U nas zapłacisz kartą
Wyprysk alergiczny i pokrzywka - Objawy, przyczyny i skuteczne metody leczenia
Diagnoza pokrzywki
- w tzw. pokrzywce cholinergicznej często są drobne
- w wywołanej wysiłkiem – olbrzymie (ta forma pokrzywki może być przyczyną wstrząsu anafilaktycznego)
- w pokrzywce wywołanej uciskiem – występują w miejscu kontaktu skóry np. z paskiem ciężkiej torby lub na stopach po długim marszu
- pokrzywka wibracyjna pojawia się u chorych pracujących np. z młotem pneumatycznym
- pokrzywka świetlna – po opalaniu.
Ważne dla lekarza jest także umiejscowienie zmian pokrzywkowych na ciele oraz czas zanikania zmian. Wielu chorych nie wie, jak długo obecne są zmiany (można obrysować bąbel długopisem i obserwować, kiedy zmiana zanika).
- to, kiedy i w jakich okolicznościach po raz pierwszy pojawiły się bąble pokrzywkowe
- częstość epizodów pokrzywki i określenie, jak długo wykwity się utrzymują
- związek z podróżami, sposobem spędzania wakacji czy weekendów
- wielkość, kształt i lokalizację bąbli pokrzywkowych
- to, czy występuje też obrzęk naczynioruchowy
- aktualnie lub niedawno przyjmowane leki i inne substancje (zarówno zlecone przez lekarza, jak i dostępne bez recepty, preparaty ziołowe, witaminowe, wzbogacające dietę i in.)
- związek czasowy między wystąpieniem pokrzywki a kontaktem z pokarmami (spożycie, dotknięcie)
- związek objawów z potencjalnymi czynnikami fizycznymi (np. narażenie na niską lub wysoką temperaturę, światło słoneczne), z wysiłkiem fizycznym lub poceniem
- zakażenia wirusowe dróg oddechowych, wątroby, mononukleozę zakaźną
- kontakt ze zwierzętami
- narażenie zawodowe na alergeny lub substancje drażniące (np. lateks, inne wyroby gumowe i kosmetyki), zapytaj o rodzaj pracy
- niedawne ugryzienia lub użądlenia przez owady
- narażenie na kontakt z alergenami kontaktowymi lub wziewnymi
- wszczepienie protez lub implantów w trakcie zabiegów chirurgicznych
- objawy ze strony innych układów
- rodzinne występowanie pokrzywki i atopii
- związek z cyklem miesiączkowym
- stres psychiczny, choroby psychiczne
- stosowanie używek: tytoniu (stosowanie tytoniów aromatyzowanych), alkoholu, kannabinoli
- dotychczas wykonywane badania diagnostyczne
- reakcję na dotychczasowe leczenie.
Pokrzywka - skąd się bierze i jak wygląda?
Pokrzywką określamy zespół objawów skórnych, obejmujących świąd, ból, występowanie wysypki w postaci białych lub czerwonych płaskich bąbli, otoczonych zaczerwienioną skórą. Zmiany te są bardzo podobne do tych, które wywołuje kontakt z pokrzywą, skąd też wywodzi się nazwa objawu.
Pokrzywka alergiczna powstaje w wyniku uwolnienia histaminy z komórek tucznych pod wpływem alergenu, czyli czynnika wywołującego alergię. Histamina wraz z innymi czynnikami powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych (obrzęk, zaczerwienienie), uwrażliwienie nerwów czuciowych (świąd, ból) oraz aktywację komórek układu odpornościowego. Z tego powodu pokrzywkę leczy się głównie lekami przeciwhistaminowymi (przeciwalergicznymi).
Rodzaje pokrzywki
Pokrzywkę możemy podzielić ze względu na długość trwania i czynnik ją wywołujący (pochodzenie pokrzywki). Jeżeli objawy nie trwają dłużej niż 6 tygodni, mówimy o pokrzywce ostrej, jeżeli dłużej - o przewlekłej. Większość zmian zanika w ciągu 24 godzin, nie pozostawiając żadnych śladów na skórze. Oprócz pokrzywki na tle alergicznym, możemy wyróżnić także pokrzywkę:
- fizyczną - wywołaną czynnikiem fizycznym,
- demograficzną,
- cieplną,
- z ucisku,
- wibracyjną,
- słoneczną,
- cholinergiczną,
- wodną (bardzo rzadka! Chory uczulony jest nawet na własne łzy),
- kontaktową (pokrzywka powstaje w miejscu kontaktu z alergenem, np. niklem czy chromem),
- w przebiegu zakażeń wirusowych i pasożytniczych,
- w przebiegu chorób autoimmunologicznych,
- samoistną (idiopatyczną).
