U nas zapłacisz kartą
Przyczyny zimowego wyprysku - Poznaj, co wpływa na występowanie tej dolegliwości
Rodzaje egzemy. Egzema a atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) i egzema nie są ze sobą tożsame, choć nazw tych bardzo często używa się zamiennie – również w literaturze medycznej. AZS to rodzaj egzemy – jej podtyp atopowy. A więc każde AZS jest egzemą, lecz nie każda egzema oznacza AZS.
Istnieje również wiele rodzajów egzemy nieatopowej. Szacuje się, że w 10–45% zapalenie skóry ma charakter nieatopowy (częściej u kobiet niż u mężczyzn) [4]. Egzema atopowa i nieatopowa różnią się poziomem całkowitej immunoglobuliny E (IgE) w surowicy, reakcją na alergeny w punktowych testach skórnych oraz wykrywalnością swoistych przeciwciał IgE [4]. Dla podtypu atopowego charakterystyczne są m.in. cięższy przebieg i uszkodzenie bariery naskórkowej [4].
W podziale przedstawionym przez Amercian Academy of Dermatology wyróżnionych zostało siedem typów egzemy [1,2].
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest najczęstszym rodzajem egzemy, dotykającym ok. 4,4% dorosłych oraz 18,6% dzieci i młodzieży w Europie [1,5]. Przy czym 20% wszystkich przypadków to postacie umiarkowane lub ciężkie [5]. Roczne koszty, jakie AZS generuje w krajach europejskich, sięgają rzędu 30 mld euro [5].
AZS jest chorobą przewlekłą, której objawy mogą pojawiać się okresowo i znikać przez całe życie. Rozpoczyna się zwykle w pierwszych sześciu miesiącach życia dziecka. Niekiedy nakłada się na inne rodzaje egzemy [1]. W powstawaniu AZS podkreślana jest rola filagryny [1].
Choroba ta może znacząco wpływać na fizyczną, emocjonalną i społeczną jakość życia. Szczególnie wyniszczające jest błędne koło swędzenia i drapania, które powoduje trudności ze snem [5]. W przebiegu AZS wysypka może wystąpić na całym ciele. Sączy się i krwawi po zadrapaniu, a następnie wysycha i ulega odbarwieniu. Powtarzające się drapanie może powodować grubienie i twardnienie skóry. Jest to proces zwany lichenizacją [1].
Jak leczyć ezgemę?
Ścieżka leczenia zależy od rodzaju egzemy, dlatego kluczowe znaczenie w planowaniu skutecznej terapii ma właściwie przeprowadzona diagnostyka. Diagnostyka opiera się na szczegółowym wywiadzie. Powinna też uwzględniać badania alergologiczne [6].
Egzemę przeważnie leczy się objawowo, z miejscowym zastosowaniem glikokortykosteroidów, np. w postaci kremów. Jeśli wysypka jest rozległa, dermatolog może zalecić krótkotrwałą terapię doustną lub w zastrzykach [1]. Alternatywną metodę leczenia stanowią inhibitory kalcyneuryny, a w przypadku podłoża alergicznego – leki przeciwhistaminowe. W niektórych postaciach choroby zastosowanie mają też fototerapia i zabiegi okluzyjne, np. plastry lecznicze [1].
Jeżeli zmiany są nadkażone, należy zastosować także odpowiednią terapię przeciwdrobnoustrojową, np. antybiotyk lub lek przeciwgrzybiczy. W leczeniu długotrwałym i profilaktycznym decydujące znaczenie ma stosowanie środków do pielęgnacji, ochrony i nawilżania skóry, np. emolientów z ceramidami. Pomagają one wzmocnić lub odbudować barierę skórną [1,6].
Czasem konieczne jest równoległe leczenie zaburzeń lękowych i innych problemów emocjonalnych przyczyniających się do cyklu swędzenia i drapania [1].
Aleksandra Lipiec
Jak łagodzić objawy wyprysku zimowego?
Z wypryskiem zimowym można poradzić sobie samodzielnie. Ciężkie przypadki lub brak efektów leczenia to wskazania do konsultacji lekarskiej. Bardziej rozwinięte przypadki wyprysku mogą wymagać stosowania maści leczniczych na receptę.
