U nas zapłacisz kartą
Uczulenie na kontrast - Objawy, Przyczyny i Sposoby Leczenia Wysypki
Kontrast w kardiologii interwencyjnej
- Kontrast jest potrzebny do wizualizacji tętnic wieńcowych w przypadku zabiegów w kardiologii interwencyjnej. Możemy zobaczyć dzięki niemu tętnice wieńcowe i na tej podstawie określić ich anatomię i charakter zmian miażdżycowych. Po pierwsze czy te zmiany w ogóle występują, jakie one są i gdzie są zlokalizowane. Dzięki temu możemy podjąć decyzję co do właściwego leczenia. Na tej podstawie możemy pacjenta leczyć zachowawczo czyli tabletkami, możemy zaproponować zabieg naprawczy czyli zabieg angioplastyki wieńcowej. W przypadku bardzo zaawansowanych zmian pacjent może wymagać interwencji kardiochirurgicznej i rozważenia leczenia operacyjnego. Jest jeszcze najsmutniejsza opcja, kiedy stopień zaawansowania i zniszczenia naczyń wieńcowych nie pozwala na nic innego, jak tylko leczenie farmakologiczne. W czasie angioplastyki wieńcowej kontrast umożliwia ocenę właściwego ustawienia prowadnika, czyli takiego drucika, po którym wprowadzamy sprzęt do tętnicy wieńcowej, cewnika balonowego, którym poszerzamy zmianę miażdżycową, wreszcie czy prawidłowe jest ustawienie stentu wieńcowego i czy po zakończonym przez nas zabiegu przepływ krwi jest prawidłowy. Pozwala nam również stwierdzić, czy nie mamy do czynienia z powikłaniami pozabiegowymi, które mogą się zdarzyć np. w przypadku pęknięcia wewnętrznej warstwy naczynia - wyjaśnia szczegółowo dr Janusz Szczupak, ordynator Centrum Kardiologii Inwazyjnej, Elekroterapii i Angiologii w Krośnie. Dzięki kontrastowi lekarze widzą nasze naczynia wieńcowe na monitorach, kontrast to środek, który jest dobrze widoczny w promieniach rentgena. Bez podania kontrastu zobaczenie tego nie jest możliwe. Kontrast jest używany w różnych metodach obrazowania, ale nie we wszystkich.
- Część metod obrazowania wymaga kontrastu. Głównie będzie to tomografia komputerowa, która z użyciem kontrastu daje dobre obrazowanie struktur serca i naczyń. W rezonansie magnetycznym używany jest inny rodzaj kontrastu, który nie jest obciążający dla nerek. Natomiast w badaniach echokardiograficznych wszystkie badania w zasadzie robione są bez kontrastu. Z kolei optyczna koherentna tomografia wymaga małej ilości kontrastu ze względu, że musimy wypłukać naczynie z krwi i w momencie obrazowania musi tam być tylko płyn - tłumaczy prof. Dariusz Dudek, dyrektor warsztatów New Frontiers in Interventional Cardiology (NFIC) w Krakowie.- Kontrast zawiera niewielkie ilości jodu, są to kontrasty niskojonowe w związku z czym nie stanowią problemów dla pacjentów np. z nadczynnością tarczycy, pacjentów uczulonych na różne związki zawierające jod. Ta jego ilość jest naprawdę niewielka - tłumaczy dr Szczupak. Kontrast jest jedynym środkiem, który umożliwia cieniowanie. Na przestrzeni lat przeszedł także ewolucję. Jak mówi dr Szczupak zawartość jodu i cząsteczek zmieniła się i teraz jest tzw. niskosmolarny kontrast ze śladowymi ilościami jodu. Jakościowo na pewno jest lepszy i skutków ubocznych daje mniej. Niemniej jednak jest to substancja obca, którą wprowadzamy do organizmu.
Środki kontrastowe
Najpowszechniej stosowane w radiologii klasycznej środki kontrastowe to preparaty na bazie jodu. Druga grupa, stosowana w badaniach rezonansem magnetycznym, to preparaty gadolinu. Większość środków kontrastowych jest podawana przed badaniem dożylnie, część doustnie.
– Ocenia się, że po zastosowaniu środków jodowych, stosowanych w klasycznej radiologii, np. przy wykonywaniu tomografii komputerowej, łagodne reakcje nadwrażliwości mogą wystąpić u 6 proc. osób, natomiast ciężkie reakcje występują u mniej niż 1 proc. Choć nie są bardzo częste, mogą być groźne – mówi doc. Glück.
Reakcje nadwrażliwości są też obserwowane w przypadku preparatów gadolinu, stosowanych w coraz powszechniej zlecanym rezonansie.
– Na szczęście te dotąd opisywane nie są szczególnie ciężkie – uspokaja specjalistka.
Objawy wysypki od słońca
W przypadku uczulenia na słońce głównym objawem jest wysypka. Jak się jednak okazuje, nie u każdego wygląda ona tak samo, ponieważ wynikać może z różnych typów fotodermatozy: pokrzywki słonecznej, wielopostaciowych osutków świetlnych, wyprysków fotoalergicznych czy też wyprysków fototoksycznych.
Pokrzywka słoneczna
Kiedy na skórze pojawia swędząca wysypka od słońca, może być to sygnał pokrzywki słonecznej, która objawia się czerwonymi plamami na skórze oraz pęcherzami. Rumieniowe, piekące zmiany widoczne są już kilka minut po wyjściu na słońce, później pojawiają się natomiast bąble. Pokrzywka może się uaktywniać również w te dni, kiedy słońca nie widać zza chmur, ale kiedy działa promieniowanie UVA.
