U nas zapłacisz kartą
Skuteczne Zarządzanie Silną Reakcją Alergiczną - Przyczyny, Objawy i Sposoby Leczenia
Reakcja alergiczna – jak powstaje?
Wniknięcie alergenu do organizmu człowieka powoduje jego rozpoznanie i „zapamiętanie” przez komórki układu odpornościowego. Jest to tzw. faza uczuleniowa reakcji alergicznej. We krwi powstają wówczas przeciwciała, skierowane przeciwko danemu alergenowi.
Każde kolejne zetknięcie z alergenem może powodować pobudzenie reakcji układu odpornościowego. Występuje wówczas faza alergizacji. Choć alergen nie stanowi dużego zagrożenia dla organizmu, układ immunologiczny wykazuje w stosunku do niego znaczną nadwrażliwość. Pojawia się reakcja alergiczna, która w zależności od rodzaju alergenu oraz indywidualnej podatności organizmu, może mieć różną lokalizację, charakter oraz nasilenie.
Celem reakcji alergicznej jest wyeliminowanie alergenu za pośrednictwem komórek układu odpornościowego. Taka odpowiedź immunologiczna wywołuje szereg objawów, określanych wspólnie mianem alergii.
Alergia: jak organizm reaguje na alergeny
W odpowiedzi organizmu na alergeny bierze udział wiele różnych komórek układu odpornościowego (zwanego także immunologicznym) i wytwarzanych przez nie substancji. Komórki układu immunologicznego, m.in. granulocyty kwasochłonne (i), komórki tuczne (mastocyty) i limfocyty, oraz przeciwciała – immunoglobuliny klasy E (IgE), bronią organizm przed zagrażającymi mu czynnikami, np. mikroorganizmami. Niekiedy jednak komórki te rozpoznają nieszkodliwe alergeny jako groźne i zapoczątkowują odpowiedź prowadzącą do uczulenia na nie organizmu chorego.
Na początku alergen rozpoznawany jest przez komórki dendrytyczne (które można porównać do zwiadowców). Prezentują je one komórkom zwanym limfocytami T, pełniącym rolę „dowódców”, regulujących działanie układu immunologicznego, które z kolei zlecają limfocytom B wytwarzanie przeciwciał, tzw. immunoglobulin E (IgE). Skłonność do wytwarzania IgE jest dziedziczna i nosi nazwę atopii. Choroby, w których pierwszoplanową rolę odgrywa IgE nazywa się IgE-zależnymi lub atopowymi.
- alergiczny nieżyt nosa IgE-zależny
- alergiczne zapalenie spojówek IgE-zależne
- wyprysk atopowy
- astma alergiczna IgE-zależna
- pokrzywka IgE-zależna
- obrzęk naczynioruchowy IgE-zależny.
Immunoglobuliny E, łącząc się z komórkami tucznymi (które można porównać do szeregowców walczących na pierwszej linii frontu), występującymi w tkankach chorego, pobudzają je do wydzielania silnych substancji i powodują napływ wielu komórek zapalnych, m.in. eozynofili i limfocytów (zob. ryc. poniżej).
Przebieg odpowiedzi na alergen można podzielić na dwie fazy: wczesną i późną (zob. ryc. poniżej). Faza wczesna rozpoczyna się natychmiast po kontakcie z alergenem i jest spowodowana substancjami uwalnianymi przez komórkę tuczną (jedną z najważniejszych z nich jest histamina). Substancje te powodują rozszerzenie naczyń (dlatego może dojść do spadku ciśnienia tętniczego) oraz zwiększenie ich przepuszczalności (co odpowiada za pojawienie się łzawienia oczu, kataru i swędzącej wysypki). Drażnią zakończenia nerwowe, co przejawia się świądem i kichaniem. Mogą także spowodować obrzęk krtani i skurcz oskrzeli, dlatego chory odczuwa duszność, a podczas oddychania pojawiają się świsty (zobacz: Objawy alergii).
Reakcja alergiczna – czynniki wywołujące
Czynniki wywołujące reakcję alergiczną nazywane są alergenami. Substancje wywołujące reakcję alergiczną mogą dostawać się do organizmu różnymi drogami. Na tej podstawie wyróżnia się:
- alergeny wziewne,
- pokarmowe,
- a także kontaktowe.
Alergeny wziewne
Alergeny wziewne mogą wywoływać reakcje alergiczne sezonowe lub całoroczne. Do alergenów sezonowych należą przede wszystkim:
- pyłki roślin (traw, drzew),
- a także zarodniki grzybów.
Alergeny wziewne całoroczne to m.in.:
- występujące w środowisku domowym roztocza,
- pleśnie
- oraz alergeny zwierzęce (m.in. sierść kota).
Alergeny pokarmowe
Alergeny pokarmowe to ogromna grupa substancji, wywołujących niepożądane reakcje alergiczne po ich spożyciu. Najczęściej uczulające alergeny pokarmowe to:
- białko mleka krowiego,
- jaja,
- orzeszki ziemne,
- skorupiaki i owoce morza,
- cytrusy,
- soja
- oraz białka zbóż.
Alergeny kontaktowe
Alergeny kontaktowe to grupa substancji odpowiedzialnych m.in. za alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Zmiany skórne powstają w miejscach bezpośredniego kontaktu tych substancji ze skórą. Najpowszechniejsze alergeny kontaktowe to:
- lateks (obecny m.in. w rękawiczkach ochronnych),
- chrom i nikiel (występują w biżuterii oraz częściach odzieży – paskach, guzikach),
- a także liczne substancje wchodzące w skład kosmetyków.
Osoby ze skłonnością do reakcji alergicznych kontaktowych powinny zawsze zwracać uwagę na skład produktów używanych do pielęgnacji skóry.
Leki
Osobną grupę substancji wywołujących reakcje alergiczne stanowią leki. Niepożądane reakcje alergiczne po zastosowaniu leków mogą mieć zarówno charakter lokalny (wysypka, duszność, biegunka), jak i uogólniony (anafilaksja).