U nas zapłacisz kartą
Uczulenie na chemię - Przyczyny, Objawy i Sposoby Leczenia
„Uczulenie na chlor” – czy istnieje?
Chlorowanie wody basenowej jest najbardziej powszechnym sposobem dezynfekcji, zapewniającym odpowiednią czystość mikrobiologiczną. Najczęściej polega na wprowadzeniu do wody podchlorynu wapnia lub sodu, rzadziej stosowany jest gazowy chlor. Sam chlor nie jest jednak alergenem, gdyż nie wywołuje odpowiedzi immunologicznej. Dlatego pojęcie „uczulenie na chlor” jest błędne, choć używane w języku potocznym. Wywoływanie kontaktowego zapalenia jest zaś spowodowane reakcją nadwrażliwości.
Poprzez kontakt chloru ze związkami organicznymi obecnymi w wodzie pochodzącymi z naskórka, potu, moczu, resztek kosmetyków i zanieczyszczeń dochodzi do powstania drażniących substancji jak mono-, di- i trichloroamin, kwasów halogenooctowych oraz trihalometanów nazywanych ubocznymi produktami dezynfekcji wody (DPB – Disinfection By-Products). Chloroaminy odpowiadają za charakterystyczny zapach wody basenowej , a w wyższych stężeniach powodują podrażnienie dróg oddechowych i błon śluzowych . Najwyższe stężenie tych lotnych substancji znajduje się tuż nad powierzchnią wody.
Głównym prekursorem ubocznych produktów dezynfekcji jest mocznik będący składową potu. Na ludzkiej skórze może znajdować się 100-160 mg mocznika, a kąpiel z użyciem mydła zmniejsza jego poziom o 90%. Dlatego szczególnie istotne jest dokładne umycie ciała przed pływaniem w basenie . Coraz więcej badań sugeruje, że produkty reakcji chloru mogą przyczyniać się pośrednio do rozwoju alergii przez podrażnienia dróg oddechowych. Częste pływanie w chlorowanych basenach lub narażenie na środki czyszczące zawierające chlor może zwiększać ryzyko rozwoju astmy i innych alergii układu oddechowego , zarówno u młodzieży, jak i dorosłych. Dotyczy to głównie zawodowych pływaków, ratowników czy osób zajmujących się profesjonalnym sprzątaniem [1, 3].
Alergia: na co uważać u dzieci
Ze względu na mechanizm powstawania zmian wyróżnia się: wyprysk kontaktowy z podrażnienia (reakcja zapalna skóry na czynniki drażniący) i wyprysk kontaktowy alergiczny (zespół objawów związanych z reakcją zapalną w skórze).
Wyprysk kontaktowy zwykle zaczyna się od silnego świądu. Na skórze tworzą się zaczerwienienie, grudki oraz pęcherzyki. Co charakterystyczne, zmiany tworzą się w miejscu kontaktu z np.: tkaniną czy tworzywem zawierającym uczulające chorego czynniki (np. pod paskiem czy biżuterią u chorego uczulonego na nikiel, na rękach u sprzątaczki używającej środków czyszczących, na policzkach w miejscu, na który nałożono kosmetyk, który uczulił chorego pod wpływem opalania). Czasem zmiany występują na całej powierzchni ciała.
W przypadku wyprysku przewlekłego skóra staje się pogrubiała, bardzo sucha, łuszczy się, wyraźnie zaznaczają się jej naturalne bruzdy (np. na nadgarstkach skóra może przypominać korę drzewa), skóra na dłoniach podeszwach niekiedy pęka powodując ból.
W alergicznym kontaktowym zapaleniu skóry występują wykwity skórne, które zanikają lub ulegają przemianom.
Wyprysk ostry dzieli się na 5 faz:
- Faza rumieniowo-obrzękowa – pojawia się zaczerwienie i obrzęk skóry narażonej na kontakt z substancją powodującą uczulenie.
- Faza wysiękowa – z powodu reakcji zapalnej toczącej się w naskórku dochodzi do powstania grudek wysiękowych i sączenia wydzieliny początkowo surowiczej, a czasami surowiczo-ropnej.
- Faza strupienia – wydzielina z nadżerek zasycha na powierzchni skóry tworząc strupy. Zwykle są żółtawe i przezroczyste, jednak jeśli dojdzie do wtórnej infekcji strupy mogą być ropne, a z powodu miejscowego krwawienia mogą przybierać barwę czerwoną lub czarną.
