U nas zapłacisz kartą
Przyczyny wyprysku kontaktowego - W poszukiwaniu źródeł podrażnienia
Przyczyny wyprysku kontaktowego alergicznego
Wyprysk kontaktowy alergiczny rozwija się w efekcie powtarzającego się kontaktu skóry z alergenami. Alergeny te mają zdolność pobudzania układu immunologicznego, który odpowiada syntezą przeciwciał w reakcji nadwrażliwości typu późnego. Oznacza to, że objawy alergii skórnej pojawiają się po kilkudziesięciu godzinach. Pierwszym etapem rozwoju reakcji alergicznej jest faza indukcji, czyli prezentowanie alergenu układowi odpornościowemu. Nasilenie odpowiedzi immunologicznej organizmu zależna jest od rodzaju alergenu, stanu skóry w miejscu kontaktu z alergenem, stężenia alergenu i czasu ekspozycji. W kolejnym etapie, określanym jako okres wylęgania dochodzi do pojawienia się objawów wyprysku kontaktowego. Każdy kolejny kontakt nawet z minimalnymi ilościami alergenu prowadzi do wystąpienia reakcji nadwrażliwości opóźnionej.
Alergenami kontaktowymi prowadzącymi do wystąpienia alergicznego wyprysku kontaktowego jest bardzo dużo, a te najczęściej występujące to:
- metale przejściowe, cechujące się wysoką reaktywnością, zazwyczaj są to takie metale jak nikiel, chrom, kobalt, pallad, metale te mogą występować w biżuterii, ponadto na kontakt z nimi narażone są osoby zatrudnione w rozmaitych gałęziach przemysłu,
- konserwanty stosowane w kosmetykach czy wyrobach przemysłowych,
- kosmetyki zawierające olejki eteryczne czy konserwanty,
- żywice epoksydowe,
- stosowane zewnętrznie leki, takie jak gentamycyna, neomycyna, chloramfenikol, balsam peruwiański.
Co robić w razie wystąpienia objawów?
Natychmiast przerwij kontakt z substancją, którą podejrzewasz o wywołanie zmian – np. przemyj ręce po kontakcie z substancjami, które powodują objawy. W razie nasilonego świądu skóry możesz zażyć tabletkę leku przeciwhistaminowego (niektóre dostępne są bez recepty).
Wyprysk kontaktowy rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego obrazu zmian skórnych oraz ustalenia związku pomiędzy ich pojawianiem się a np. pracą zawodową.
Wyprysk kontaktowy może przypominać wyprysk atopowy (atopowe zapalenie skóry) i inne mylone z nim choroby skóry. Najważniejszym badaniem w rozpoznaniu wyprysku kontaktowego są tzw. testy płatkowe. Polegają one na nałożeniu na skórę pleców małych krążków bibułek nasączonych różnymi substancjami wywołujących wyprysk kontaktowy (zawartymi w np. kosmetykach, gumie, metalach, lekach, tworzywach sztucznych). Pojawienie się pod ich wpływem zaczerwienienia, grudek czy pęcherzyków może oznaczać uczulenia na którą z tych substancji.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) – przyczyny
- Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
- nikiel, np. biżuteria, wykończenia odzieży (zamki, guziki), okulary
- chrom (metale, cement, skóra garbowana)
- kobalt (metale, cement)
- formaldehyd (odzież, lakier do paznokci, tworzywa sztuczne)
- substancje zapachowe (perfumy, olejki eteryczne, kosmetyki)
- balsam peruwiański (perfumy)
- konserwanty (podłoże leków stosowanych miejscowo, kosmetyki)
- przyśpieszacze wulkanizacji i przeciwutleniacze gumy (rękawiczki lateksowe, bielizna, buty, lycra, oleje techniczne)
- leki (neomycyna, benzokaina)
- barwniki (farby do włosów i tkanin)
- kalafonia (kleje, papier, pokosty)
- lanolina (kremy)
- monomery akrylu (cement ortopedyczny).
