Jak leczyć wyprysk alergiczny? Najlepsze sposoby smarowania skóry

Egzema, czyli wyprysk alergiczny. Rodzaje, przyczyny, leczenie

Mianem egzemy można określić wiele zmian skórnych zlokalizowanych w różnych obszarach ciała. Istnieje siedem rodzajów egzemy, a najczęstszym z nich jest AZS. Nie wszystkie jednak mają charakter atopowy. Niektóre w ogóle nie wiążą się z alergią. Jakie objawy występują przy egzemie i czym różnią się jej poszczególne typy? Wyjaśniamy.

Egzema to nazwa używana na określenie całej grupy zapalnych schorzeń skóry. Schorzenia te powodują swędzenie (najczęstszy objaw) i suchość skóry. W ich przebiegu powstają: wysypka, pęcherze, łuszczące się plamy i infekcje skóry [1].

Egzemę diagnozuje się już u niemowląt – w pierwszych miesiącach lub nawet tygodniach życia [1,3]. Dotyczy ona nawet 30% dzieci [3]. Często rozpoczyna marsz alergiczny [3]. Egzema może jednak wystąpić nie tylko w dzieciństwie, ale również w wieku nastoletnim lub dorosłym. U dorosłych obserwuje się dwa okresy wzmożonych zachorowań – przypadają one na w wiek 20 lat i powyżej 50 lat [1].

Egzema miewa różny przebieg – od łagodnego po ciężki [1]. Czasem jest mylona z innymi chorobami skóry, np. łuszczycą. W fazie „zaostrzenia” chorzy doświadczają jednego lub więcej skutków długotrwałego swędzenia [1]. W przypadku ciężkiego wyprysku „zaostrzenie” może trwać wiele dni, a nawet kilka tygodni [1]. Taka egzema może wymagać leczenia w szpitalu.

Osoby cierpiące na ciężki wyprysk są szczególnie narażone na alergię pokarmową i astmę [1].

Leczenie egzemy

Podstawą w leczeniu egzemy jest rozpoznanie rodzaju zmian skórnych oraz przyczyny jej powstania. Jeśli uda się zidentyfikować czynnik wywołujący wyprysk, należy bezwzględnie go unikać. Do zwalczania zmian chorobowych stosuje się szeroką gamę leków o działaniu przeciwzapalnym, wspierających organizm w walce ze schorzeniami. W przypadku egzemy obejmującej skórę głowy zalecane są płyny i roztwory na skórę, natomiast zmiany na nieowłosionej skórze głowy są leczone za pomocą maści i kremów. Główną grupę preparatów farmakologicznych stanowią stosowane miejscowo kortykosteroidy. Ze względu na moc działania są one podzielone na:

• słabe np. hydrokortyzon,
• średnio silne np. betametazon,
• silne np. mometazon,
• bardzo silne np. klobetazol.

W przypadku stwierdzenia towarzyszącego nadkażenia bakteryjnego lekarz może zalecić stosowanie prepartów mających w swoim składzie zarówno antybiotyki, jak i sterydy. Wyprysk łojotokowy wymaga włączenia dodatkowej terapii przeciwgrzybiczej. W zależności od nasilenia zmian chorobowych zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od silnego preparatu sterydowego, a następnie zastępuje się go słabszym lekiem. Za bezpieczny czas stosowania sterydów o średniej mocy uznaje się u dorosłych – 12 tygodni, a u dzieci, ze względu na dużo delikatniejszą skórę – 4 tygodnie. Szczególną ostrożność należy zachować, aplikując kortykosterydy na skórę twarzy. Wówczas zalecane jest stosowanie słabych sterydów przez maksymalnie 7 dni. W przeciwnym razie skutki uboczne, takie jak: ścieńczenie skóry, rozszerzenie naczynek lub rumień mogą być trwałe. Szczególnie niebezpieczne może okazać się stosowanie sterydów na okolice oczu. Grozi to rozwojem jaskry i zaćmy. Pod żadnym pozorem nie można stosować ich do robienia opatrunków. Należy zachować ostrożność, aplikując je w fałdy skórne np. pod pachami. Do innych działań niepożądanych zalicza się: rozstępy, posterydowe zapalenie skóry, trądzik posterydowy oraz zwiększenie skłonności do nadkażeń bakteryjnych. Dlatego te substancje powinny być zawsze używane zgodnie z zaleceniami lekarza. Alternatywą dla sterydów jest takrolimus – inhibitor kalcyneuryny o działaniu przeciwzapalnym, dostępny na rynku w postaci maści. Nie wykazuje powikłań miejscowych, jest bezpieczny i powszechnie stosowany.

Czym jest wyprysk kontaktowy?

Wyprysk kontaktowy, czyli inaczej kontaktowe zapalenie skóry, to stan zapalny, który jest wynikiem bezpośredniego kontaktu skóry z drażniącym lub uczulającym czynnikiem. Mogą to być na przykład kosmetyki, detergenty, rośliny, metale, lateks, środki chemiczne, leki lub produkty spożywcze. Objawia się na skórze jako zaczerwienienie, obrzęk, swędzenie, łuszczenie, nadżerkilub pęcherze.

