U nas zapłacisz kartą
Przyczyny zimowego wyprysku - Poznaj, co wpływa na występowanie tej dolegliwości
Co robić w razie wystąpienia objawów?
Natychmiast przerwij kontakt z substancją, którą podejrzewasz o wywołanie zmian – np. przemyj ręce po kontakcie z substancjami, które powodują objawy. W razie nasilonego świądu skóry możesz zażyć tabletkę leku przeciwhistaminowego (niektóre dostępne są bez recepty).
Wyprysk kontaktowy rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego obrazu zmian skórnych oraz ustalenia związku pomiędzy ich pojawianiem się a np. pracą zawodową.
Wyprysk kontaktowy może przypominać wyprysk atopowy (atopowe zapalenie skóry) i inne mylone z nim choroby skóry. Najważniejszym badaniem w rozpoznaniu wyprysku kontaktowego są tzw. testy płatkowe. Polegają one na nałożeniu na skórę pleców małych krążków bibułek nasączonych różnymi substancjami wywołujących wyprysk kontaktowy (zawartymi w np. kosmetykach, gumie, metalach, lekach, tworzywach sztucznych). Pojawienie się pod ich wpływem zaczerwienienia, grudek czy pęcherzyków może oznaczać uczulenia na którą z tych substancji.
Co to jest wyprysk zimowy?
Wyprysk zimowy inaczej nazywany jest wypryskiem z braku natłuszczania. To powierzchowny stan zapalny skórny, który dotyczy jednakowo często kobiet, co mężczyzn. Wyprysk zimowy może się rozwinąć w każdym wieku, lecz najczęściej rozpoznaje się go u osób starszych, co związane jest w dużej mierze ze zmianami skórnymi zachodzącymi wraz z procesem starzenia się organizmu. W rzeczywistości wyprysk z braku natłuszczenia może pojawić się o każdej porze roku, ale jest szczególnie powszechny w miesiącach zimowych.
Główną przyczyną powstawania wyprysku zimowego jest brak odpowiedniego natłuszczania skóry. Schorzeniu sprzyja jej nadmierne wysuszenie, które może wynikać z właściwości osobniczych (u jednej osoby skóra może przesuszać się szybciej i bardziej niż u innej), ale i być spowodowane panującymi warunkami atmosferycznymi (silnym wiatrem, niskimi temperaturami, mrozem). Jesteśmy narażeni na wzmożone wysuszenie skóry zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym w związku z ogrzewaniem pomieszczeń zamkniętych i towarzyszącą temu niską wilgotnością powietrza.
Nierzadko przyczyna powstania wyprysku zimowego jest złożona – złe nawyki higieniczne w postaci braku natłuszczania skóry po kąpieli, częsta kąpiel lub prysznic w gorącej wodzie z silnie wysuszającymi skórę detergentami w połączeniu ze spadkiem produkcji łoju. Fizjologiczne zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych i potowych zachodzi wraz z wiekiem. Dlatego, jak już wspomniałam, osoby w podeszłym wieku są w grupie ryzyka nadmiernego przesuszenia i złuszczania naskórka.
Wyprysk zimowy najczęściej dotyczy osób, które dużo pracują rękami (codzienne czynności gospodarcze, częste mycie i dezynfekcja rąk). Z uwagi na niewielką liczbę gruczołów łojowych skóra na rękach jest dużo gorzej chroniona i wolniej się regeneruje. Specjaliści zwracają uwagę, że wzmożona suchość skóry może być skutkiem ubocznym innych schorzeń. Okazuje się, że na wyprysk zimowy bardziej narażone są osoby zmagające się ze schorzeniami nerek czy z niedoczynnością tarczycy. Wypryskowi zimowemu sprzyja niedobór cynku oraz stosowanie niektórych leków, w tym m.in. diuretyków (środków o działaniu moczopędnym), retinoidów.
Objawy wyprysku zimowego
Wyprysk zimowy charakteryzuje się suchością skóry i nasilonym świądem. Jest powszechnie określany jako „zimowy świąd”. Powoduje odczuwają nieodpartą potrzebę drapania się, a to wiąże się z ryzykiem wtórnego zakażenia. Skóra ulega zliszajowaceniu, staje się twarda, zaczerwieniona i szorstka. Ludzka skóra musi utrzymywać stałą zawartość wody w przedziale od 10% do 15%, aby zachować swoje normalne funkcjonowanie i wygląd, ale jak wspomniałam wyżej, wiele czynników może pozbawić skórę wody.