Czynniki ryzyka rozwoju alergicznego kontaktowego zapalenie skóry nie są znane, ale wydaje się, że duże znaczenie ma predyspozycja genetyczna.
- Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia
Powstaje w wyniku kontaktu skóry ze stężoną substancją drażniącą (np. silne kwasy albo zasady, wybielacze) albo w wyniku przewlekłego działania mniej stężonej substancji powodującej wysuszenie skóry i uszkodzenie naskórka.
Substancje drażniące:- mydła i detergenty
- alkohole i środki odkażające
- kwasy i ługi
- rozpuszczalniki organiczne, smary, oleje techniczne, benzyna, olej napędowy
- żywice i kleje
- farby, tusze i werniksy
- cement, beton, gips
- środki owadobójcze i grzybobójcze
- nawozy sztuczne
- włókna szklane.
- Fotoalergiczne lub fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry
Przyczyny fototoksycznego kontaktowego zapalenie skóry, to np. dziegieć, furokumaryny (np. psolareny stosowane leczniczo lub zawarte w owocach, zwłaszcza w limonkach i jarzynach), czerwień bengalska (stosowana w okulistyce), niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, pochodne kwasu propionowego (np. ibuprofen).
Przyczyny fotoalergicznego kontaktowego zapalenia skóry, to np. kosmetyki z filtrem UV, substancje zapachowe, środki odkażające, leki przeciwgrzybicze.
Przyczyny wyprysku kontaktowego niealergicznego
Wyprysk kontaktowy niealergiczny rozwija się w efekcie kontaktu skóry z substancjami drażniącymi. Nie dochodzi do rozwoju alergii, a jedynie stanu zapalnego. Najwcześniejszą postacią niealergicznego wyprysku kontaktowego może być pieluszkowe zapalenie skóry. Ten wyprysk kontaktowy u niemowląt powstaje w efekcie współdziałania takich czynników jak mechaniczne otarcia skóry pieluszką, oddziaływanie amoniaku i bakterii kałowych, a także nadkażenie skóry drożdżakami Candida albicans.
Czynnikami sprzyjającymi powstaniu niealergicznego wyprysku kontaktowego mogą być:
- detergenty,
- mydła,
- woda,
- cytrusy,
- związki rtęci,
- nadmanganian potasu,
- rozpuszczalniki,
- oleje,
- czosnek i cebula.
Uczulenie na twarzy – jak wygląda i co może być jego przyczyną?
Wyprysk kontaktowy – leczenie i profilaktyka
Podstawą profilaktyki oraz leczenia wyprysku kontaktowego jest unikanie styczności skóry z substancją wywołującą alergię lub podrażnienie skóry. Jest to możliwe m. in. dzięki wykonaniu skórnych testów płatkowych. W przebiegu alergicznego wyprysku kontaktowego leczenie sprowadza się przede wszystkim do stosowania leków przeciwzapalnych i przeciwalergicznych. Miejscowo stosowane są glikokortykosteroidy w postaci kremów i maści, zaś farmakoterapia ogólna to stosowane doustnie leki przeciwhistaminowe. Ciężki przebieg schorzenia może wiązać się z koniecznością zastosowania glikokortykosteroidów doustnych. W przypadku ostrego przebiegu wyprysku z silnym wysiękiem, konieczne jest stosowanie preparatów odkażających, np. kwasu bornego do wykonania okładów lub nadmanganianu potasu w formie leczniczych kąpieli. Natomiast w przebiegu przewlekłego wyprysku kontaktowego z nadmiernym rogowaceniem skóry warto sięgnąć po preparaty złuszczające na bazie mocznika czy kwasu salicylowego.
Gdy pojawia się wyprysk kontaktowy niealergiczny, leczenie sprowadza się do miejscowego stosowania glikokortykosteroidów, a także odpowiedniej pielęgnacji skóry, bazującej na emolientach.
Bibliografia:
- Langner A., Postepowanie terapeutyczne w wyprysku, Przew Lek 2000, 78 – 92
- Kręcisz B. i in., Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, Alergia 2014, 1: 19 – 24
