U nas zapłacisz kartą
Skuteczne Zarządzanie Silną Reakcją Alergiczną - Przyczyny, Objawy i Sposoby Leczenia
Reakcja alergiczna – jak powstaje?
Wniknięcie alergenu do organizmu człowieka powoduje jego rozpoznanie i „zapamiętanie” przez komórki układu odpornościowego. Jest to tzw. faza uczuleniowa reakcji alergicznej. We krwi powstają wówczas przeciwciała, skierowane przeciwko danemu alergenowi.
Każde kolejne zetknięcie z alergenem może powodować pobudzenie reakcji układu odpornościowego. Występuje wówczas faza alergizacji. Choć alergen nie stanowi dużego zagrożenia dla organizmu, układ immunologiczny wykazuje w stosunku do niego znaczną nadwrażliwość. Pojawia się reakcja alergiczna, która w zależności od rodzaju alergenu oraz indywidualnej podatności organizmu, może mieć różną lokalizację, charakter oraz nasilenie.
Celem reakcji alergicznej jest wyeliminowanie alergenu za pośrednictwem komórek układu odpornościowego. Taka odpowiedź immunologiczna wywołuje szereg objawów, określanych wspólnie mianem alergii.
Reakcja alergiczna – rodzaje
Reakcja alergiczna jest bardzo złożonym zjawiskiem, stąd duża różnorodność jej objawów. U podłoża reakcji alergicznej mogą leżeć 4 różne mechanizmy powstawania alergii. Wyjaśnienie tych mechanizmów zostało opracowane w latach 60-tych XX wieku w tzw. klasyfikacji Gella-Coombsa. Klasyfikacja ta jest do dzisiaj używana w opisywaniu reakcji alergicznych.
Reakcja alergiczna typu I
Najpowszechniej znany typ reakcji alergicznej to tzw. reakcja natychmiastowa, nazywana również alergią typu I. Reakcja alergiczna typu I jest odpowiedzialna za powstawanie najczęstszych schorzeń alergicznych:
- alergiczny nieżyt nosa,
- anafilaksja,
- astma oskrzelowa.
U jej podłoża leżą przeciwciała klasy IgE, skierowane przeciwko rozmaitym alergenom. Pozostałe typy reakcji alergicznych są nieco mniej znane.
Reakcja alergiczna typu II
W reakcji typu II biorą udział przeciwciała klas IgM i IgG, a jej skutkiem jest uszkodzenie komórek rozpoznanych przez układ odpornościowy jako obce. Przykładem reakcji alergicznej typu II jest konflikt serologiczny u płodu, w którym dochodzi do zniszczenia jego krwinek przez przeciwciała wytworzone w organizmie matki.
Reakcja alergiczna typu III
W reakcji typu III biorą udział tzw. kompleksy immunologiczne. Są to połączenia antygenów z przeciwciałami, które odkładają się w różnych narządach (nerki, skóra, naczynia krwionośne). Typ III reakcji alergicznej leży u podłoża wielu schorzeń zapalnych, m.in. reumatoidalnego zapalenia stawów oraz tocznia rumieniowatego układowego.
Reakcja alergiczna typu IV
Reakcja alergiczna typu IV to tzw. nadwrażliwość typu opóźnionego. W przeciwieństwie do pozostałych typów alergii, reakcja typu IV pojawia się po pewnym czasie od kontaktu z alergenem (zwykle minimum 72 godziny).
Główne komórki biorące udział w tym typie reakcji alergicznej to limfocyty T. Przykładem schorzenia przebiegającego w mechanizmie alergii typu IV jest alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.
Reakcja alergiczna – czynniki wywołujące
Czynniki wywołujące reakcję alergiczną nazywane są alergenami. Substancje wywołujące reakcję alergiczną mogą dostawać się do organizmu różnymi drogami. Na tej podstawie wyróżnia się:
- alergeny wziewne,
- pokarmowe,
- a także kontaktowe.
Alergeny wziewne
Alergeny wziewne mogą wywoływać reakcje alergiczne sezonowe lub całoroczne. Do alergenów sezonowych należą przede wszystkim:
- pyłki roślin (traw, drzew),
- a także zarodniki grzybów.
Alergeny wziewne całoroczne to m.in.:
- występujące w środowisku domowym roztocza,
- pleśnie
- oraz alergeny zwierzęce (m.in. sierść kota).
Alergeny pokarmowe
Alergeny pokarmowe to ogromna grupa substancji, wywołujących niepożądane reakcje alergiczne po ich spożyciu. Najczęściej uczulające alergeny pokarmowe to:
- białko mleka krowiego,
- jaja,
- orzeszki ziemne,
- skorupiaki i owoce morza,
- cytrusy,
- soja
- oraz białka zbóż.
Alergeny kontaktowe
Alergeny kontaktowe to grupa substancji odpowiedzialnych m.in. za alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Zmiany skórne powstają w miejscach bezpośredniego kontaktu tych substancji ze skórą. Najpowszechniejsze alergeny kontaktowe to:
- lateks (obecny m.in. w rękawiczkach ochronnych),
- chrom i nikiel (występują w biżuterii oraz częściach odzieży – paskach, guzikach),
- a także liczne substancje wchodzące w skład kosmetyków.
Osoby ze skłonnością do reakcji alergicznych kontaktowych powinny zawsze zwracać uwagę na skład produktów używanych do pielęgnacji skóry.
Leki
Osobną grupę substancji wywołujących reakcje alergiczne stanowią leki. Niepożądane reakcje alergiczne po zastosowaniu leków mogą mieć zarówno charakter lokalny (wysypka, duszność, biegunka), jak i uogólniony (anafilaksja).
Alergia a nadwrażliwość
Opisany powyżej mechanizm reakcji alergicznej zależnej od IgE jest najważniejszym, ale nie jedynym mechanizmem alergii (jest to tzw. I – natychmiastowy – typ nadwrażliwości). Nadwrażliwość jest terminem szerszym niż alergia, organizm ludzki może bowiem reagować w sposób nadmierny na różne bodźce (np. na ostre przyprawy lub zmiany temperatury) nie tylko poprzez zwiększenie produkcji IgE.
Zobacz także
Alergia na leki Alergia na leki to niespodziewana i szkodliwa reakcja występująca w czasie stosowania leku w dawce zalecanej przez lekarza.
Alergia na jad owadów U osoby uczulonej wystarczy użądlenie jednego owada, aby wywołać objawy choroby, niekiedy ciężkiej i zagrażającej życiu. U osób nieuczulonych na jad użądlenie jednego owada nie wywołuje żadnej znaczącej reakcji, natomiast przy użądleniu przez wiele owadów równocześnie mogą wystąpić objawy toksyczne.
Alergeny kontaktowe Do najczęstszych alergenów kontaktowych w Polsce należą nikiel i chrom. Coraz częstsze jest też uczulenie na perfumy i aminy aromatyczne.
Alergeny wziewne Uczulają nas zwykle rośliny niepozorne, pozbawione barwnych kwiatów. Produkują one bowiem miliony pyłków przenoszonych przez wiatr, które łatwo dostają się do nosa, oczu i oskrzeli.
Alergia pokarmowa Około 1/3 ludzi przypisuje sobie „uczulenie” na określony pokarm, ale prawdziwa alergia pokarmowa występuje u 4—8% dzieci i 2—4% osób dorosłych. Do najczęstszych alergenów pokarmowych uczulających dzieci należą: mleko krowie (1—5%) oraz jajka. Dorosłych uczulają zazwyczaj ryby i owoce morza, orzechy, seler, pomidor, przyprawy, zboża.
