U nas zapłacisz kartą
Skuteczne Zarządzanie Silną Reakcją Alergiczną - Przyczyny, Objawy i Sposoby Leczenia
Typy reakcji alergicznej
Podział reakcji na typy sięga lat 60. ubiegłego stulecia, wg klasyfikacji Gella-Coombsa są to 4 rodzaje reakcji alergicznych:
Reakcja alergiczna typu I
To tzw. reakcja natychmiastowa, występująca najczęściej i wywołująca najczęstsze objawy i choroby alergiczne (np. astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa). Mechanizmem jest tu reakcja przeciwciał klasy IgE na dany alergen.
Reakcja alergiczna typu II
To tzw. reakcja cytotoksyczna, mechanizm polega na reakcji przeciwciał klas IgM i IgG oraz antygenu na błonie komórkowej. Przykłady takich reakcji to m.in. niedokrwistość hemolityczna, choroba hemolityczna noworodka.
Reakcja alergiczna typu III
Ten typ reakcji to tzw. reakcja kompleksów immunologicznych (to kompleks antygen-przeciwciało – wiązanie antygenu z jego swoistym przeciwciałem). Przykłady to: Zjawisko Arthusa, zewnątrzpochodne zapalenie pęcherzyków płucnych.
Reakcja alergiczna typu IV
To reakcja opóźniona (inaczej nazywana reakcją komórkową). Cechą charakterystyczną są objawy reakcji alergicznej występujące po ok. 72 godzinach od kontaktu z alergenem. Przykładem jest wyprysk kontaktowy alergiczny (inaczej kontaktowe alergiczne zapalenie skóry).
Co może być alergenem i w wyniku czego występują reakcje? Często występujące rodzaje reakcji alergicznych:
- na ukąszenie pluskwy,
- na leki,
- na ugryzienie komara,
- po kleszczu,
- na antybiotyki,
- na krem do twarzy,
- na mleko,
- na kota,
- po szczepieniu,
- na słońce,
- na pyłki,
- na orzechy,
- na kwas hialuronowy,
- na czosnek,
- na gluten,
- na suplementy i witaminy.
Alergia
O alergii mówi się, iż należy do „chorób cywilizacyjnych” XX i XXI wieku. Po raz pierwszy objawy alergii opisano już jednak w wieku XVIII – katar pojawiający się po kontakcie z sianem nazwano „gorączką sienną”. Nazwę alergia, wywodzącą się z greki (allos – odmienny, ergos – reakcja), zawdzięczamy natomiast wiedeńskiemu lekarzowi chorób dziecięcych Clemensowi von Piruetowi, który użył jej w 1906 r.
Istotą alergii jest nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego organizmu na występujące w środowisku substancje zwane alergenami, które u osób zdrowych nie wywołują żadnych oznak uczulenia.
Alergeny są zazwyczaj białkami wchodzącymi w skład komórek roślin lub zwierząt albo fragmentami substancji, takich jak niektóre leki czy lateks.
- pyłkach roślin (np. drzew, traw, zarodniki pleśni)
- pokarmach (np. cytrusach, mleku krowim, jajach, rybach, orzechach)
- organizmach zwierząt (sierści kota czy psa, jadzie pszczół, roztoczach kurzu domowego).
Do najczęściej alergizujących leków należą penicylina oraz leki przeciwbólowe, a uczulenie na lateks dotyczy głównie personelu medycznego (często używane rękawiczki, sprzęt medyczny).
- sezonowe (dotyczy to pyłków roślinnych mających swój charakterystyczny sezon pylenia)
- całoroczne (tak jak w przypadku alergenów roztoczy kurzu domowego, stale obecnych w naszym otoczeniu).
Co ciekawe, chory uczulony na alergeny pyłków roślinnych (np. brzozy) może jednocześnie reagować na przypominające je alergeny pokarmów (np. jabłka), co nosi nazwę reakcji krzyżowych.
Objawy reakcji alergicznej
Jakie mogą być objawy reakcji alergicznej? Układ odpornościowy każdego z nas może reagować nieco inaczej w przebiegu alergii, a dodatkowo objawy wynikają z rodzaju zajętego układu.
