U nas zapłacisz kartą
Ostra reakcja alergiczna - Objawy, Przyczyny i Sposoby Leczenia
Pokrzywka: przyczyny, objawy i leczenie
Pokrzywka to choroba, w przebiegu której powstają swędzące bąble na skórze, które przypominają bąble po poparzeniu pokrzywą. W większości przypadków występuje pokrzywka ostra, która trwa krócej niż 6 tygodni. Najczęściej wywołana jest alergią lub lekami. U większości chorych z ostrą pokrzywką zmiany ustępują bez żadnego leczenia. Pokrzywka przewlekła jest trudniejsza w leczeniu i rzadko udaje się zidentyfikować jej przyczynę.
Pokrzywka to choroba, w przebiegu której na skórze, pod wpływem zadziałania jakiegoś czynnika, tworzą się wypukłe blade bąble otoczone zaczerwienieniem. Bąble te przypominają zmiany, które powstają pod wpływem kontaktu skóry z pokrzywą – stąd nazwa. Pokrzywka powoduje silny świąd lub pieczenie skóry, jest niebolesna i ustępuje bez pozostawienia blizn czy przebarwień skóry.
U około połowy osób pokrzywce może towarzyszyć tzw. obrzęk naczynioruchowy. Obrzęk ten dotyczy tkanek podskórnych, np. ust, powiek, rąk, stóp, niekiedy genitaliów. Zwykle jest bardziej nasilony po jednej stronie ciała, a skóra jest niekiedy zaczerwieniona.
Często u chorych na pokrzywkę obserwuje się tzw. dermatografizm – w miejscach narażonych na niewielki uraz (np. zadrapanie, potarcie, uciśnięcie) pojawiają się bąble pokrzywkowe, np. w linii po potarciu skóry.
Jak często występuje wstrząs anafilaktyczny?
Wstrząs anafilaktyczny występuje co roku u około 1–3% osób. Częstszy jest u osób młodych i u kobiet. Najczęstszymi przyczynami anafilaksji u dorosłych są leki (34%), pokarmy (31%) i jady owadów (20%), u dzieci zaś pokarmy (70%), jady owadów (22%) i leki (7%). W około 30% przypadków u dorosłych i w około 15% przypadków u dzieci pomimo szczegółowej diagnostyki nie udaje się ustalić przyczyny anafilaksji (anafilaksja idiopatyczna).
| Najczęstsze przyczyny występowania wstrząsu anafilaktycznego | |
|---|---|
| Czynnik mogący wywołać wstrząs | Przykłady |
| alergeny wziewne | sierść konia kota lateks |
| leki | niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, naproksen i inne) pyrazolony antybiotyki (penicylina, cefalosporyny, aminoglikozydy, tetracyklina i inne) cytostatyki (leki stosowane w leczeniu nowotworów) inne: środki kontrastowe z jodem używane w radiologii, insulina, leki używane przy znieczuleniu (suksametonium), narkotyczne środki przeciwbólowe (morfina) |
| szczepionki i surowice | immunoterapia alergenowa (tzw. odczulanie – zwłaszcza podawana w formie wstrzyknięć podskórnych) surowica przeciwtężcowa, szczepionki przeciwwirusowe, inne szczepionki |
| pokarmy i dodatki do pokarmów | pokarmy: u dorosłych - orzeszki ziemne, laskowe ryby i skorupiaki, cytrusy u dzieci – jaja kurze, mleko krowie, orzechy ziemne, laskowe, ryby, pszenica, soja dodatki do pokarmów (przyprawy konserwanty, barwniki) |
| jady owadów błonkoskrzydłych | jad pszczoły, osy, szerszenia, mrówek |
| inne | przetoczenia krwi lub preparatów krwiopochodnych (zwykle pomyłkowe przetoczenie niezgodnego preparatu) zimno lub ciepło wysiłek fizyczny stres |
Leczenie anafilaksji
Leczenie wstrząsu anafilaktycznego polega głównie na podaniu adrenaliny. Aplikuje się ją domięśniowo w przednio-boczną powierzchnię uda. Dodatkowe leczenie, takie jak tlenoterapia, antyhistaminiki, glikokortykosteroidy czy leki rozkurczające oskrzela, pełni rolę drugorzędną. W przypadku zablokowania dróg oddechowych wykonuje się intubację, a gdy ta jest niemożliwa - lekarz wprowadza przez skórę małą rurkę dotchawiczo tak, by umożliwić choremu oddychanie.
Niestety nie są znane metody, które pozwoliłyby na całkowite uniknięcie powtórnego wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Najważniejsze jest ustalenie czynników wywołujących reakcję i unikanie ich w przyszłości. Osoba, u której wystąpił wstrząs, powinna być skierowana do poradni alergologicznej.
Alergolog może pobrać krew celem zbadania obecności antygenów. Dodatkowo, w późniejszym czasie warto zdecydować się na testy skórne. W niektórych przypadkach specjalistyczne ośrodki mogą wykonać dodatkowe próby prowokacyjne, polegające na podaniu w niewielkiej ilości substancji lub alergenu, który jest podejrzewany o wywoływanie anafilaksji.
Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.
Lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego należy unikać kontaktu z alergenami. Wizyta w poradni dietetycznej ułatwi przygotowanie jadłospisu, niezawierającego przeciwwskazanych składników pokarmowych. Jeśli jesteśmy uczuleni na leki, musimy każdorazowo poinformować o tym lekarza lub farmaceutę.
Adrenalina – zawsze pod ręką
Lekarz przepisze także adrenalinę oraz wyjaśni, jak się jej używa. Należy ją mieć zawsze przy sobie. Adrenalina poza lodówką ma określony termin przydatności, który należy monitorować, by w razie potrzeby zawczasu udać się do alergologa lub lekarza pierwszego kontaktu po nową receptę. W nagłej sytuacji, gdy nie masz możliwości skontaktowania się z lekarzem, a zabraknie Ci adrenaliny, poproś o pomoc farmaceutę, który po zebraniu krótkiego wywiadu może wystawić receptę i wydać niezbędny lek.
Rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego
Wstrząs anafilaktyczny zazwyczaj rozpoznaje się na podstawie szczególnie szybko przebiegających, gwałtownych objawów połączonych często (chociaż nie zawsze) ze spadkiem ciśnienia tętniczego. Zwykle objawy wstrząsu są tak charakterystyczne, że jego rozpoznanie nie budzi wątpliwości. Niekiedy jednak chory nie zwraca uwagi na to, że np. wymioty i zasłabnięcie po zjedzeniu jakiegoś pokarmu poprzedziła swędząca wysypka. Niekiedy wstrząs anafilaktyczny można pomylić z innymi chorobami – np. napadem astmy oskrzelowej czy zatruciem pokarmowym. W razie wcześniejszego przyjęcia np. leków przeciwhistaminowych objawy ze strony skóry zwiastujące wstrząs mogą być nieobecne.
Dużo problemów nastręcza natomiast sprecyzowanie, po jakim czynniku doszło do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.
W trakcie rozwiniętego wstrząsu z reguły nie ma czasu, aby pobrać krew do badań, dzięki którym można potwierdzić jego podejrzenie. Do badań tych należą oznaczenia stężenia histaminy (badanie to należy wykonać jak najszybciej, do 60 minut od początku objawów) oraz tryptazy we krwi (jej poziom może być prawidłowy u chorych z alergią pokarmową). Poziom tych substancji może się też szybko zmieniać, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie wstrząsu. Dlatego też rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego opiera się głównie na zaobserwowaniu charakterystycznych dlań objawów.
