krem przeciwsłoneczny o wystarczająco wysokim współczynniku ochrony przeciwsłonecznej, regularne smarowanie kremem, unikanie palącego słońca itp.). Szczególnie wrażliwa jest skóra dzieci, która wymaga intensywnej ochrony. Natomiast osoby korzystające z solariów są narażone na sztuczne promieniowanie UV, które również uszkadza skórę, częste wizyty zwiększają ryzyko wystąpienia czerniaka. Wpływ oparzeń słonecznych na ryzyko wystąpienia raka skóry został gruntownie zbadany. Liczba oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie i okresie dojrzewania, jest bezpośrednio związana z ryzykiem wystąpienia raka skóry. W związku z tym należy pamiętać, że skóra niechroniona przed promieniowaniem UV ulega również uszkodzeniu pod wpływem słońca lub solarium, nawet jeśli nie dochodzi do oparzeń słonecznych. Innym czynnikiem ryzyka jest typ karnacji. Nie każdy jest w równym stopniu podatny na czerniaka. U osób o jasnej karnacji i jasnych włosach rak skóry występuje znacznie częściej niż u osób o ciemnej karnacji, lecz oparzeń słonecznych nie można całkowicie wykluczyć nawet u osób o bardzo ciemnej skórze. Więcej informacji na temat rodzajów skóry i ochrony przeciwsłonecznej można znaleźć tutaj. Do grupy ryzyka należą również osoby z licznymi znamionami barwnikowymi (nabytymi), przypadkami raka skóry w rodzinie oraz osoby z obniżoną odpornością.
4 najczęstsze typy czerniaka – rodzaje i zdjęcia
1. Czerniak szerzący się powierzchownie – superficial spreding melanoma malignum (SSMM)
To najczęstszy typ czerniaka. Może pojawić się w istniejących pieprzyku albo rozwinąć jako nowa zmiana. U mężczyzn najczęściej pojawia się na tułowiu, u kobiet na nogach i górnej części pleców. Przybiera postać płaskiej lub lekko wypukłej asymetrycznej plamy. Może być brązowy, czerwony, niebieski lub czarny. Co istotne, może być też bezbarwny.
2. Czerniak guzkowy – melanoma malignum nodularis (MMN)
Czerniak guzkowy to najbardziej agresywny typ czerniaka. Odpowiada za 10-15 proc. przypadków. Wrasta w skórę szybciej od innych czerniaków. Pojawia się najczęściej na tułowiu, nogach i ramionach, a u starszych mężczyzn na skórze głowy. Przybiera postać guzka w różowym, brązowym lub czerwonym kolorze.
3. Czerniak wywodzący się z plamy soczewicowatej – lentigo maligna melanoma ( LMM)
Ten rodzaj czerniaka najczęściej rozwija się u osób starszych. Zwykle pojawia się na uszkodzonej przez promieniowanie UV skórze twarzy, ramion, uszu lub dekolcie. Może wyglądać jak płaska lub lekko wypukła plama o nieregularnych brzegach. Pojawia się w różnych kolorach (brązowy, ciemnobrązowy), ale zazwyczaj jest niebiesko-czarny.
4. Czerniak akralny – acral lentigo melanoma (ALM)
Czerniak akralny to najczęstszy typ czerniaka występujący u osób czarnoskórych. Może pojawiać się w trudno dostępnych miejscach, np. na podeszwach stóp lub dłoni. Mechanizm jego powstania nie jest do końca znany, ale nie wiąże się go z narażeniem na promieniowanie UV. Wygląda jak czarna albo ciemnobrązowa plama.