U nas zapłacisz kartą
Objawy i Leczenie Uczulenia na Środki Czystości
Alergia kontaktowa - co nas uczula?
Kobieta użyła farby do włosów. Po jej nałożeniu pojawiło się swędzenie głowy. Na głowie, twarzy, szyi, uszach pojawiły się grudki i obrzęk oczu. Była to alergia kontaktowa na substancję użytą w farbie. Sprawdź, co jeszcze może nas uczulać?
Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki
Alergia kontaktowa (wyprysk kontaktowy, ACD) to nadwrażliwość organizmu na substancje chemiczne o małej masie cząsteczkowej mogące wywoływać uczulenie, czyli tzw. hapteny. Bezpośredni kontakt z nimi powoduje zmiany skórne.
Alergia kontaktowa występuje u ok. 10-20 proc. dorosłych oraz u 20-30 proc. dzieci i młodzieży. W Polsce dodatnie odczyny w testach płatkowych (podstawowa metoda diagnozowania tej choroby) stwierdzono u blisko 22 proc. uczniów szkół podstawowych oraz u 28 proc. uczniów szkół zawodowych.
- Częstość alergicznego wyprysku kontaktowego u dzieci wyraźnie narasta. Alergia kontaktowa może się rozpocząć już w okresie niemowlęcym – mówi prof. Beata Kręcisz, kierownik Kliniki Dermatologii Szpitala Zespolonego w Kielcach.
Przyczyny doprowadzające do powstania wyprysku kontaktowego są różne. U jednych osób jest to związane z uczuleniem na alergeny kontaktowe, u innych – zmiany skórne powstają, kiedy posmarowana powierzchnia zostanie naświetlona światłem słonecznym. U części osób rozpoznaje się tzw. wyprysk zawodowy – związany z uczuleniem na szkodliwe substancje występujące w pracy. W inny sposób działają substancje drażniące - bezpośrednio uszkadzają skórę. Ten typ wyprysku nazywamy wypryskiem kontaktowym z podrażnienia (nie jest to prawdziwe uczulenie i takie zmiany mogą się pojawić u wszystkich ludzi, którzy mają kontakt np. z silnymi substancjami używanymi w środkach czystości, farbami, lakierami, smarami, cementem).
Co nas uczula?
Uczulają nas, zarówno w Polsce, jak w całej Europie:
Nikiel, uczulenie na ten pierwiastek stwierdza się u 13-17 proc. dorosłych, 10 proc. młodzieży i 7-9 proc. dzieci. Kobiety na nikiel uczulają się bez mała 4 razy częściej niż mężczyźni. Może to wynikać z odrębności fizjologicznych oraz większego narażenia na kontakt z tą substancją np. w pracy lub noszenie biżuterii (nikiel jest powszechnie stosowaną domieszką biżuterii, także złotej). Nikiel wchodzi w skład monet, wykończeń odzieży (np. haftek, zamków w spodniach), a nawet pokarmów, zwłaszcza puszkowanych.
Chrom, zwykle uczula mężczyzn zawodowo mających kontakt z zawierającym go cementem. Alergia na chrom utrzymuje się nawet pomimo zmiany zawodu. Innym źródłem tego alergenu jest garbowana skóra (tzw. wyprysk obuwiowy).
Substancje zapachowe, zawartość środków zapachowych w perfumach sięga 20 proc., w wodach kolońskich 8 proc. Zapachów używa się w mydłach, pastach do zębów, płynach do płukania ust. Wykazano ich obecność także w środkach do pielęgnacji dzieci. Wchodzą w skład produktów domowych takich jak: detergenty, środki czyszczące, zmiękczacze czy aerozole odświeżające.
W przemyśle perfumeryjnym używa się ok. 3000 aromatów. Pojedyncze produkty mogą zawierać od 10 do 300 związków. Niepożądane reakcje na kosmetyki, oceniane na ok. 10 proc. populacji, zwykle związane są z ich drażniącym działaniem, reakcje alergiczne są rzadsze.
Dezodoranty - są najczęstszymi źródłami alergii. W 71 dezodorantach zidentyfikowano 226 różnych związków chemicznych, w tym syntetyczne środki zapachowe.
