U nas zapłacisz kartą
Wyprysk atopowy u niemowląt - Przyczyny, Objawy i Skuteczne Metody Leczenia
Wyprysk atopowy u dzieci i dorosłych – lokalizacja i wygląd zmian skórnych
Lokalizacja i wygląd zmian skórnych w przebiegu atopowego zapalenia skóry różnią się w zależności od wieku pacjenta:
- u niemowląt i dzieci do 2. roku życia – zmiany skórne często pojawiają się na policzkach, głowie i czole, przyjmując formę grudek, pęcherzyków i strupów,
- u dzieci w wieku od 2 do 12 lat – zmiany są zlokalizowane głównie na skórze kolan, łokci i nadgarstków, gdzie skóra jest nadmiernie sucha i łuszcząca się,
- u dorosłych – zmiany są podobne do tych u starszych dzieci, a ich typowe lokalizacje to zgięcia łokciowe i kolanowe, okolice kostek, szyja oraz twarz.
Zmiany skórne mogą również pojawiać się w innych miejscach – rzadziej dotyczą pośladków czy wewnętrznych stron pach.
Przyczyny wyprysku atopowego – początki egzemy
Wyprysk atopowy, inaczej atopowe zapalenie skóry, jest chorobą, której dokładne przyczyny nie zostały jeszcze w pełni zrozumiane. Sugeruje się, że u podstaw schorzenia leży zaburzenie wrodzonej odpowiedzi systemu immunologicznego. W efekcie dochodzi do nadmiernej produkcji przeciwciał klasy IgE, które są skierowane przeciwko różnym alergenom, prowadząc tym samym do stanu zapalnego.
Alergeny (np. z powietrza lub pożywienia) mogą aktywować limfocyty, wywołując reakcję alergiczną. Komórki skóry, reagując na obecność alergenów, wytwarzają substancje zaostrzające proces zapalny. Kiedy następuje ponowny kontakt z alergenem, na skórze pojawiają się zmiany takie jak zaczerwienienia, pęcherzyki, a także świąd i suchość skóry.
Uszkodzenie barierowych funkcji skóry, które objawia się osłabieniem połączeń międzykomórkowych i zaburzeniem nawilżenia, sprzyja rozwojowi wyprysku atopowego. Obserwowane są: wyprysk atopowy na dłoniach, na stopach, na twarzy czy na innych częściach ciała.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt - objawy
Charakterystyczną cechą atopowego zapalenia skóry jest uporczywy i bardzo nasilony świąd skóry, nierzadko wywołujący rozdrażnienie i niepokój dziecka, a także mogący powodować przebudzenia w trakcie snu lub nawet bezsenność.
Ponadto u dziecka z AZS stwierdza się bardzo suchą skórę i jej bardzo dużą wrażliwość na czynniki zewnętrzne oraz skłonność do podrażnień. Kontakt z czynnikami drażniącymi, takimi jak niewłaściwe preparaty do pielęgnacji, pot, uczulające alergeny, może zaostrzać zmiany skórne. Chorzy nie tolerują wełnianych ubrań. Umiejscowienie i rodzaj zmian skórnych zależą od wieku pacjenta i stopnia nasilenia procesu zapalnego skóry (faza ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego).
W fazie ostrej obserwuje się ogniska rumieniowe, dość wyraźnie odgraniczone od skóry otoczenia, na których podłożu występują drobne grudki, pęcherzyki oraz nadżerki. Dla przewlekłego stanu zapalnego typowe są ogniska z pogrubiałą skórą i wzmożonym rysunkiem linii skórnych (tzw. lichenizacja), ponadto widuje się powierzchowne złuszczanie naskórka. We wczesnym dzieciństwie, do końca 2. roku życia, zmiany skórne mają charakter nieregularnych ognisk rumieniowo-wysiękowych i obecne są typowo na skórze twarzy (policzki, czoło, owłosiona skóra głowy) i dodatkowo na dalszych częściach kończyn oraz tułowiu.
W niektórych przypadkach może być zajęta skóra zgięć stawowych (łokciowych, podkolanowych, nadgarstków). Pomiędzy 3. a 11. rokiem życia ogniska lichenizacji obserwuje się głównie w obrębie powierzchni zgięciowych stawów, natomiast w grupie dzieci najstarszych, podobnie jak u dorosłych, mogą być zajęte grzbiety rąk. W każdym okresie życia w najcięższych przypadkach może dojść do zajęcia całej skóry chorego, co nazywamy erytrodermią.
Atopowe zapalenie skóry u dziecka - zdjęcia
Ryc. 1. Typowa lokalizacja zmian skórnych u dziecka z AZS
Ryc. 2. Zmiany rumieniwo-grudkowe w okolicach podkolanowych u dziecka
Ryc. 3. Rozsiane zmiany wypryskowate na skórze przedramion i rąk
Ryc. 4. Swędzące zmiany wypryskowate w typowej dla AZS lokalizacji
Ryc. 5. Zmiany wypryskowate na skórze twarzy dziecka
Ryc. 6. Ogniska lichenizacji w obrębie skóry nadgarstków w przebiegu AZS
AZS u dzieci i niemowląt - sposoby leczenia
Leczenie AZS zależy od wieku pacjenta, rozległości i nasilenia zmian skórnych. Jeśli zostały ustalone czynniki uczulające, należy w miarę możliwości ich unikać, ale podstawową rolę leczniczą spełnia prawidłowa pielęgnacja skóry dziecka. W związku z nasiloną suchością skóry należy nawilżać i natłuszczać skórę specjalnymi preparatami zwanymi emolientami. Tak więc zaleca się środki miejscowe o pH 5,5 (emulsje do kąpieli, kremy, lotiony, maści), przeznaczone do skóry atopowej, które dodatkowo łagodzą dolegliwości świądowe. Skóra dziecka chorego na AZS wymaga 3–4-krotnej aplikacji preparatu w ciągu doby.
W przypadku ognisk zapalnych przebiegających z tworzeniem świądowych grudek czy lichenizacją konieczne jest zastosowanie preparatów przeciwzapalnych. W tej grupie leków znajdują się zwłaszcza preparaty steroidowe, które ze względu na różną siłę działania i możliwość wywoływania działań niepożądanych powinien dobrać indywidualnie lekarz dermatolog. Nową bezpieczniejszą grupą leków do stosowania zewnętrznego są inhibitory kalcyneuryny, które dodatkowo można stosować profilaktycznie w celu zapobiegania zaostrzeniom. Z powodu intensywnego świądu dzieci z AZS wymagają terapii przeciwświądowej z zastosowaniem leków przeciwhistaminowych. Niektóre z leków (tzw. pierwszej generacji) wykazują dodatkowo efekt uspokajający i ułatwiają zasypianie.
W cięższych przypadkach znaczenie lecznicze ma fototerapia (naświetlania promieniami ultrafioletowymi), a w erytrodermii wskazane są hospitalizacja dziecka i rozważenie terapii z użyciem silnych środków przeciwzapalnych (nawet podawanych dożylnie). Ponadto u dzieci z udokumentowaną alergią (czyli określoną na podstawie objawów i przeprowadzonych badań dodatkowych) można rozważyć tzw. immunoterapię swoistą, powszechnie nazywaną odczulaniem (zobacz: Immunoterapia alergenowa).