U nas zapłacisz kartą
Jak leczyć wyprysk alergiczny? Najlepsze sposoby smarowania skóry
Co to jest egzema i jakie są jej przyczyny?
Egzema nazywana również wypryskiem to jedna z najczęściej występujących chorób alergicznych o nieinfekcyjnym podłożu zapalnym, co oznacza, że nie jest zaraźliwa. Pod jej nazwą kryją się różne typy zmian skórnych, których wspólnym objawem jest wspomniany wcześniej stan zapalny skóry (naskórka oraz warstwy brodawkowatej skóry właściwej), a także towarzyszący temu wyprysk. Egzema bardzo często występuje u małych dzieci – cierpi na nią około 5-20% dzieci i 1-2 % dorosłych. Obecnie uważa się, że za powstanie choroby odpowiada wrodzone uszkodzenie skóry polegające na zaburzeniu działania filagryny – białka odpowiadającego za prawidłowe ukształtowanie komórek budulcowych skóry. W wyniku nieodpowiedniego nawodnienia oraz rozluźnienia jej połączeń skóra nie stanowi tak dobrej bariery dla wszelkich drobnoustrojów i alergenów. Za inne przyczyny choroby uznawane są także:
- obniżenie odporności,
- skłonności alergiczne,
- niewłaściwa dieta,
- przewlekły stres.
Objawy egzemy
W początkowym etapie choroby pojawia się zmiany na skórze w postaci:
- zaczerwienienia,
- grudek,
- pęcherzyków,
- niekiedy sączących się ranek.
Wraz z przebiegiem schorzenia skóra staje się sucha i pogrubiała. Egzema na dłoniach powoduje widoczne zaznaczenie bruzd. Z kolei egzema na powiekach może pogorszyć widzenie z powodu zmian zapalnych powiek i struktur budujących gałkę oczną. Obraz atopowego zapalenia skóry zmienia się w zależności od wieku. Wyprysk atopowy u dzieci do 2 roku życia przybiera formę pęcherzyków, grudek lub strupów z sączącą się wydzieliną. Zmiany pojawiają się najczęściej na policzkach, czole i głowie, a także plecach i ramionach. Starsze dzieci (pomiędzy 2. a 12. rokiem życia) mają suche, łuszczące się grudki czy „blaszki” na wewnętrznych częściach nadgarstków, łokci i kolan. Egzema u dorosłych pojawia się zazwyczaj na twarzy, karku, dłoniach i stopach.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - objawy
Charakterystycznym objawem wyprysku kontaktowego jest silny świąd skóry, na powierzchni której tworzy się zaczerwienienie, łuszczące się grudki oraz pęcherzyki. Ważne jest to, że zmiany tworzą się w miejscu kontaktu z np. tkaniną czy tworzywem zawierającym uczulające chorego czynniki (np. pod paskiem czy biżuterią u chorego uczulonego na nikiel, na rękach u sprzątaczki używającej środków czyszczących, na policzkach w miejscu, na który nałożono kosmetyk, który uczulił chorego pod wpływem opalania). Czasem zmiany występują jednak na całej powierzchni ciała. Chorzy na KZS z podrażnienia mogą odczuwać parzący ból lub pieczenie, zwłaszcza w razie kontaktu z substancją silnie drażniącą.
Skóra staje się pogrubiała, bardzo sucha, łuszczy się, wyraźnie zaznaczają się jej naturalne bruzdy (np. na nadgarstkach skóra może przypominać korę drzewa), skóra na dłoniach podeszwach niekiedy pęka powodując ból.
Leczenie egzemy
Podstawą w leczeniu egzemy jest rozpoznanie rodzaju zmian skórnych oraz przyczyny jej powstania. Jeśli uda się zidentyfikować czynnik wywołujący wyprysk, należy bezwzględnie go unikać. Do zwalczania zmian chorobowych stosuje się szeroką gamę leków o działaniu przeciwzapalnym, wspierających organizm w walce ze schorzeniami. W przypadku egzemy obejmującej skórę głowy zalecane są płyny i roztwory na skórę, natomiast zmiany na nieowłosionej skórze głowy są leczone za pomocą maści i kremów. Główną grupę preparatów farmakologicznych stanowią stosowane miejscowo kortykosteroidy. Ze względu na moc działania są one podzielone na:
- słabe np. hydrokortyzon,
- średnio silne np. betametazon,
- silne np. mometazon,
- bardzo silne np. klobetazol.
W przypadku stwierdzenia towarzyszącego nadkażenia bakteryjnego lekarz może zalecić stosowanie prepartów mających w swoim składzie zarówno antybiotyki, jak i sterydy. Wyprysk łojotokowy wymaga włączenia dodatkowej terapii przeciwgrzybiczej. W zależności od nasilenia zmian chorobowych zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od silnego preparatu sterydowego, a następnie zastępuje się go słabszym lekiem. Za bezpieczny czas stosowania sterydów o średniej mocy uznaje się u dorosłych – 12 tygodni, a u dzieci, ze względu na dużo delikatniejszą skórę – 4 tygodnie. Szczególną ostrożność należy zachować, aplikując kortykosterydy na skórę twarzy. Wówczas zalecane jest stosowanie słabych sterydów przez maksymalnie 7 dni. W przeciwnym razie skutki uboczne, takie jak: ścieńczenie skóry, rozszerzenie naczynek lub rumień mogą być trwałe. Szczególnie niebezpieczne może okazać się stosowanie sterydów na okolice oczu. Grozi to rozwojem jaskry i zaćmy. Pod żadnym pozorem nie można stosować ich do robienia opatrunków. Należy zachować ostrożność, aplikując je w fałdy skórne np. pod pachami. Do innych działań niepożądanych zalicza się: rozstępy, posterydowe zapalenie skóry, trądzik posterydowy oraz zwiększenie skłonności do nadkażeń bakteryjnych. Dlatego te substancje powinny być zawsze używane zgodnie z zaleceniami lekarza. Alternatywą dla sterydów jest takrolimus – inhibitor kalcyneuryny o działaniu przeciwzapalnym, dostępny na rynku w postaci maści. Nie wykazuje powikłań miejscowych, jest bezpieczny i powszechnie stosowany.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - leczenie
Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.
Podstawę leczenia przeciwzapalnego kontaktowego zapalenia skóry alergicznego i z podrażnienia stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.
W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.
W przypadku przewlekłego zapalenia i pogrubienia i szorstkości skóry w następstwie zapalenia, szczególnie w kontaktowym zapaleniu skory z podrażnienia, skuteczne są środki nawilżające z dużą zawartością tłuszczów, środki keratolityczne, czyli rozpuszczające zrogowaciałą warstwę naskórka (kremy zawierające polidokanol i mocznik) oraz wazelina.
Świąd można opanować, stosując doustnie leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwświądowe (mentol 0,1–2%, kamfora 0,1–3%) miejscowo.
Fototerapię UVA lub UVB, czyli naświetlanie zmian, lekarz może zalecić u chorych, u których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne albo są przeciwwskazane. Chorzy narażeni na alergeny zawodowe, którzy nie mogą stosować rękawic lub kremów ochronnych, mogą odnieść korzyść z przewlekłego stosowania fototerapii.
W fotoalergicznym i fototoksycznym kontaktowym zapaleniu skóry stosuje się preparaty zawierające filtry promieniowania UVB i UVA.