Częste objawy reakcji alergicznej:
- wodnisty katar, zatkany nos, swędzenie w obrębie nosa, częste kichanie – objawy reakcji alergicznej w przebiegu kataru siennego,
- duszności, duszący kaszel, ciężki oddech, trudności z oddychaniem – objawy reakcji alergicznej w astmie oskrzelowej,
- uczulenie na twarzy, na skórze, sucha skóra, wypryski, swędzenie – objawy reakcji alergicznej w przebiegu atopowego zapalenia skóry,
- bóle brzucha, nudności, mdłości, wymioty – reakcje alergiczne w wyniku alergii pokarmowych,
- łzawienie oczu, czerwone oczy, pieczenie i obrzęki powiek – częste objawy występujące w wyniku alergicznego zapalenia spojówek,
- spadek ciśnienia tętniczego, duszności, utrata przytomności, obrzęki, wymioty – takie objawy mogą wskazywać na wstrząs anafilaktyczny.
Alergia: jak organizm reaguje na alergeny
W odpowiedzi organizmu na alergeny bierze udział wiele różnych komórek układu odpornościowego (zwanego także immunologicznym) i wytwarzanych przez nie substancji. Komórki układu immunologicznego, m.in. granulocyty kwasochłonne (i), komórki tuczne (mastocyty) i limfocyty, oraz przeciwciała – immunoglobuliny klasy E (IgE), bronią organizm przed zagrażającymi mu czynnikami, np. mikroorganizmami. Niekiedy jednak komórki te rozpoznają nieszkodliwe alergeny jako groźne i zapoczątkowują odpowiedź prowadzącą do uczulenia na nie organizmu chorego.
Na początku alergen rozpoznawany jest przez komórki dendrytyczne (które można porównać do zwiadowców). Prezentują je one komórkom zwanym limfocytami T, pełniącym rolę „dowódców”, regulujących działanie układu immunologicznego, które z kolei zlecają limfocytom B wytwarzanie przeciwciał, tzw. immunoglobulin E (IgE). Skłonność do wytwarzania IgE jest dziedziczna i nosi nazwę atopii. Choroby, w których pierwszoplanową rolę odgrywa IgE nazywa się IgE-zależnymi lub atopowymi.
- alergiczny nieżyt nosa IgE-zależny
- alergiczne zapalenie spojówek IgE-zależne
- wyprysk atopowy
- astma alergiczna IgE-zależna
- pokrzywka IgE-zależna
- obrzęk naczynioruchowy IgE-zależny.
Immunoglobuliny E, łącząc się z komórkami tucznymi (które można porównać do szeregowców walczących na pierwszej linii frontu), występującymi w tkankach chorego, pobudzają je do wydzielania silnych substancji i powodują napływ wielu komórek zapalnych, m.in. eozynofili i limfocytów (zob. ryc. poniżej).
Przebieg odpowiedzi na alergen można podzielić na dwie fazy: wczesną i późną (zob. ryc. poniżej). Faza wczesna rozpoczyna się natychmiast po kontakcie z alergenem i jest spowodowana substancjami uwalnianymi przez komórkę tuczną (jedną z najważniejszych z nich jest histamina). Substancje te powodują rozszerzenie naczyń (dlatego może dojść do spadku ciśnienia tętniczego) oraz zwiększenie ich przepuszczalności (co odpowiada za pojawienie się łzawienia oczu, kataru i swędzącej wysypki). Drażnią zakończenia nerwowe, co przejawia się świądem i kichaniem. Mogą także spowodować obrzęk krtani i skurcz oskrzeli, dlatego chory odczuwa duszność, a podczas oddychania pojawiają się świsty (zobacz: Objawy alergii).
Reakcja alergiczna – co robić, ile trwa, typy reakcji alergicznych
Reakcja alergiczna na twarzy, na skórze, występująca miejscowo lub na całym ciele – istnieją różne typy reakcji alergicznych, objawy zależą od rodzaju alergii i zajętego narządu. Przyczyny uczuleń również są zróżnicowane – występują reakcje alergiczne na ugryzienie pluskwy lub owada (np. uczulenie na komary), na antybiotyk, na tatuaż, po alkoholu, po szczepieniu, na składniki kosmetyków (np. na kwas hialuronowy), na proszek do prania. Co robić i jak reagować w przypadku reakcji alergicznej? Jakie są typy reakcji alergicznych i czy silna reakcja alergiczna jest groźna? Jak odróżnić rumień wędrujący od reakcji alergicznej?
