U nas zapłacisz kartą
Wyprysk z hiperkeratozą - Objawy, Diagnoza i Leczenie
StatPearls [Internet].
Fabiola Farci , Gauri D. Mahabal .
Authors
Affiliations
Last Update: September 4, 2023 .
Hyperkeratosis refers to the increased thickness of the stratum corneum, the outer layer of the skin. It is most frequently due to chronic physical or chemical damage such as friction or the use of aggressive soaps but can also derive from chronic inflammation or a side-effect of different drugs, including chemotherapy. This activity reviews the evaluation and treatment of hyperkeratosis and highlights the role of the interprofessional team in evaluating and treating patients with this condition.
Summarize the major histologic forms of hyperkeratosis. Review the different pathologies that can manifest with hyperkeratosis.Explain the importance of collaboration and communication amongst the interprofessional team to ensure the appropriate diagnosis and treatment is selected for patients with hyperkeratosis.
Types of Hyperkeratosis
"Hyperkeratosis" is an umbrella term for skin conditions that develop from excess amounts of keratin. There are various types of hyperkeratosis, each marked by its cause.
Hereditary Types of Hyperkeratosis
Some types of hyperkeratosis develop due to a hereditary component. Examples include:
- Epidermolytic hyperkeratosis
- Multiple minute digitate hyperkeratosis (MMDH)
- Focal acral hyperkeratosis
- Lamellar ichthyosis
- X-linked ichthyosis (XLI)
- Keratosis pilaris, otherwise known as follicular hyperkeratosis
Acquired Hyperkeratosis
Other forms of hyperkeratosis are acquired later in life. It’s not always clear what the cause of each type is. Some acquired hyperkeratosis conditions include:
Acquired vs. Hereditary
Hereditary conditions are passed down through families. Often if a person is related by blood to someone with a genetic disorder, their risk of getting it is a lot higher. Acquired conditions, on the other hand, develop for many reasons unrelated to genetics.
Lokalizacje odcisku:
- palce stóp (okolica grzbietowa stawy międzypaliczkowe, boczna i przyśrodkowa powierzchnia palców w miejscu stykania się skóry Clavus mollis, okolica podeszwowa palca – Clavus appex)
- przodostopie (głowy kości śródstopia)
- wały paznokciowe (clavus sulcus)
- przestrzenie podpaznokciowe (clavus subungualis)
Clavus durus (Cd) – zbudowany jest ze zwartej i twardej masy ułożonej warstwowo (nawet do 200 warstw), zawierający jądro.
Clavus mollis (Cm) – to inaczej odcisk miekki.
Clavus vascularis (Cv) – to odcisk z zawartością drobnych naczyń krwionośnych.
Clavus neurovascularis (Cnv) – odcisk nerwowo – naczyniowy.
Clavus neurofibrosis (Cnf) – odcisk nerwowo – włóknisty.
Clavus papilaris (Cp) – to odcisk brodawkowy. Często się powtarza.
Clavi miliares (Cmil) – odciski mnogie.
History and Physical
Hyperkeratosis is a histopathological term defining a thickened stratum corneum and may be present in many different skin conditions, with many possible overlaps. History and clinical evaluation are key, and the main goal is to collect as much information as possible and discern which cases require a histopathological diagnosis to direct the most appropriate treatment.
The history comprises the age of the patient, family history, exposure to toxic substances, drugs, occupational duties, anamnesis of the current lesion, concomitant pathologies, and treatments. In those patients where the diagnosis was already established, it is appropriate to reevaluate it, monitor progression and complications following the treatment.
The physical examination must be thorough to exactly understand the extent of the disease. Except for localized disease, it is important to inspect the entire skin surface, including scalp, eyelids, ears, perineum and genital mucosa, hair, and nails. The lesion should be described in terms of color, texture, shape, and distribution. Surrounding skin should be examined as well to detect the presence of generalized xerosis (dryness), seborrhea, hyper or hypohidrosis (sweating), texture, photoaging such as lentigines, actinic purpura, rhytides.
Small folliculocentric keratotic nodules can be found in cases of keratosis pilaris, where papules are centered on small hair follicles, and it can be associated with erythema. On close examination, it is possible to recognize a small coiled hair beneath the papule formed by a keratin plug.
Scaling is an important finding in cases of hyperkeratosis. Scales may be described as soft, rough, greyish, bran-like, and so on. Crusts should not be confused with scale as it is the result of dried fluid on the epidermis (serum, blood, pus, or a combination of those) and not thickening of the epidermis. Lichenification is a thickening of the skin and results from chronic injuries such as repetitive scratching. It is present in most chronic eczematous or neurogenic processes.
Jak leczyć hiperkeratozę?
Leczenie hiperkeratozy zależy od obszaru skóry, którego dotknie. W przypadku nadmiernego rogowacenia się skóry stóp odwiedź gabinet podologa. Jest to osoba, która wykonuje pedicure podologiczny – usuwa odciski, modzele, zrogowaciałą skórę. Pomaga także dobrać odpowiednią pielęgnację dla stóp. Jeżeli hiperkeratoza ma przyczynę w innych chorobach współistniejących, to bardzo ważna jest konsultacja z lekarzem dermatologiem.
Przy nadmiernie zrogowaciałym naskórku pomocne będzie stosowanie kremów i maści do stóp, które mają w składzie mocznik i kwas salicylowy. Przy suchej, pękającej skórze trzeba pamiętać o stosowaniu kosmetyków nawilżających i natłuszczających. Dobrze jest też moczyć stopy w ciepłej wodzie, by zmiękczyć nagniotki. Można zastosować pumeks i pilnik, by samodzielnie usunąć zrogowaciałą skórę. Te domowe zabiegi nie zastąpią jednak fachowej pomocy.
W przypadku gdy hiperkeratoza występuje razem z chorobą grzybiczą na stopach, konieczne jest wdrożenie jednocześnie terapii przeciw grzybicy. Można zastosować w tym celu maści lub leki doustne. Warto także dokształcić się w temacie, jak zapobiec grzybicy.
Zanim lekarz zastosuje odpowiednią terapię, powinien skierować Cię na badania diagnostyczne. Pomogą one określić, czy razem z hiperkeratozą występują jakieś inne choroby, które wymagałyby leczenia. Lekarz stawia diagnozę dotyczącą hiperkeratozy na podstawie badań dermatologicznych. Czasami konieczne jest przeprowadzenie biopsji i badań histopatologicznych pobranego materiału.
W przypadku hiperkeratozy niezwykle ważne są działania profilaktyczne. Najlepszym rozwiązaniem jest unikanie czynników, które mogą wywołać podrażnienia. Konieczne jest także dbanie o odpowiednią pielęgnację skóry dotkniętej hiperkeratozą.
- S. Jabłońska, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- A. Batycka-Baran i in., Zmiany na dłoniach i stopach, „Medycyna po Dyplomie”, 2010.
- A. Garncarczyk i in., Zmiany hiperkeratotyczne w obrębie stóp, „Polish Journal of Cosmetology”, 21(3), 2018.