W klasyfikacji ICD-10 kontaktowe zapalenie skóry jest kodowane jako alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (L23) lub kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (L24). Z kolei w klasyfikacji ICD-11 tę dolegliwość można znaleźć pod numerem EK00.

Biorąc pod uwagę podłoże tego zjawiska możemy wśród nich wyróżnić:

• alergiczny wyprysk kontaktowy - spowodowany reakcją układu odpornościowego na alergeny,
• kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia - tego rodzaju zmiany pojawiają się u osób mających kontakt, np. z agresywnymi substancjami jak detergenty, silne kosmetyki, barwniki, lakiery, smary itp.,
• zawodowe - spowodowane przez szkodliwe czynniki w miejscu pracy wywołujące zwykle kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia, a także alergiczny wyprysk kontaktowy,
• fotoalergiczny lub fototoksyczny wyprysk kontaktowy - zapalenie skóry indukowane przez światło słoneczne po ekspozycji na daną substancję.

Wiele osób zastanawia się, czym różni się wyprysk kontaktowy od atopowego zapalenie skóry. Wyprysk kontaktowy może przypominać AZS bądź mu towarzyszyć. Różnice w tym przypadku dotyczą głównie przyczyny wystąpienia schorzenia oraz lokalizacji objawów na skórze. Jak podkreśla dr med. Elżbieta Grubska-Suchanek -specjalista dermatologii, wenerologii i alergologii:

Bywa, że wyprysk kontaktowy jest następstwem tego schorzenia. Ze względu na uszkodzenie bariery naskórkowej u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry (AZS) częściej niż w populacji ogólnej może pojawić się uczulenie kontaktowe na różne alergeny środowiskowe.

Jak leczyć ezgemę?

Ścieżka leczenia zależy od rodzaju egzemy, dlatego kluczowe znaczenie w planowaniu skutecznej terapii ma właściwie przeprowadzona diagnostyka. Diagnostyka opiera się na szczegółowym wywiadzie. Powinna też uwzględniać badania alergologiczne [6].

Egzemę przeważnie leczy się objawowo, z miejscowym zastosowaniem glikokortykosteroidów, np. w postaci kremów. Jeśli wysypka jest rozległa, dermatolog może zalecić krótkotrwałą terapię doustną lub w zastrzykach [1]. Alternatywną metodę leczenia stanowią inhibitory kalcyneuryny, a w przypadku podłoża alergicznego – leki przeciwhistaminowe. W niektórych postaciach choroby zastosowanie mają też fototerapia i zabiegi okluzyjne, np. plastry lecznicze [1].

Jeżeli zmiany są nadkażone, należy zastosować także odpowiednią terapię przeciwdrobnoustrojową, np. antybiotyk lub lek przeciwgrzybiczy. W leczeniu długotrwałym i profilaktycznym decydujące znaczenie ma stosowanie środków do pielęgnacji, ochrony i nawilżania skóry, np. emolientów z ceramidami. Pomagają one wzmocnić lub odbudować barierę skórną [1,6].

Czasem konieczne jest równoległe leczenie zaburzeń lękowych i innych problemów emocjonalnych przyczyniających się do cyklu swędzenia i drapania [1].

Aleksandra Lipiec

Egzema u dzieci

Egzema u dzieci może być spowodowana kontaktem z substancjami uczulającymi. Należą do nich barwniki, konserwanty oraz metale – między innymi nikiel, będący częstym materiałem zapięć w dziecięcych ubrankach. Do konserwantów, które mogą zwiększać ryzyko powstania egzemy u dzieci zalicza się np. formaldehyd. Uczulające działanie wykazuje również lanolina zawarta w kosmetykach. Jest to wosk, w skład którego wchodzą estry kwasów tłuszczowych oraz sterole (np. cholesterol). Lanolina znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce – bardzo dobrze się wchłania, a także wykazuje właściwości nawilżające i wspomaga naturalną barierę ochronną naskórka, jednak pomimo tego niejednokrotnie doprowadza do powstania egzemy na delikatnej skórze dziecka. Wyprysk u dzieci lokalizuje się najczęściej na plecach lub ramionach. Tam, gdzie znajdują się metalowe guziki od ubranek. Początkowo skóra jest zaczerwieniona, pokryta małymi grudkami, które po czasie przekształcają się w pęcherzyki – wypryski na skórze są wypełnione płynem.

Wśród rodzajów egzemy, która może dotknąć dzieci częstą dolegliwością jest wyprysk łojotokowy. Zmiany w tej postaci przybierają postać tłustych, szaro żółtych łusek i strupów. Widoczne jest wyraźne ścieńczenie skóry. Towarzyszy temu rumień i wysięk. Wykwity pojawiają się na owłosionej skórze głowy (ciemieniucha), mogą się stopniowo rozszerzać, zajmując czoło, okolicę małżowin usznych, policzki, szyję. Wraz z pojawieniem się pierwszych zmian u dziecka wskazane jest delikatne wyczesywanie łuski przy użyciu szczotek z miękkim włosiem. Rekomendowane jest również w tym przypadku stosowanie preparatów zmiękczających skórę. W przypadku rozwoju większego stanu zapalnego z wykwitami sączącymi lub w łojotokowym zapaleniu skóry zajmującym rozległe powierzchnie, w tym okolicę pieluszkową, wskazana jest konsultacja dermatologiczna.

---

wyprysk