U nas zapłacisz kartą
Wszystko, co Musisz Wiedzieć o Wyprysku Łojotokowym u Niemowląt
Jak wygląda łojotokowe zapalenie skóry u niemowlaka?
Łojotokowe zapalenie skóry u niemowlaka zwykle można rozpoznać, gdy powstanie ciemieniucha na skórze głowy w postaci żółtych, tłustych łusek. Ciemieniucha tworzy się w wyniku nadmiernej produkcji sebum, które następnie zasycha i skleja się razem ze złuszczonym naskórkiem, przypominając łuski/płatki.
Ciemieniucha jest, wbrew pozorom, najłagodniejszym objawem ŁZS u dziecka – niemowlę niemal jej nie odczuwa. Większe dolegliwości powodują zmiany na innych częściach ciała, przy czym nadal nie są one na tyle swędzące czy pieczące, jak w przebiegu atopowego zapalenia skóry (AZS). To podstawowa różnica pozwalająca odróżnić ŁZS od AZS i innych dermatoz charakterystycznych dla wieku niemowlęcego.
Łojotokowe zapalenie skóry u niemowlaka - objawy, leczenie
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to jedna z najpowszechniejszych chorób skóry na świecie. Najczęściej dotyka pacjentów z dwóch grup wiekowych - niemowlęcej oraz dorosłej. Pierwsze objawy u dzieci pojawiają się przed 3. miesiącem życia, zwykle między 2. a 12. tygodniem. To łuszczące się wykwity o podłożu rumieniowym, występujące na wilgotnych obszarach ciała z dużą liczbą gruczołów łojowych, a więc na skórze głowy, twarzy, w okolicy małżowin usznych i szyi, pod pieluszką oraz w górnej części klatki piersiowej.
Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry nie są w pełni poznane. ŁZS u niemowląt wiąże się z niedojrzałością skóry, która dopiero w 3. roku życia nabiera pełnej sprawności czynnościowej i strukturalnej. Do tego czasu pozostaje cienka, ma wysoko przepuszczalną barierę naskórkową i jest podatna na działanie szkodliwych czynników, w tym hormonów i drobnoustrojów. Uważa się, że to właśnie one mają największy udział w powstawaniu zmian łojotokowych u dzieci.
W pierwszych tygodniach życia utrzymuje się wysokie stężenie androgenów - hormonów płciowych przekazanych dziecku przez matkę (drogą łożyskową oraz w wyniku karmienia piersią). Ich zwiększony poziom pobudza gruczoły łojowe, zwiększając produkcję sebum, co sprzyja powstawaniu trądziku niemowlęcego, prosaków oraz wykwitów łojotokowych. Do powstania ŁZS przyczyniają się także zakażenia grzybicze wywołane przez drożdżaki z rodziny Candida lub Malassezia. Nie bez znaczenia są również czynniki immunologiczne i egzogenne.
Jak często występuje łojotokowe zapalenie skóry?
Szacuje się, że choroba może dotyczyć 3–5% populacji. Łojotokowe zapalenie skóry dotyczące twarzy oraz przedniej powierzchni klatki piersiowej jest częstą dolegliwością osób w wieku średnim i podeszłym. W przypadku niemowląt najczęściej występuje na owłosionej skórze głowy, ale może dotyczyć również środkowej części twarzy, klatki piersiowej oraz krocza. Jedną z możliwych, ale najczęściej rzadko występujących, postaci jest rozwój uogólnionego stanu zapalnego skóry, czyli erytrodemii. Czynniki genetyczne biorące udział w powstawaniu zmian skórnych nie zostały ustalone.
Fot. Łojotokowe zapalenie skóry (fot. Public Health Image Library)
Charakterystyczne dla wyprysku łojotokowego zmiany mają postać tłustych, szarożółtych łusek i strupów, zwykle mocno przylegających do podłoża, nierzadko z towarzyszącym nasilonym rumieniem i wysiękiem. Wykwity te pojawiają się na owłosionej skórze głowy (ciemieniucha), ale mogą się stopniowo rozszerzać, zajmując czoło, okolicę małżowin usznych, policzki, szyję, a nawet tułów i kończyny. W przypadku zajęcia fałdów skórnych można obserwować sączenie i powstawanie linijnych pęknięć. Stan zapalny i sączenie mogą sprzyjać nadkażeniom bakteryjnym i drożdżakowym. Dolegliwości świądowe są łagodne. Po kilku tygodniach, rzadziej po kilku miesiącach, zmiany skórne zaczynają się samoistnie cofać i ustępują bez pozostawienia śladu.
Jak wygląda łojotokowe zapalenie skóry u niemowlaka?
