U nas zapłacisz kartą
Ostra reakcja alergiczna - Objawy, Przyczyny i Sposoby Leczenia
Jakie są przyczyny występowania pokrzwki?
Podział ze względu na przyczynę pokrzwykę dzielimy na: pokrzywkę samoistną (ostrą i przewlekłą) oraz pokrzywkę indukowaną.
Pokrzywka ostra i przewlekła
Pokrzywkę dzieli się na pokrzywkę ostrą (kiedy zmiany skórne pojawiają się i ustępują w ciągu 6 tyg.) oraz przewlekłą (kiedy zmiany skórne trwają dłużej niż 6 tyg.). U większości osób pokrzywka ma charakter ostry i ustępuje przed upływem 6 tygodni.
Pokrzywka ostra jest najczęściej wywołana alergią lub lekami. Z kolei w pokrzywce przewlekłej aż w 80–95% przypadków nie udaje się odnaleźć czynnika odpowiedzialnego za jej występowanie (wbrew temu co sądzą pacjenci, rzadko wywołuje ją alergia).
W tabeli 1 zestawiono czynniki najczęściej wywołujące pokrzywkę, ale warto wiedzieć, że taka reakcja może pojawić się w odpowiedzi także na inne, rzadsze czynniki.
Pokrzywka alergiczna, niealergiczna i fizykalna
Pokrzywka może mieć charakter alergiczny (np. w razie uczulenia na alergeny kota) lub niealergiczny (w razie reakcji na niektóre leki). Tak zwane pokrzywki fizykalne wywołują czynniki fizyczne, takie jak zimno, ucisk czy światło słoneczne. Pokrzywki mogą się pojawić także u chorych z zakażeniami (np. wirusowymi zakażeniami wątroby), nowotworami, chorobami autoimmunologicznymi (np. w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy, toczniu rumieniowatym układowym) i innymi chorobami.
Jeśli pokrzywka spowodowana jest alergią, to do jej powstania przyczynia się reakcja IgE-zależna i wydzielanie różnych substancji z tzw. komórek tucznych (zwłaszcza histaminy, która jest główną przyczyną powstawania bąbli, zaczerwienienia, obrzęku i świądu skóry – zobacz: Mechanizmy alergii). Przyczyny powstawania pokrzywki przewlekłej są słabo poznane.
| Wybrane przyczyny pokrzywki | |
|---|---|
| Czynnik mogący wywołać pokrzywkę | Przykłady |
| alergeny wziewne i kontaktowe | pyłki roślin (a zwłaszcza przypominające je alergeny zjadanych owoców czy warzyw – zespół alergii jamy ustnej), lateks, pokarmy (np. orzechy, ryby, skorupiaki), substancje chemiczne (np. penicylina, formaldehyd w odzieży, żywice, ślina zwierząt, meduzy, nadsiarczan amonu w kosmetykach, pokarmach i odzieży) |
| leki | niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, naproksen i inne) pyrazolony antybiotyki (penicylina, cefalosporyny, aminoglikozydy, tetracyklina i inne) inne: środki kontrastowe z jodem używane w radiologii, narkotyczne środki przeciwbólowe (kodeina, morfina) inne leki (wywołać pokrzywkę może prawie każdy lek) |
| pokarmy i dodatki do pokarmów | alergiczna: u dorosłych – orzeszki ziemne, laskowe, ryby i skorupiaki u dzieci – jaja kurze, mleko krowie, orzechy ziemne, laskowe, pszenica, soja niealergiczna: truskawki, ser, szpinak, bakłażan, owoce morza dodatki do pokarmów (benzoesan, siarczyny, glutaminian sodu, barwniki) zakażenia bakteryjne lub pasożytnicze, np. niektórych ryb |
| jady owadów błonkoskrzydłych | jad pszczoły, osy, szerszenia, mrówek |
| fizykalne | z zimna z ucisku wibracyjna cieplna wodna słoneczna cholinergiczna (drobne bąble pojawiające się po wysiłku lub ogrzaniu ciała) wysiłkowa |
Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja) - objawy, przyczyny i leczenie
Wstrząs anafilaktyczny to ciężka, szybko rozwijająca się reakcja nadwrażliwości na jakiś czynnik (np. pokarm, jad owadów), w której występuje obniżenie ciśnienia tętniczego zagrażające życiu. Leczenie wstrząsu anafilaktycznego to przede wszystkim jak najszybsze podanie adrenaliny w przednio-boczną powierzchnię uda
Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja) jest to szybko rozpoczynająca się i zagrażająca życiu reakcja nadwrażliwości organizmu w odpowiedzi na jakiś czynnik (zwykle pokarm, lek lub użądlenie pszczoły czy osy).
