Domowe sposoby na leczenie wyprysku kontaktowego
Objawy kontaktowego zapalenia skóry. Jak wygląda wyprysk kontaktowy?
Objawy kontaktowego zapalenia skóry (wywołanego kontaktem z alergenem lub substancją drażniącą) są charakterystyczne i podobne niezależnie od rodzaju alergenu lub drażniącej substancji.
Mogą różnić się w zależności od indywidualnej reakcji skóry oraz rodzaju substancji, z którą doszło do kontaktu. Reakcja może być miejscowa lub rozprzestrzeniać się na większe obszary skóry w zależności od stopnia wrażliwości.
Do typowych objawów wyprysku kontaktowego należą:
- wysypka o charakterze rumieniowo-obrzękowym,
- swędzenie i zaczerwienienie skóry, szczególnie w miejscu, które miało kontakt z alergenem lub drażniącym czynnikiem,
- bolesne pękanie skóry.
W przypadkach przewlekłych kontaktowe zapalenie skóry może wywoływać:
- pęcherzyki lub pęcherze wypełnione płynem,
- nadżerki,
- nadmierne rogowacenie (złuszczanie) skóry,
- zliszajowacenie, czyli pogrubienie warstwy naskórka.
Nasilenie objawów może być różne, a one same mogą pojawić się na każdej części skóry – od kilku godzin do ok. 10 dni po ekspozycji na substancje drażniące.
Wyprysk kontaktowy alergiczny
Alergiczny wyprysk kontaktowy pojawia się zazwyczaj w miejscu, w którym skóra miała kontakt z alergenem. Niepożądana reakcja alergiczna może pojawić się nagle, nawet na skutek styczności z substancją, na którą organizm nie wykazywał wcześniej żadnego uczulenia. Uczulenie może spowodować np. proszek do prania lub płyn do płukania tkanin. Zdarzają się przypadki, że podrażnienie występuje w miejscu odległym od zetknięcia skóry z antygenem. Jest to stan charakterystyczny dla krwiopochodnego zapalenia skóry, kiedy alergen rozchodzi się po całym układzie krwionośnym, a widocznym objawem jest np. tzw. syndrom pawiana, czyli zaczerwienienie widoczne w okolicach pośladków. Alergiczny wyprysk kontaktowy jest tak naprawdę opóźnioną reakcją organizmu – rozwija się dopiero po upływie pewnego czasu od kontaktu z substancją wywołującą alergię – nawet po kilku dniach. Podłoże alergiczne często ma wyprysk kontaktowy na twarzy, który może pojawić się na policzkach, czole czy szyi kilkanaście godzin, a nawet kilka dni po kontakcie z alergenem, stąd trudno jest określić jego przyczynę. Często wysypkę, zaczerwienienie, a w niektórych przypadkach pęcherze z płynem pojawiają się na skutek reakcji na kosmetyki lub kontaktu z biżuterią.
Jeżeli zapalenie skóry pojawia się zawsze w miejscu jej styku z drażniącą substancją i do reakcji dochodzi bezpośrednio po kontakcie, jest to niealergiczny wyprysk kontaktowy. Niezależnie od tego, czy podrażnienie pojawia się na tle alergicznym czy niealergicznym, nigdy nie należy drapać wysypki, nawet jeżeli przynosi to chwilową ulgę. Rozdrapanie podrażnień powoduje jeszcze większą wrażliwość naskórka, który przez mechaniczne uszkodzenie staje się podatny na groźne zapalenia o podłożu bakteryjnym i grzybiczym. Przykładem może być wyprysk kontaktowy na dłoniach, czyli tzw. egzema, która pojawia się zazwyczaj na zewnętrznej stronie dłoni. Często jest przypadłością fryzjerek, które mają wielokrotny kontakt z substancjami chemicznymi zawartymi w kosmetykach do włosów, a także świeżo upieczonych mam czy pielęgniarek, które z kolei bardzo często myją ręce. Egzema początkowo jest łagodną reakcją, ale z czasem jej objawy mogą stawać się coraz bardziej uciążliwe. Skóra zazwyczaj jest zaczerwieniona, sucha i swędzi. Z czasem jednak zmiany mogą przerodzić się w pęcherze wypełnione płynem, które pękając, powodują zwiększoną podatność naskórka na infekcje bakteryjne.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - leczenie
Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.
