U nas zapłacisz kartą
Uczulenie na kontrast - Objawy, Przyczyny i Sposoby Leczenia Wysypki
Alergia na słońce – polimorficzna osutka świetlna – objawy
Zwykle polimorficzna osutka świetlna (PMLE) występuje wiosną i wczesnym latem. Może jednak pojawić się zimą, po korzystaniu z solarium lub po wakacjach w ciepłych krajach. Zmiany skórne występują zwykle w ciągu kilku godzin (czasami kilku dni) po ekspozycji na słońce i towarzyszy im intensywny świąd. Wysypka trwa od jednego do kilku dni, a następnie ustępuje, jeśli unika się dalszej ekspozycji na słońce. Czasami wysypka utrzymuje się przez kilka tygodni. Zmiany goją się bez powstawania blizn. Charakterystyczną cechą polimorficznej osutki świetlnej jest to, że jest najbardziej nasilona wiosną i wczesnym latem, łagodnieje wraz z postępem lata i ustępuje jesienią lub zimą, a następnie powraca kolejnej wiosny.
W przypadku polimorficznej osutki świetlnej może występować kilka różnych rodzajów zmian skórnych (jak sama nazwa wskazuje – polimorficzna, czyli mająca wiele postaci), ale zwykle u danej osoby jest to określony rodzaj zmian skórnych i kiedy wysypka nawraca, wygląda tak samo, jak podczas poprzednich epizodów. Najczęściej są to swędzące, czerwone grudki, plamy lub krosty. Rzadziej zmiany przypominają ukąszenia owadów lub rumień wielopostaciowy.
Alergia na słońce: czerwone grudki, plamy i krosty. Fot. istockphoto.com
Wysypka najczęściej pojawia się na obszarach skóry narażonych na działanie promieni słonecznych – w górnej części klatki piersiowej, na dekolcie, szyi, ramionach, a czasami także łydkach. Choroba występuje częściej tam, gdzie skóra w czasie zimy jest zakryta. Wysypka rzadko występuje na twarzy i grzbietach dłoni.
Rzadko wysypce mogą towarzyszyć objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, dreszcze, ból głowy i nudności.
Środki kontrastowe
Najpowszechniej stosowane w radiologii klasycznej środki kontrastowe to preparaty na bazie jodu. Druga grupa, stosowana w badaniach rezonansem magnetycznym, to preparaty gadolinu. Większość środków kontrastowych jest podawana przed badaniem dożylnie, część doustnie.
– Ocenia się, że po zastosowaniu środków jodowych, stosowanych w klasycznej radiologii, np. przy wykonywaniu tomografii komputerowej, łagodne reakcje nadwrażliwości mogą wystąpić u 6 proc. osób, natomiast ciężkie reakcje występują u mniej niż 1 proc. Choć nie są bardzo częste, mogą być groźne – mówi doc. Glück.
Reakcje nadwrażliwości są też obserwowane w przypadku preparatów gadolinu, stosowanych w coraz powszechniej zlecanym rezonansie.
– Na szczęście te dotąd opisywane nie są szczególnie ciężkie – uspokaja specjalistka.
