U nas zapłacisz kartą
Przyczyny wyprysku kontaktowego - W poszukiwaniu źródeł podrażnienia
Przyczyny wyprysku kontaktowego alergicznego
Wyprysk kontaktowy alergiczny rozwija się w efekcie powtarzającego się kontaktu skóry z alergenami. Alergeny te mają zdolność pobudzania układu immunologicznego, który odpowiada syntezą przeciwciał w reakcji nadwrażliwości typu późnego. Oznacza to, że objawy alergii skórnej pojawiają się po kilkudziesięciu godzinach. Pierwszym etapem rozwoju reakcji alergicznej jest faza indukcji, czyli prezentowanie alergenu układowi odpornościowemu. Nasilenie odpowiedzi immunologicznej organizmu zależna jest od rodzaju alergenu, stanu skóry w miejscu kontaktu z alergenem, stężenia alergenu i czasu ekspozycji. W kolejnym etapie, określanym jako okres wylęgania dochodzi do pojawienia się objawów wyprysku kontaktowego. Każdy kolejny kontakt nawet z minimalnymi ilościami alergenu prowadzi do wystąpienia reakcji nadwrażliwości opóźnionej.
Alergenami kontaktowymi prowadzącymi do wystąpienia alergicznego wyprysku kontaktowego jest bardzo dużo, a te najczęściej występujące to:
- metale przejściowe, cechujące się wysoką reaktywnością, zazwyczaj są to takie metale jak nikiel, chrom, kobalt, pallad, metale te mogą występować w biżuterii, ponadto na kontakt z nimi narażone są osoby zatrudnione w rozmaitych gałęziach przemysłu,
- konserwanty stosowane w kosmetykach czy wyrobach przemysłowych,
- kosmetyki zawierające olejki eteryczne czy konserwanty,
- żywice epoksydowe,
- stosowane zewnętrznie leki, takie jak gentamycyna, neomycyna, chloramfenikol, balsam peruwiański.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - leczenie
Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.
Podstawę leczenia przeciwzapalnego kontaktowego zapalenia skóry alergicznego i z podrażnienia stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.
W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.
W przypadku przewlekłego zapalenia i pogrubienia i szorstkości skóry w następstwie zapalenia, szczególnie w kontaktowym zapaleniu skory z podrażnienia, skuteczne są środki nawilżające z dużą zawartością tłuszczów, środki keratolityczne, czyli rozpuszczające zrogowaciałą warstwę naskórka (kremy zawierające polidokanol i mocznik) oraz wazelina.
Świąd można opanować, stosując doustnie leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwświądowe (mentol 0,1–2%, kamfora 0,1–3%) miejscowo.
Fototerapię UVA lub UVB, czyli naświetlanie zmian, lekarz może zalecić u chorych, u których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne albo są przeciwwskazane. Chorzy narażeni na alergeny zawodowe, którzy nie mogą stosować rękawic lub kremów ochronnych, mogą odnieść korzyść z przewlekłego stosowania fototerapii.
W fotoalergicznym i fototoksycznym kontaktowym zapaleniu skóry stosuje się preparaty zawierające filtry promieniowania UVB i UVA.Wyprysk kontaktowy – leczenie i profilaktyka
Podstawą profilaktyki oraz leczenia wyprysku kontaktowego jest unikanie styczności skóry z substancją wywołującą alergię lub podrażnienie skóry. Jest to możliwe m. in. dzięki wykonaniu skórnych testów płatkowych. W przebiegu alergicznego wyprysku kontaktowego leczenie sprowadza się przede wszystkim do stosowania leków przeciwzapalnych i przeciwalergicznych. Miejscowo stosowane są glikokortykosteroidy w postaci kremów i maści, zaś farmakoterapia ogólna to stosowane doustnie leki przeciwhistaminowe. Ciężki przebieg schorzenia może wiązać się z koniecznością zastosowania glikokortykosteroidów doustnych. W przypadku ostrego przebiegu wyprysku z silnym wysiękiem, konieczne jest stosowanie preparatów odkażających, np. kwasu bornego do wykonania okładów lub nadmanganianu potasu w formie leczniczych kąpieli. Natomiast w przebiegu przewlekłego wyprysku kontaktowego z nadmiernym rogowaceniem skóry warto sięgnąć po preparaty złuszczające na bazie mocznika czy kwasu salicylowego.
Gdy pojawia się wyprysk kontaktowy niealergiczny, leczenie sprowadza się do miejscowego stosowania glikokortykosteroidów, a także odpowiedniej pielęgnacji skóry, bazującej na emolientach.
Bibliografia:
- Langner A., Postepowanie terapeutyczne w wyprysku, Przew Lek 2000, 78 – 92
- Kręcisz B. i in., Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, Alergia 2014, 1: 19 – 24
Jakie są przyczyny wyprysku kontaktowego?
Istnieje ponad 2 tys. substancji, które mogą wywoływać alergiczny wyprysk kontaktowy. Z wieloma z nich każdy styka się na co dzień. Mogą to być składniki perfum, farb do włosów, czy kosmetyków, proszków do prania, niektóre leki, chemikalia stosowane przy produkcji odzieży czy butów, elementy ubrań, biżuteria, a nawet przedmioty codziennego użytku (np. rękawiczki, klamki, paski). Najczęstszymi alergenami są: guma, nikiel, chrom, kobalt, formaldehyd. 2
Podjęcie stosownego leczenia wymaga diagnozy – trzeba oznaczyć alergen, który wywołuje wyprysk uczuleniowy. Robi się w tym celu tzw. testy płatkowe, które umożliwią rozpoznanie alergenu. Gdy już wiadomo, co jest przyczyną problemu, należy unikać kontaktu z danym alergenem. 3
Alergiczny wyprysk kontaktowy leczy się miejscowo, a niekiedy także przyjmując przeciwhistaminowe środki doustne, które działają przeciwświądowo. Zmiany skórne traktuje się różnie, w zależności od stopnia ich zaawansowania. Lekarze zalecają zwykle kortykosteroidy (zwężające naczynia krwionośne) w postaci maści lub kremu. 4 Jednym ze stosowanych kortykostroidów jest octan hydrokortyzonu, który nie tylko obkurcza naczynia krwionośne, ale również poprzez swoje miejscowe działanie przeciwzapalne i przeciwświądowe, skutecznie likwiduje objawy alergicznego wyprysku kontaktowego. Octan hydrokortyzonu to substancja czynna, która w dawce 10 mg/g od niedawna dostępna jest bez recepty w produkcie Maxicortan. Można go stosować u dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia. Nie należy stosować go dłużej niż 7 dni bez konsultacji z lekarzem.
1 Rożalski M., Blicharz L., Samochocki Z., Nadwrażliwość kontaktowa na nikiel u pacjentów chorych na atopowe zapalenie skóry, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2017, 104, s. 135.
2 Kieć-Świerczyńska M., Zasady diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki chorób zawodowych skóry, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi 2010, s. 20-25.
3 Dobek J., Panaszek B., Alergologia w praktyce lekarza POZ. Lekarz POZ, 2016, 2(2), s. 129.
4 Śpiewak R., Alergia kontaktowa – diagnostyka i postępowanie. Alergia Astma Immunologia 2007, 12 (3): 109-127.