Podstawę leczenia przeciwzapalnego kontaktowego zapalenia skóry alergicznego i z podrażnienia stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.
W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.
W przypadku przewlekłego zapalenia i pogrubienia i szorstkości skóry w następstwie zapalenia, szczególnie w kontaktowym zapaleniu skory z podrażnienia, skuteczne są środki nawilżające z dużą zawartością tłuszczów, środki keratolityczne, czyli rozpuszczające zrogowaciałą warstwę naskórka (kremy zawierające polidokanol i mocznik) oraz wazelina.
Świąd można opanować, stosując doustnie leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwświądowe (mentol 0,1–2%, kamfora 0,1–3%) miejscowo.
Fototerapię UVA lub UVB, czyli naświetlanie zmian, lekarz może zalecić u chorych, u których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne albo są przeciwwskazane. Chorzy narażeni na alergeny zawodowe, którzy nie mogą stosować rękawic lub kremów ochronnych, mogą odnieść korzyść z przewlekłego stosowania fototerapii.
W fotoalergicznym i fototoksycznym kontaktowym zapaleniu skóry stosuje się preparaty zawierające filtry promieniowania UVB i UVA.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) – przyczyny
- Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
- nikiel, np. biżuteria, wykończenia odzieży (zamki, guziki), okulary
- chrom (metale, cement, skóra garbowana)
- kobalt (metale, cement)
- formaldehyd (odzież, lakier do paznokci, tworzywa sztuczne)
- substancje zapachowe (perfumy, olejki eteryczne, kosmetyki)
- balsam peruwiański (perfumy)
- konserwanty (podłoże leków stosowanych miejscowo, kosmetyki)
- przyśpieszacze wulkanizacji i przeciwutleniacze gumy (rękawiczki lateksowe, bielizna, buty, lycra, oleje techniczne)
- leki (neomycyna, benzokaina)
- barwniki (farby do włosów i tkanin)
- kalafonia (kleje, papier, pokosty)
- lanolina (kremy)
- monomery akrylu (cement ortopedyczny).
Czynniki ryzyka rozwoju alergicznego kontaktowego zapalenie skóry nie są znane, ale wydaje się, że duże znaczenie ma predyspozycja genetyczna.
- Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia
Powstaje w wyniku kontaktu skóry ze stężoną substancją drażniącą (np. silne kwasy albo zasady, wybielacze) albo w wyniku przewlekłego działania mniej stężonej substancji powodującej wysuszenie skóry i uszkodzenie naskórka.
Substancje drażniące:- mydła i detergenty
- alkohole i środki odkażające
- kwasy i ługi
- rozpuszczalniki organiczne, smary, oleje techniczne, benzyna, olej napędowy
- żywice i kleje
- farby, tusze i werniksy
- cement, beton, gips
- środki owadobójcze i grzybobójcze
- nawozy sztuczne
- włókna szklane.
- Fotoalergiczne lub fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry
Przyczyny fototoksycznego kontaktowego zapalenie skóry, to np. dziegieć, furokumaryny (np. psolareny stosowane leczniczo lub zawarte w owocach, zwłaszcza w limonkach i jarzynach), czerwień bengalska (stosowana w okulistyce), niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, pochodne kwasu propionowego (np. ibuprofen).
Przyczyny fotoalergicznego kontaktowego zapalenia skóry, to np. kosmetyki z filtrem UV, substancje zapachowe, środki odkażające, leki przeciwgrzybicze.