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - leczenie
Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.
Podstawę leczenia przeciwzapalnego kontaktowego zapalenia skóry alergicznego i z podrażnienia stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.
W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.
W przypadku przewlekłego zapalenia i pogrubienia i szorstkości skóry w następstwie zapalenia, szczególnie w kontaktowym zapaleniu skory z podrażnienia, skuteczne są środki nawilżające z dużą zawartością tłuszczów, środki keratolityczne, czyli rozpuszczające zrogowaciałą warstwę naskórka (kremy zawierające polidokanol i mocznik) oraz wazelina.
Świąd można opanować, stosując doustnie leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwświądowe (mentol 0,1–2%, kamfora 0,1–3%) miejscowo.
Fototerapię UVA lub UVB, czyli naświetlanie zmian, lekarz może zalecić u chorych, u których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne albo są przeciwwskazane. Chorzy narażeni na alergeny zawodowe, którzy nie mogą stosować rękawic lub kremów ochronnych, mogą odnieść korzyść z przewlekłego stosowania fototerapii.
W fotoalergicznym i fototoksycznym kontaktowym zapaleniu skóry stosuje się preparaty zawierające filtry promieniowania UVB i UVA.Pokrzywka alergiczna - co ją wywołuje?
Pokrzywkę wywołuje kontakt z alergenami. Wśród nich możemy wyróżnić alergeny pokarmowe oraz leki. Najczęściej są to mleko, orzechy, skorupiaki, jaja, soja czy pszenica. Wśród leków wywołujących pokrzywkę alergiczną wyróżniamy m. in. penicylinę. Pokrzywka alergiczna nie występuje zbyt często, może także stanowić jeden z objawów wstrząsu anafilaktycznego, będącego stanem zagrożenia życia.
Jeśli czujesz, że jest Ci duszno, gorąco, serce zaczyna bić szybciej i puchną wargi, to może być objaw szoku anafilaktycznego i należy jak najszybciej wezwać pogotowie!
Co z pokrzywką niealergiczną?
Znacznie częściej spotyka sie pokrzywkę niealergiczną (pseudoalergiczną). Różni się od alergicznej tym, że nie angażuje układu odpornościowego (reakcja zależna od przeciwciał IgE). Przebieg choroby jest podobny, więc często określa się ją mianem alergicznej. Mogą ją wywołać:
- żywność - truskawki, pomidory, homary, bakłażany czy ser,
- dodatki do żywności - benzoesan sodu, glutaminian sodu, tartrazyna,
- leki - niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak aspiryna czy ibuprofen. Należy pamiętać, że dla osób uczulonych na aspirynę najbezpieczniejszym lekiem przeciwgorączkowym jest paracetamol.
Co robić w razie wystąpienia objawów?
Natychmiast przerwij kontakt z substancją, którą podejrzewasz o wywołanie zmian – np. przemyj ręce po kontakcie z substancjami, które powodują objawy. W razie nasilonego świądu skóry możesz zażyć tabletkę leku przeciwhistaminowego (niektóre dostępne są bez recepty).
Wyprysk kontaktowy rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego obrazu zmian skórnych oraz ustalenia związku pomiędzy ich pojawianiem się a np. pracą zawodową.
Wyprysk kontaktowy może przypominać wyprysk atopowy (atopowe zapalenie skóry) i inne mylone z nim choroby skóry. Najważniejszym badaniem w rozpoznaniu wyprysku kontaktowego są tzw. testy płatkowe. Polegają one na nałożeniu na skórę pleców małych krążków bibułek nasączonych różnymi substancjami wywołujących wyprysk kontaktowy (zawartymi w np. kosmetykach, gumie, metalach, lekach, tworzywach sztucznych). Pojawienie się pod ich wpływem zaczerwienienia, grudek czy pęcherzyków może oznaczać uczulenia na którą z tych substancji.