- Gdy już wiemy, co nas uczula, trzeba zrobić „śledztwo” i przejrzeć skład wszystkich produktów, z którymi się stykamy począwszy od kosmetyków, pastylek do ssania, skończywszy na chusteczkach higienicznych – mówi prof. Kręcisz. - Wszystkie te preparaty mogą wywoływać niepożądane reakcje. Gdy ktoś uczulony kupuje nowy kosmetyk, powinien za każdym razem z lupą prześledzić jego skład.
Uczulenie na proszek do prania - zapobieganie
1. Należy stosować proszki do prania: hypoalergiczne (minimalizujące ryzyko wystąpienia alergii), przetestowane dermatologicznie i ekologiczne (bez szkodliwych zeolitów i fosforanów). Takie są specjalnie stworzone dla alergików.
2. Lepiej zrezygnować ze stosowania wybielaczy, płynów do płukania tkanin lub zmiękczających tkaniny (one również mogą być odpowiedzialne za alergię).
3. Podczas prania w pralce warto stosować funkcję dodatkowego płukania.
4. Należy prać najwyżej w temperaturze 60 stopni C, bez prania wstępnego.
5. Niektóre pralki mają specjalny program do prania dziecięcych ubranek. Program domyślne ustawia wydłużone pranie w wyższej temperaturze oraz dodatkowe płukania, co może być przydatne w przypadku dzieci i osób ze skórą skłonną do alergii.
6. Każde ubranie (zwłaszcza dziecięce) powinno zostać wyprasowane po praniu, ponieważ wysoka temperatura żelazka to idealny sterylizator, dzięki któremu skutecznie można się pozbyć wszelkich resztek drobnoustrojów, które mogą być dodatkowym czynnikiem alergizującym.
Proszek do prania dla alergika powinien posiadać pozytywną opinię renomowanego ośrodka medycznego, np. Instytutu Matki i Dziecka.
Jak objawia się uczulenie na środki chemiczne?
Najczęstszymi objawami, które towarzyszą uczuleniu na środki czystości są wysypki, kichanie, katar, duszność, łzawienie oraz swędzenie oczu czy ataki astmy. Pamiętaj, że dziecko nie powinno mieć dostępu do środków czystości – często reaguje ono na nie gorzej niż dorośli. Chemia gospodarcza powinna być dobrze schowana.
Należy odróżnić alergię od zwykłego podrażnienia. Alergia występuje wtedy, gdy objawy są wywołane nawet śladową ilością środka chemicznego, a symptomy utrzymują się przez dłuższy czas. Należy wtedy zgłosić się do alergologa i poznać przyczynę. Podrażnienie różni się od alergii – ustępuje po krótkim czasie i już nie powraca.
Kontakt ze środkami chemicznymi jest powszechny. Trudno go uniknąć. Uczulać może wszystko. Pamiętaj, żeby obserwować swój organizm i szybko reagować na niepokojące symptomy. Jeżeli pojawi się uczulenie na jakiś związek chemiczny, niezbędna jest prawidłowa diagnostyka i szybkie podjęcie leczenia.
9 faktów o atopowym zapaleniu skóry
W kosmetykach zwykle wykorzystuje się takie konserwanty jak: odkażające estry kwasu paraaminobenzoesowego (parabeny, nipaginy, aseptyny), związki chemiczne uwalniające formaldehyd, izotiazolinony czy organiczne połączenia rtęci (timerosal, mertiolat).
Z badań dotyczących środków konserwujących przeprowadzonych przez prof. Beatę Kręcisz w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi wynika, że najczęściej alergizował timerosal (ok. 12 proc.) i formaldehyd (ok. 5 proc.). Najmniej dodatnich reakcji powodowały parabeny (0,3 proc.). Jednak w ostatnim czasie najczęściej obserwowane są uczulenia na metyloizotiazolinon.
W grupie 113 chorych testowanych zestawem kosmetycznym uczulenie, a więc przynajmniej 1 dodatni wynik testu naskórkowego, stwierdzono u 49 badanych (43 proc.). Trzy kobiety reagowały na antyutleniacze i filtry przeciwsłoneczne, natomiast pozostali pacjenci na środki konserwujące.