Najczęstszą postacią ŁZS u niemowląt jest ciemieniucha. To tłuste, żółte łuski, nawarstwiające się na owłosionej skórze głowy, tworząc tzw. czepiec kołyskowy. Powstają w wyniku nadmiernej produkcji sebum, które zasycha i łączy się ze złuszczonym naskórkiem. Dla wielu świeżo upieczonych rodziców żółte płatki na główce niemowlęcia wyglądają niepokojąco. Jednak ciemieniucha jest najłagodniejszym objawem łojotokowego zapalenia skóry u niemowlaka. Chociaż wygląda nieestetycznie i niezdrowo, dziecko jej nie odczuwa.
Brak uciążliwego świądu, pieczenia, nieprzyjemnego napięcia skóry jest charakterystyczny dla wykwitów łojotokowych i pozwala odróżnić je od atopowego zapalenia skóry (AZS) oraz innych dermatoz wieku niemowlęcego.
Dziecięce łojotokowe zapalenie skóry a atopowe zapalenie skóry
Wypryski łojotokowe łatwo pomylić z objawami innych chorób skóry u niemowląt, zwłaszcza z atopowym zapaleniem skóry. ŁZS i AZS są bardzo powszechne. Obie dermatozy dają o sobie znać w pierwszych miesiącach życia dziecka. W przebiegu obu występują łuszczące się plamy o charakterze rumieniowym i zapalnym. Jednak mimo wielu podobieństw, istnieje kilka symptomów, dzięki którym można je rozróżnić. To ważne, ponieważ prawidłowe rozpoznanie choroby przesądza o sposobie leczenia i przywróceniu skórze dobrej kondycji. Dlatego, jeśli rodzice nie mają pewności odnośnie do rodzaju zmian skórnych u dziecka, najlepiej, aby pokazali je lekarzowi. Tym bardziej, że w okresie niemowlęcym mogą wystąpić różne problemy dermatologiczne.
- Łojotokowe zapalenie skóry u niemowlaka ujawnia się w pierwszych 3. miesiącach życia w postaci ognisk rumieniowych, pokrytych grubymi łuskami. Wypryskom łojotokowym nie towarzyszy suchość skóry ani uczucie dyskomfortu. Choroba zanika samoistnie przed ukończeniem 1. roku życia, jednak możliwe są nawroty.
- Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka najczęściej daje o sobie znać po 3. miesiącu życia. Objawy AZS to drobnopłatowe, białe łuski obecne na suchej skórze. Atopia wywołuje świąd, nasilający się zwłaszcza wieczorami. W przebiegu choroby dochodzi do remisji i zaostrzania się objawów. Atopowe zapalenie skóry ma charakter przewlekły, nawrotowy. Część dzieci z biegiem czasu wyrasta z AZS, ale nie wcześniej niż w 2.-3. roku życia.
Co robić, jeśli podejrzewamy u dziecka ŁZS?
Jeśli zauważymy u dziecka pierwsze objawy łojotokowego zapalenia skóry, m.in. zmiany na owłosionej skórze głowy, zaleca się rozpoczęcie wyczesywania łusek z pomocą miękkiej, przeznaczonej dla niemowląt szczoteczki. Przed wyczesywaniem ciemieniuchy powinno się zastosować środek zmiękczający łuskę, np. specjalny preparat na ciemieniuchę, oliwkę lub oliwę z oliwek. W razie rozwoju zmian i powstania stanu zapalnego, a zwłaszcza jeśli zmiany zaczną mieć charakter sączący, konieczna jest konsultacja z pediatrą i dermatologiem.
Rozpoznanie łojotokowego zapalenia skóry u dziecka zwykle jest dość trudne, jeśli np. zmiany pojawiają się poza skórą głowy. Wówczas konieczna jest diagnostyka różnicowa m.in. z atopowym zapaleniem skóry i innymi dermatozami. Lekarz bada zatem charakter zmian, zbiera wywiad rodzinny (atopowe zapalenie skóry ma bowiem podłoże genetyczne, a w przypadku ŁZS nie stwierdzono jak na razie takiej przyczyny), wypytuje rodziców o skłonność dziecka do alergii (np. czy występuje alergia na białko mleka krowiego lub jest takie podejrzenie. Bierze pod uwagę także inne symptomy, jak np. dolegliwości układu pokarmowego – te mogą wskazywać, że dziecku nie dolega jednak ŁZS, ale inny problem dermatologiczny. Po postawieniu diagnozy, lekarz zaleci stosowanie specjalistycznych preparatów do codziennej pielęgnacji oraz w razie zaostrzenia objawów choroby.