Podstawą terapii wyprysku zimowego jest unikanie czynników nadmiernie wysuszających skórę i odpowiednie jej natłuszczenie. Swędzenie można leczyć delikatnymi kąpielami owsianymi i środkami ze składnikami nawilżającymi skórę, np. emolientami zawierającymi kwas mlekowy i rafinowany olejek migdałowy. Kąpiele powinny być krótkie – kilkuminutowe – w wodzie o temperaturze zbliżonej do ciepłoty ciała. Wskazane jest regularne nawilżanie ciała, zwłaszcza po kąpieli lub ogólnie po kontakcie z wodą oraz zainstalowanie domowego nawilżacza lub wietrzenie pomieszczeń zamkniętych, aby zapewnić należytą wilgotność powietrza.
W przypadku zmian lokalizujących się na dłoniach:
- unikaj kontaktu z drażniącym czynnikiem – chroń dłonie za pomocą ochronnych rękawiczek podczas codziennych prac domowych,
- zastąp zwykłe mydło delikatną emulsją myjącą, pozbawioną substancji zapachowych i parabenów, która przeznaczona jest dla skóry skłonnej do alergii,
- chroń dłonie przed mrozem – noszenie ciepłych rękawiczek zapobiega zaburzeniom w ukrwieniu rąk i szkodliwemu działaniu czynników atmosferycznych,
- natłuszczaj skórę rąk nawet kilka razy dziennie, stosuj w tym celu krem bogaty w lipidy, ceramidy, woski, wazelinę, parafinę, lanolinę.
- S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- A. Kaszuba, Z. Adamski, Leksykon dermatologiczny, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2011.
- I. Walecka, A. Błaszczak, K. Dopytalska, Właściwa pielęgnacja skóry atopowej w okresie zimowym, „Forum Pediatrii Praktycznej”. Online: https://forumpediatrii.pl/artykul/wlasciwa-pielegnacja-skory-atopowej-w-okresie-zimowy, dostęp: 07.04.2023.
Co to jest wyprysk zimowy?
Wyprysk zimowy inaczej nazywany jest wypryskiem z braku natłuszczania. To powierzchowny stan zapalny skórny, który dotyczy jednakowo często kobiet, co mężczyzn. Wyprysk zimowy może się rozwinąć w każdym wieku, lecz najczęściej rozpoznaje się go u osób starszych, co związane jest w dużej mierze ze zmianami skórnymi zachodzącymi wraz z procesem starzenia się organizmu. W rzeczywistości wyprysk z braku natłuszczenia może pojawić się o każdej porze roku, ale jest szczególnie powszechny w miesiącach zimowych.
Główną przyczyną powstawania wyprysku zimowego jest brak odpowiedniego natłuszczania skóry. Schorzeniu sprzyja jej nadmierne wysuszenie, które może wynikać z właściwości osobniczych (u jednej osoby skóra może przesuszać się szybciej i bardziej niż u innej), ale i być spowodowane panującymi warunkami atmosferycznymi (silnym wiatrem, niskimi temperaturami, mrozem). Jesteśmy narażeni na wzmożone wysuszenie skóry zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym w związku z ogrzewaniem pomieszczeń zamkniętych i towarzyszącą temu niską wilgotnością powietrza.
Nierzadko przyczyna powstania wyprysku zimowego jest złożona – złe nawyki higieniczne w postaci braku natłuszczania skóry po kąpieli, częsta kąpiel lub prysznic w gorącej wodzie z silnie wysuszającymi skórę detergentami w połączeniu ze spadkiem produkcji łoju. Fizjologiczne zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych i potowych zachodzi wraz z wiekiem. Dlatego, jak już wspomniałam, osoby w podeszłym wieku są w grupie ryzyka nadmiernego przesuszenia i złuszczania naskórka.
Wyprysk zimowy najczęściej dotyczy osób, które dużo pracują rękami (codzienne czynności gospodarcze, częste mycie i dezynfekcja rąk). Z uwagi na niewielką liczbę gruczołów łojowych skóra na rękach jest dużo gorzej chroniona i wolniej się regeneruje. Specjaliści zwracają uwagę, że wzmożona suchość skóry może być skutkiem ubocznym innych schorzeń. Okazuje się, że na wyprysk zimowy bardziej narażone są osoby zmagające się ze schorzeniami nerek czy z niedoczynnością tarczycy. Wypryskowi zimowemu sprzyja niedobór cynku oraz stosowanie niektórych leków, w tym m.in. diuretyków (środków o działaniu moczopędnym), retinoidów.