- Faza złuszczania – w związku z tym, że naskórek się ciągle odnawia, komórki naskórka, czyli keratynocyty przesuwają się z głębszych warstw skóry na powierzchnię, dzięki temu dochodzi do naturalnego „oczyszczenia” naskórka z alergenu poprzez złuszczenie uszkodzonych warstw naskórka.
- Faza gojenia („rumień resztkowy”) – rumień utrzymuje się w miejscu wcześniejszych ostrych zmian zapalnych.
Uczulenie wtórne – zaczęło się od grzybicy
Dobrze, by lekarz w czasie badania obejrzał dokładnie całe ciało pacjenta. Chorzy mogą się skupiać tylko na zmianach widocznych na twarzy i rękach, a może się okazać, że człowiek ma alergiczne kontaktowe zapalenie skóry też na stopach, spowodowane przez środki, z których wykonane jest obuwie albo ma zakażenie grzybicze stóp, które jest przyczyną wyprysku na rękach. W takich przypadkach na rękach pojawia się wyprysk jako reakcja na alergeny grzybów chorobotwórczych. Można podejrzewać taki rodzaj wyprysku, gdy zmiana pojawia się tylko na jednej ręce. Rozstrzygające jest badanie mikologiczne, które potwierdzi obecność grzybów w pierwotnym ognisku zakażenia, czyli zazwyczaj na stopach.
Złotym standardem w diagnostyce alergii kontaktowej są testy płatkowe. Zastosowanie ich zwiększa szansę prawidłowego rozpoznania alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, ponad 20-krotnie skraca czas oczekiwania na ostateczne rozpoznanie i zmniejsza koszty leczenia.
Testy płatkowe (testy kontaktowe, inna popularna, lecz niepoprawna nazwa to "testy naskórkowe") służą do wykrywania alergii kontaktowej na uczulające związki drobnocząsteczkowe (tzw. hapteny).
Testy płatkowe są przydatne w weryfikacji podejrzenia uczulenia na metale, kosmetyki i perfumy, leki, gumy, materiały dentystyczne, tworzywa sztuczne, kleje czy rośliny. Wykonanie testów płatkowych jest wskazane w przypadku m.in.: alergicznego wyprysku kontaktowego (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry), wyprysku atopowego, wyprysku pieniążkowatego i na tle zawodowym.
Rodzaje alergenów
Alergeny nie są grupą podobnych substancji. Nie mają też jednej budowy chemicznej czy strukturalnej. Zdarzają się alergeny pochodzenia roślinne lub zwierzęcego, jak również stanowiące proste związki chemiczne. Mówiąc zwięźle, substancje alergizujące mogą być czymkolwiek. Wyróżnia się kilka grup alergenów:
Alergeny wziewne (inhalacyjne)
Alergeny wziewne występują w powietrzu, zarówno w pomieszczeniach zamkniętych, np. alergeny kurzu domowego (choć sam kurz rzadko bywa przyczyną uczulenia) i wszystkiego, co wchodzi w jego skład, czyli roztoczy, szczątków roślin i zwierząt, grzybów pleśniowych, różnych substancji chemicznych, dymu papierosowego, jak i poza budynkami, np. krążące pyłki roślin (np. traw, drzew, niektóre gatunki pleśni).
- kichanie,
- katar,
- kaszel,
- problemy z oddychaniem,
- obrzęk śluzówek górnych dróg oddechowych.
Częstym objawem towarzyszącym jest alergiczne zapalenie spojówek.
Kiedy mowa o alergiach wziewnych, należy przypomnieć o sezonowości alergii na pyłki roślin. Nieprzyjemne symptomy uczulenia występują w zależności od okresu pylenia danej rośliny. Dla wielu osób może to być znakiem, aby wybrać się do lekarza i sprawdzić, czy jest się alergikiem.
Przy alergiach wziewnych nie sposób nie wspomnieć o uczuleniach na sierść i pierze zwierząt. Tu najsilniej reagujemy na świnki morskie i koty.
Główny alergen kota to białko Fel d 1 występujące w jego ślinie, odpowiada ono za nadwrażliwość nawet u 96% uczulonych na koty. Dodatkowo koty zostawiają alergen na sierści podczas mycia się, czyli lizania. Pozostałe alergeny znajdują się w złuszczonym naskórku, moczu i krwi kota. Dlatego wcale nie musimy przebywać bezpośrednio w towarzystwie zwierzaka, aby zacząć kichać. Wystarczy, że małe ilości kociego alergenu trafią do nas przez kogoś innego, przyniesione na ubraniu, pozostawione w samochodzie czy na dywanie i tak można by wymieniać bardzo długo