W przebiegu wstrząsu anafilaktycznego zwykle dochodzi do znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. W tabeli poniżej zestawiono czynniki najczęściej wywołujące anafilaksję, ale warto wiedzieć, że taka reakcja może pojawić się w odpowiedzi także na inne, rzadsze czynniki.
Wstrząs może mieć charakter alergiczny (np. w razie uczulenia na alergeny orzeszków ziemnych) lub niealergiczny (w razie reakcji na np. zimno).
Najczęstszym mechanizmem powstawania wstrząsu anafilaktycznego jest uczulenie na jakiś alergen, co powoduje reakcję IgE-zależną i następnie pobudzenie tzw. komórek tucznych, które wydzielając różne silne substancje (przede wszystkim histaminę i tryptazę) powodują jego objawy. Inne czynniki mogą bezpośrednio pobudzać komórki tuczne i inne komórki.
Niekiedy nie udaje się odnaleźć przyczyny wstrząsu anafilaktycznego, który wtedy nazywamy idiopatycznym.
Jak często występuje wstrząs anafilaktyczny?
Wstrząs anafilaktyczny występuje co roku u około 1–3% osób. Częstszy jest u osób młodych i u kobiet. Najczęstszymi przyczynami anafilaksji u dorosłych są leki (34%), pokarmy (31%) i jady owadów (20%), u dzieci zaś pokarmy (70%), jady owadów (22%) i leki (7%). W około 30% przypadków u dorosłych i w około 15% przypadków u dzieci pomimo szczegółowej diagnostyki nie udaje się ustalić przyczyny anafilaksji (anafilaksja idiopatyczna).
| Najczęstsze przyczyny występowania wstrząsu anafilaktycznego | |
|---|---|
| Czynnik mogący wywołać wstrząs | Przykłady |
| alergeny wziewne | sierść konia kota lateks |
| leki | niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, naproksen i inne) pyrazolony antybiotyki (penicylina, cefalosporyny, aminoglikozydy, tetracyklina i inne) cytostatyki (leki stosowane w leczeniu nowotworów) inne: środki kontrastowe z jodem używane w radiologii, insulina, leki używane przy znieczuleniu (suksametonium), narkotyczne środki przeciwbólowe (morfina) |
| szczepionki i surowice | immunoterapia alergenowa (tzw. odczulanie – zwłaszcza podawana w formie wstrzyknięć podskórnych) surowica przeciwtężcowa, szczepionki przeciwwirusowe, inne szczepionki |
| pokarmy i dodatki do pokarmów | pokarmy: u dorosłych - orzeszki ziemne, laskowe ryby i skorupiaki, cytrusy u dzieci – jaja kurze, mleko krowie, orzechy ziemne, laskowe, ryby, pszenica, soja dodatki do pokarmów (przyprawy konserwanty, barwniki) |
| jady owadów błonkoskrzydłych | jad pszczoły, osy, szerszenia, mrówek |
| inne | przetoczenia krwi lub preparatów krwiopochodnych (zwykle pomyłkowe przetoczenie niezgodnego preparatu) zimno lub ciepło wysiłek fizyczny stres |
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
U wielu chorych objawy wstrząsu anafilaktycznego mogą cofnąć się samoistnie (organizm człowieka wydziela wiele substancji, w tym adrenalinę przeciwdziałającą skutkom wstrząsu), u innych dochodzi do jego narastania, a nawet śmierci (najczęściej w ciągu 5–30 minut od początku objawów – około 1–3% chorych).
Niekiedy chorzy nie są świadomi, że jakiś czynnik może wywołać u nich wstrząs. W rzadkich wypadkach wstrząs pojawia się u nich po raz pierwszy w życiu, powodując zgon.
Chory, który przebył wstrząs anafilaktyczny, może prowadzić normalne życie, ale musi być świadomy, że może ponownie dojść do nawrotu objawów wstrząsu. Nie ma zatem możliwości „wyleczenia”. Niestety nie ma możliwości przewidzenia ciężkości objawów kolejnego wstrząsu anafilaktycznego.
