U nas zapłacisz kartą
Wyprysk w jamie ustnej - Przyczyny, Objawy i Skuteczne Metody Leczenia
Co to jest opryszczka?
Opryszczka, czyli zakażenie opryszczkowe ma postać wykwitów wywołanych przez dwa blisko ze sobą spokrewnione wirusy: HSV-1 i HSV-2 (Herpes simplex virus, wirus opryszczki zwykłej). Pierwszy z nich zwykle powoduje opryszczkę w górnej części ciała (wargi i jama ustna), drugi głównie na narządach płciowych, ale zdarza się też odwrotnie. Zmiany niezależnie od umiejscowienia oraz typu wirusa praktycznie nie różnią się wyglądem.
Zakażenie przenosi się wyłącznie wśród ludzi przez bezpośredni kontakt (wirus znajduje się w wydzielinach), możliwe jest zakażenie okołoporodowe – z kobiety ciężarnej na płód lub na noworodka.
Zakażenia wirusami opryszczki są szeroko rozpowszechnione. Badania serologiczne wskazują, że przeważająca większość dorosłych (90%) jest zakażona wirusem HSV-1, a u co dziesiątego dorosłego występuje zakażenie HSV-2. Jednak tylko około połowy zakażonych osób cierpi na nawroty opryszczki wargowej. Zakażenia są często bezobjawowe.
Wirus opryszczki typu 1 (HSV-1) przenosi się z wydzieliną pęcherzykową, śliną oraz przez bezpośredni kontakt z błonami śluzowymi i skórą, np. przy pocałunkach, czasami przez picie z jednego naczynia, używanie wspólnych sztućców, maszynek do golenia czy ręczników. Najbardziej zaraźliwy jest płyn z pęcherzyków. Oznacza to, że najłatwiej jest się zarazić przez kontakt z pęcherzykami. Możliwe jest jednak także zakażenie od osób bez objawów.
Wirus szybko ginie w temperaturze pokojowej oraz po wyschnięciu, dlatego przenoszenie się opryszczki przez przedmioty lub drogą kropelkową należy do rzadkości.
Do zakażenia HSV-1 zwykle dochodzi w dzieciństwie, a HSV-2 podczas kontaktów seksualnych lub rzadko w czasie porodu. Zakażenie HSV-1 nie chroni przed zakażeniem HSV-2.
- ekspozycja na silne światło słoneczne (promieniowanie ultrafioletowe, UV)
- zakażenia górnych dróg oddechowych
- gorączka
- przemęczenie
- niedożywienie
- wyziębienie
- urazy
- zabiegi stomatologiczne
- miesiączka
- stosowanie glikokortykosteroidów
- operacje chirurgiczne
- stres.
Opryszczka – diagnoza
Wykwity mają na tyle charakterystyczny wygląd, że rozpoznanie ustala się zwykle na podstawie samego badania lekarskiego. W przypadku opryszczki narządów płciowych u kobiet przeprowadza się badanie ginekologiczne.
- izolacja HSV w hodowli komórkowej – metoda preferowana w opryszczce narządów płciowych, wynik ujemny nie wyklucza zakażenia
- PCR (polymerase chain reaction, reakcja łańcuchowa polimerazy) – wykrywa materiał genetyczny wirusów, wynik ujemny nie wyklucza zakażenia
- badania serologiczne – swoiste przeciwciała przeciwko HSV pojawiają się we krwi w ciągu kilku tygodni od zakażenia, stwierdzenie przeciwciał anty-HSV-2 na ogół świadczy o opryszczce narządów płciowych, stwierdzenie samych przeciwciał anty-HSV-1 jest trudniejsze do interpretacji.
Zakażenia narządowe lub ciężki przebieg choroby wymagają zwykle hospitalizacji oraz wykonania badań dodatkowych.