Typowe dla wyprysku zimowego jest występowanie zmian rumieniowo-złuszczających i pęknięć naskórka. W zależności od stopnia nasilenia zmian choroba ta może przybrać dwie główne postacie:
- rozlanego nadmiernego rogowacenia skóry, w którym naskórek złuszcza się dużymi płatami, a miejsca te otoczone są głębokimi szczelinami,
- ognisk o średnicy 2–4 cm z towarzyszącym intensywnym złuszczaniem naskórka.
Zmiany chorobowe lokalizują się przeważnie w obrębie skóry twarzy i dystalnych (końcowych) części kończyn, czyli na dłoniach i stopach. Znacznie rzadziej umiejscawiają się w obrębie skóry tułowia.
- W naszym serwisie znajdziesz szereg innych artykułów z zakresu dermatologii. Dowiedz się z nich, dlaczego pojawiają się pryszcze na głowie i czym jest pryszcz podskórny. Sprawdź także domowe sposoby na pryszcze i inne problemy skórne.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - leczenie
Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.
Podstawę leczenia przeciwzapalnego kontaktowego zapalenia skóry alergicznego i z podrażnienia stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.
W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.
W przypadku przewlekłego zapalenia i pogrubienia i szorstkości skóry w następstwie zapalenia, szczególnie w kontaktowym zapaleniu skory z podrażnienia, skuteczne są środki nawilżające z dużą zawartością tłuszczów, środki keratolityczne, czyli rozpuszczające zrogowaciałą warstwę naskórka (kremy zawierające polidokanol i mocznik) oraz wazelina.
Świąd można opanować, stosując doustnie leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwświądowe (mentol 0,1–2%, kamfora 0,1–3%) miejscowo.
Fototerapię UVA lub UVB, czyli naświetlanie zmian, lekarz może zalecić u chorych, u których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne albo są przeciwwskazane. Chorzy narażeni na alergeny zawodowe, którzy nie mogą stosować rękawic lub kremów ochronnych, mogą odnieść korzyść z przewlekłego stosowania fototerapii.
W fotoalergicznym i fototoksycznym kontaktowym zapaleniu skóry stosuje się preparaty zawierające filtry promieniowania UVB i UVA.
Rodzaje egzemy. Egzema a atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) i egzema nie są ze sobą tożsame, choć nazw tych bardzo często używa się zamiennie – również w literaturze medycznej. AZS to rodzaj egzemy – jej podtyp atopowy. A więc każde AZS jest egzemą, lecz nie każda egzema oznacza AZS.
Istnieje również wiele rodzajów egzemy nieatopowej. Szacuje się, że w 10–45% zapalenie skóry ma charakter nieatopowy (częściej u kobiet niż u mężczyzn) [4]. Egzema atopowa i nieatopowa różnią się poziomem całkowitej immunoglobuliny E (IgE) w surowicy, reakcją na alergeny w punktowych testach skórnych oraz wykrywalnością swoistych przeciwciał IgE [4]. Dla podtypu atopowego charakterystyczne są m.in. cięższy przebieg i uszkodzenie bariery naskórkowej [4].
W podziale przedstawionym przez Amercian Academy of Dermatology wyróżnionych zostało siedem typów egzemy [1,2].
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest najczęstszym rodzajem egzemy, dotykającym ok. 4,4% dorosłych oraz 18,6% dzieci i młodzieży w Europie [1,5]. Przy czym 20% wszystkich przypadków to postacie umiarkowane lub ciężkie [5]. Roczne koszty, jakie AZS generuje w krajach europejskich, sięgają rzędu 30 mld euro [5].
AZS jest chorobą przewlekłą, której objawy mogą pojawiać się okresowo i znikać przez całe życie. Rozpoczyna się zwykle w pierwszych sześciu miesiącach życia dziecka. Niekiedy nakłada się na inne rodzaje egzemy [1]. W powstawaniu AZS podkreślana jest rola filagryny [1].
Choroba ta może znacząco wpływać na fizyczną, emocjonalną i społeczną jakość życia. Szczególnie wyniszczające jest błędne koło swędzenia i drapania, które powoduje trudności ze snem [5]. W przebiegu AZS wysypka może wystąpić na całym ciele. Sączy się i krwawi po zadrapaniu, a następnie wysycha i ulega odbarwieniu. Powtarzające się drapanie może powodować grubienie i twardnienie skóry. Jest to proces zwany lichenizacją [1].