Opalona ale niezdrowa skóra, czyli jak promieniowanie UV wpływa na starzenie się komórek
Wielopostaciowe osutki świetlne – czym są te zmiany na skórze?
Wielopostaciowe osutki świetlne to kolejny rodzaj zmian, który powstaje w wyniku promieniowania UV. Można je podzielić na dwie odmiany: świerzbiączkę letnią oraz opryszczki ospówkowate (opryszczki letnie).
- Świerzbiączka letnia to odmiana, która może się objawić pod postacią: rumienia, pęcherzyków czy też grudek, którym towarzyszy świąd. Zmiany pojawiają się pod wpływem promieni widma słonecznego Można je zauważyć na obszarach, które były wyeksponowane na słońce kilka lub nawet kilkadziesiąt godzin wcześniej. Kiedy pojawia się wysypka od słońca u dziecka, być może właśnie to jest świerzbiączka – rozpoczyna się ona już we wczesnym dzieciństwie lub w wieku nastoletnim.
- Opryszczki ospówkowate objawiają się najczęściejwykwitami pęcherzykowymi i pęcherzowymi. Czasem ulegają one wtórnemu zakażeniu, w wyniku czego dochodzi do powstawania małych blizn. Zdarza się, że wraz z opryszczkami pojawia się gorączka oraz zapalenie spojówek lub rogówki. Ta odmiana choroby również może pojawić się już w dzieciństwie, a następnie powracać w okresie wiosennym.
Reakcje niepożądane
Reakcje niepożądane na środki kontrastowe dzieli się na reakcje nadwrażliwości i inne, w tym toksyczne.
– Reakcje nadwrażliwości mogą, ale nie muszą być alergiczne. Alergiczne są wtedy, gdy uczestniczy w nich układ immunologiczny, a niealergiczne wówczas, kiedy np. komórki reagują bezpośrednio na podanie środka, uwalniając substancje zawarte w ich wnętrzu – podkreśla dr Glück.
Reakcje nadwrażliwości dzieli się też ze względu na czas wystąpienia. Reakcje mogą być natychmiastowe, kiedy pojawiają się do godziny od chwili podania środka kontrastowego, oraz występujące później niż po godzinie, czasami następnego dnia. Szczególnie groźne są te natychmiastowe.
– Te łagodne to np. świąd, pokrzywka, uczucie zatkania nosa, katar, kichanie, ale może się też rozwinąć pełny wstrząs anafilaktyczny - wtedy dochodzi do zajęcia układu oddechowego i krążenia z zatrzymaniem akcji serca i zagrożeniem życia. Takie reakcje zdarzają się rzadko – to kilka reakcji na miliony podań, ale są opisane takie przypadki – zaznacza alergolog.
Późne reakcje dotyczą najczęściej skóry. Choć większość mija szybko i bez powikłań, to niektóre również mogą się rozwinąć w ciężką postać, utrzymującą się przez wiele dni i tygodni.
Kontrast: powikłania, uczulenie i wstrząs
Pacjenci, którzy mają mieć podany kontrast powinni pamiętać o kilku rzeczach.- Przede wszystkim pacjent musi szczegółowo zapoznać się ze zgodą na diagnostykę i leczenie z wykorzystaniem kontrastu. Musi mieć świadomość ryzyka uczulenia na kontrast, zaostrzenia przewlekłej choroby nerek, być może z koniecznością dializoterapii. Dotyczy to niewielkiej grupy pacjentów, niemniej jednak pacjent powinien się zapoznać z ryzykiem stosowanego leczenia. Kontrast nie jest substancją obojętną - wylicza dr Szczupak. Dr Szczupak mówi też, że najgorszą formą uczulenia na kontrast jest wstrząs anafilaktyczny, występuje on na szczęście rzadko. Lekarze mają wypracowaną ścieżkę postępowania w przypadku uczulenia pacjenta na kontrast. W każdej sytuacji kiedy mamy pacjenta podającego uczulenie na jakikolwiek alergen, chory ma wykonaną próbę biologiczną - ma podaną niewielką ilość kontrastu dożylnie i wtedy obserwujemy czy występują reakcja alergiczna czy nie. Jeżeli nie ma tej reakcji wtedy spokojnie możemy wykonywać zabieg. Jeżeli pojawi się niewielka reakcja podaje się leki antyalergiczne. Robi się ponowną próbę biologiczną i wtedy wykonujemy zabieg - tłumaczy dr Szczupak. Lekarze podkreślają, że nie powinno się bezkrytycznie podawać kontrastu. Dlatego są pewne normy jeśli chodzi o podawanie kontrastu. Im więcej kontrastu, tym ryzyko uszkodzenia nerek jest większe. Największy problem stanowią pacjenci z upośledzoną czynnością nerek tzw. niskim GFRem (glomerular filtration rate) czyli poniżej 30-40. U nich powinno się podawać mało kontrastu i lekarze starają się to robić. 1 ml kontrastu odpowiada jednej jednostce tego GFRu. Przy wartości GFR 20 nie powinno się podać więcej niż 20 ml kontrastu. Jest to niezwykle trudne, bo ta ilość jest mała. - Przy takiej ilości kontrastu koronarografię może uda się zrobić, ale już plastyki raczej nie. To są naprawdę małe ilości kontrastu. Do koronarografii zużywamy średnio 50-60 ml, do plastyki około 100 ml. Jeśli wiemy, że pacjent ma problem z nerkami nawadniamy go i to się udaje, ale trzeba poświęcić trochę czasu na nawodnienie chorego. Oczywiście to ryzyko jest wyższe - podkreśla dr Szczupak. Tekst powstał z okazji międzynarodowych warsztatów New Frontiers in Interventional Cardiology (NFIC) w Krakowie.