Leczenie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
Leczenie opryszczki jamy ustnej zależy od postaci choroby i jej stopnia zaawansowania. W przypadku infekcji epizodycznej lub łagodnej (ograniczonej tylko do opryszczki wargowej) stosowane jest leczenie objawowe za pomocą środków przeciwwirusowych o działaniu miejscowym. Częste opryszczki na ustach wymagają leczenia środkami przeciwwirusowymi, które muszą być stosowane przez ok. 6 miesięcy. Do leczenia opryszczki nie wykorzystuje się antybiotyków. Ten rodzaj leków działa tylko na infekcje bakteryjne.
W przypadku powikłań lub zajęcia opryszczką innych części ciała wymagane jest leczenie w warunkach szpitalnych.
Bardzo duże znaczenie w leczeniu opryszczki jamy ustnej i opryszczki wargowej ma utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej. Zabiegi higienizacyjne warto uzupełnić o stosowanie płukanek zawierających środki antyseptyczne, np. cytrynian cynku, związki siarki lub triklosan. Przed ich użyciem należy jednak skonsultować z lekarzem. Pamiętaj, że przeciwwskazaniem dla niektórych substancji zawartych w płukankach są nadżerki i otwarte rany.
- A. Lesiak, J. Narbutt, Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, „Forum Dermatologicum” 2017, nr 3 (4), s.147–151.
- Z. Kozłowski, T. Konopka, Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, „Dental and Medical Problems” 2004, nr 41(1), s.119–123.
Zapalenie jamy ustnej u dziecka
Zapalenie jamy ustnej u dziecka do szóstego roku życia występuje dość często. Może to być spowodowane m.in. reakcją alergiczną na kontakt z nowymi potrawami czy substancjami chemicznymi czy też stycznością dziecka ze śliną osoby chorej.
U dzieci oprócz bólu, zaczerwienia, owrzodzenia, obrzęku, itp. objawów związanych ze zmianami pojawiającymi się w obrębie jamy ustnej może również dojść np. do gorączki, osłabienia, ślinotoku, mięśniobóli, powiększenia węzłów chłonnych oraz utraty apetytu.
Jak sobie radzić z zapaleniem jamy ustnej u dzieci? Zależnie od etiologii choroby stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwwirusowe, a także płukanki łagodzącymi płynami (np. z wyciągiem z szałwii), itp. U małego dziecka bardzo ważne jest także przypilnowanie tego co zjada. Menu powinno być ono urozmaicone. Dania lepiej aby były podawane w formie przestudzonych zupek i papek.
Opryszczka jamy ustnej - leczenie
Leczenie opryszczki jamy ustnej polega na stosowaniu doustnych leków przeciwwirusowych, które skracają czas trwania objawów i łagodzą ich nasilenie, jednak nie leczą przyczyny choroby. Wirusa nie można bowiem usunąć z organizmu. Ten do końca życia pozostaje w uśpieniu i w późniejszym życiu ponownie może dać objawy zakażenia po aktywacji spowodowanej przejściowym stanem osłabienia odporności (np. stres, przeziębienie).
Poza tym, w przypadku problemów z gryzieniem, żuciem i połykaniem, należy stosować dietę płynną, półpłynną lub papkowatą. Mogą to być przecierane zupy, warzywa czy owoce. Należy pamiętać, aby nie podawać potraw kwaśnych ani ostro przyprawionych potraw, a także napojów gazowanych. Płyny i pokarmy nie powinny być ani zbyt ciepłe, ani zbyt zimne. Gojenie się śluzówki wspomogą witaminy z grupy B i witamina C, a także spożywanie minimum 2 litrów płynu dziennie.
Należy liczyć się z tym, że ból jamy ustnej może być bardzo silny i spowodować niechęć nie tylko do jedzenia, lecz także do picia, co może doprowadzić do odwodnienia. Wówczas dziecko trzeba przewieźć do szpitala w celu dożylnego uzupełnienia niedoboru płynów.