Kontrast: powikłania, uczulenie i wstrząs
Pacjenci, którzy mają mieć podany kontrast powinni pamiętać o kilku rzeczach.- Przede wszystkim pacjent musi szczegółowo zapoznać się ze zgodą na diagnostykę i leczenie z wykorzystaniem kontrastu. Musi mieć świadomość ryzyka uczulenia na kontrast, zaostrzenia przewlekłej choroby nerek, być może z koniecznością dializoterapii. Dotyczy to niewielkiej grupy pacjentów, niemniej jednak pacjent powinien się zapoznać z ryzykiem stosowanego leczenia. Kontrast nie jest substancją obojętną - wylicza dr Szczupak. Dr Szczupak mówi też, że najgorszą formą uczulenia na kontrast jest wstrząs anafilaktyczny, występuje on na szczęście rzadko. Lekarze mają wypracowaną ścieżkę postępowania w przypadku uczulenia pacjenta na kontrast. W każdej sytuacji kiedy mamy pacjenta podającego uczulenie na jakikolwiek alergen, chory ma wykonaną próbę biologiczną - ma podaną niewielką ilość kontrastu dożylnie i wtedy obserwujemy czy występują reakcja alergiczna czy nie. Jeżeli nie ma tej reakcji wtedy spokojnie możemy wykonywać zabieg. Jeżeli pojawi się niewielka reakcja podaje się leki antyalergiczne. Robi się ponowną próbę biologiczną i wtedy wykonujemy zabieg - tłumaczy dr Szczupak. Lekarze podkreślają, że nie powinno się bezkrytycznie podawać kontrastu. Dlatego są pewne normy jeśli chodzi o podawanie kontrastu. Im więcej kontrastu, tym ryzyko uszkodzenia nerek jest większe. Największy problem stanowią pacjenci z upośledzoną czynnością nerek tzw. niskim GFRem (glomerular filtration rate) czyli poniżej 30-40. U nich powinno się podawać mało kontrastu i lekarze starają się to robić. 1 ml kontrastu odpowiada jednej jednostce tego GFRu. Przy wartości GFR 20 nie powinno się podać więcej niż 20 ml kontrastu. Jest to niezwykle trudne, bo ta ilość jest mała. - Przy takiej ilości kontrastu koronarografię może uda się zrobić, ale już plastyki raczej nie. To są naprawdę małe ilości kontrastu. Do koronarografii zużywamy średnio 50-60 ml, do plastyki około 100 ml. Jeśli wiemy, że pacjent ma problem z nerkami nawadniamy go i to się udaje, ale trzeba poświęcić trochę czasu na nawodnienie chorego. Oczywiście to ryzyko jest wyższe - podkreśla dr Szczupak. Tekst powstał z okazji międzynarodowych warsztatów New Frontiers in Interventional Cardiology (NFIC) w Krakowie.
O czym świadczy wysypka od słońca i jak wygląda jej leczenie?
Wysypka od słońca najczęściej jest sygnałem… uczulenia na słońce, czyli fotodermatozy idiopatycznej. Wynika z nadwrażliwości skóry na promieniowanie UV i pojawia się jedynie na tych obszarach, które narażone są na jego działanie. Nie jest ona równoznaczna z oparzeniem słonecznym, które jest naturalną reakcją skóry na dużą ilość promieni.
Wysypka na słońce jest reakcją patologiczną i występuje wtedy, gdy u zdrowej osoby ta sama dawka promieniowania UV nie wywołuje żadnych szkód. Czasem można zaobserwować wysypkę od słońca u dziecka – niektóre fotodermatozy powstają już w wieku kilku lat.
Reakcje niepożądane
Reakcje niepożądane na środki kontrastowe dzieli się na reakcje nadwrażliwości i inne, w tym toksyczne.
– Reakcje nadwrażliwości mogą, ale nie muszą być alergiczne. Alergiczne są wtedy, gdy uczestniczy w nich układ immunologiczny, a niealergiczne wówczas, kiedy np. komórki reagują bezpośrednio na podanie środka, uwalniając substancje zawarte w ich wnętrzu – podkreśla dr Glück.
Reakcje nadwrażliwości dzieli się też ze względu na czas wystąpienia. Reakcje mogą być natychmiastowe, kiedy pojawiają się do godziny od chwili podania środka kontrastowego, oraz występujące później niż po godzinie, czasami następnego dnia. Szczególnie groźne są te natychmiastowe.
– Te łagodne to np. świąd, pokrzywka, uczucie zatkania nosa, katar, kichanie, ale może się też rozwinąć pełny wstrząs anafilaktyczny - wtedy dochodzi do zajęcia układu oddechowego i krążenia z zatrzymaniem akcji serca i zagrożeniem życia. Takie reakcje zdarzają się rzadko – to kilka reakcji na miliony podań, ale są opisane takie przypadki – zaznacza alergolog.
Późne reakcje dotyczą najczęściej skóry. Choć większość mija szybko i bez powikłań, to niektóre również mogą się rozwinąć w ciężką postać, utrzymującą się przez wiele dni i tygodni.
