U nas zapłacisz kartą
Zmiany skórne po kontakcie z roślinami - Objawy, Przyczyny i Sposoby Leczenia
Raakcje alergiczne
Reakcje alergiczne wywołane roślinami mogą być natychmiastowe (odpowiedź typu I) lub opóźnione (odpowiedż typu IV).
Reakcja nadwrażliwości typu natychmiastowego kojarzy się często z atopią, przebiega w postaci pokrzywki, obrzęku naczynioruchowego, wstrząsu anafilaktycznego. Reakcje tego typu są spowodowane związkami pochodzenia roślinnego, zawartymi w artykułach spożywczych lub będących składnikami kosmetyków. Ogrodnicy rzadko są narażeni na ryzyko wystąpienia tej reakcji, ale u osobników atopowych może dochodzić do zaostrzenia zmian wypryskowych po ekspozycji na trawy. Do roślin ozdobnych oraz używanych w gospodarstwie domowym, mogących prowadzić do rozwoju reakcji nadwrażliwości typu natychmiastowego, należą Verbena hybrids i kulisty karczoch (Cynara scolimus). Do nadwrażliwości krzyżowej dochodzi pomiędzy spokrewnionymi gatunkami owoców liczi i mango lub między gatunkami nie spokrewnionymi, takimi jak arbuz i pyłki traw lub jabłka i pyłki brzozy.
Duży problem społeczny stanowi alergia typu reakcji natychmiastowej na preparaty gumowe. Alergenami w tych produktach są białka powierzchniowe, które są niedostatecznie wyekstrahowane z surowca pochodzącego z drzew tropikalnych - Havea brasiliensis. U osób uczulonych na gumę może dochodzić do wystąpienia reakcji krzyżowych na owoce, tj. banany czy jabłka.
Spożycie surowców roślinnych może prowadzić do wystąpienia zmian pokrzywkowych.
Reakcje nadwrażliwości typu pierwszego mogą prowadzić do nasilenia zmian wypryskowych, szczególnie u osób stykających się z żywnością (zawodowe białkowe zapalenie skóry). Donoszono, że marynaty ogórkowe oraz truskawki są przyczyną pokrzywki.
Reakcja elergiczna typu czwartego powstaje w postaci osutki w kilka godzin lub dni po kontakcie z rośliną, w miejscu ekspozycji. Do głównych roślin uczulających należą gatunki Rhus, np. sumak jadowity, pierwiosnek cieplarniany (Primula obconica), przedstawiciele rodziny stokrotek (Compositae), bluszcz (Hedera helix), astroemeria, cebulki oraz drzewa iglaste. Primula obconica wywołuje charakterystyczną osutkę w kształcie prążków zlokalizowanych w obrębie powierzchni zgięciowych przedramion i rąk. Rośliny z rodziny Compositae mogą prowadzić do zapalenia skóry twarzy, co jest spowodowane kontaktem z ich cząsteczkami unoszącymi się w powietrzu. Bluszcz angielski (Hedera helix) powoduje powstanie reakcji obrzękowych o zabarwieniu żywoczerwonym. Jego cebulki mogą wywoływać odczyny alergiczne lub podrażnienie prowadzące do powstania bolesnych pęknięć naskórka na opuszkach palców. Do uczulenia może dojść również w wyniku kontaktu z wyciągami leczniczych środków ziołowych, jak łopian lekarski (Arctium lappa) czy składników rumianku (Chamaemelum nobile) i Matricariae recutita. Spożycie Tanaccum parthenium (złocień - maruna) doprowadza do powstania zapalenia skóry u osób uczulonych. Spokrewnione z rodziną Compositae - Lauraccae, Magnoliaceae, Jubulaccae mogą powodować takie same reakcje ze strony skóry. Gatunki Rhus (Toxicodendron) są główną przyczyną występowania alergicznego zapalenia skóry, szczególnie w USA, gdzie jest ona bardzo często spotykana. Do innych przedstawicieli sumaka jadowitego, wywołujących alergiczne stany zapalne skóry, należą orzechy nerkowca (Anocardium occidentale), badulla (Senecarpus coriaccae) na subkontynencie indyjskim, jak również Rhus verniciflua i Rhus succedaneum w Nowej Zelandii. Hedera helix zawiera alergizujące farkarinole.
Poparzenia przez rośliny – zbiór praktycznych informacji
Rośliny i produkty roślinne wywołują wiele różnych rodzajów reakcji skórnych, w tym najczęściej kontaktowe zapalenie skóry. Ich negatywne oddziaływanie na skórę może być związane z mechanizmem toksycznym, alergicznym lub drażniącym. Tego typu reakcje są bardzo częste u osób zajmujących się ogrodnictwem, stanowią także znaczny odsetek dermatoz zawodowych występujących właśnie u ogrodników, kwiaciarzy, rolników, botaników czy leśników. Zmiany skórne mogą się pojawić po kontakcie z różnymi elementami roślin – łodygami, kwiatami, owocami, pyłkiem, korzeniami lub liśćmi.
Niepożądane reakcje skórne pochodzenia roślinnego mogą przebiegać pod postacią kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia (mechanicznego lub chemicznego), alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, pokrzywki (alergicznej i niealergicznej) oraz reakcji fitofototoksycznych. Ponadto, w związku z występowaniem na niektórych roślinach kolców, cierni czy włosków, może dochodzić do urazów mechanicznych skóry i wtórnych infekcji bakteryjnych oraz grzybiczych, m.in. sporotrychozy.
Reakcje alergiczne wywołane roślinami mogą przebiegać w mechanizmie natychmiastowym (odpowiedź immunologiczna typu I) lub opóźnionym (odpowiedź immunologiczna typu IV). Używanie rękawic ochronnych i dokładne mycie skóry po pracy z roślinami może ograniczyć występowanie niektórych reakcji skórnych 1-3 .
Konsultacja lekarska zmian skórnych
Każdy zabieg wykonywany w gabinetach medycyny estetycznej powinien być poprzedzony konsultacją lekarską, chociażby z tego powodu, że nie wszystkie zabiegi mogą być wykonywane o każdej porze roku.
– W okresie dużego nasłonecznienia, czyli wiosną, latem aż do wczesnej jesieni, nie powinno wykonywać się zabiegów fotouczulających: peelingów mechanicznych, enzymatycznych, zabiegów przy użyciu lasera. Ekspozycja na słońce po wykonaniu tych zabiegów może spowodować różnego rodzaju komplikacje. W okresie dużego nasłonecznienia można natomiast zdecydować się na zabiegi z zastosowaniem toksyny botulinowej, kwasu hialuronowego czy też innych produktów, które możemy podawać metodą mezoterapii czy wtłaczania. W tym okresie można także wykonywać całą gamę zabiegów z zakresu fizjoterapii, które nie są fotouczulające – mówi lek. med. Marta Pelc.
Co to jest fitofotodermatoza? Zrozumienie mechanizmu
Fitofotodermatoza to stan zapalny skóry wywołany przez połączenie substancji chemicznych znajdujących się w niektórych roślinach z ekspozycją na światło UV. Kiedy składniki roślinne są przenoszone na skórę, a następnie skóra jest wystawiona na działanie promieni słonecznych, może dojść do reakcji chemicznej prowadzącej do uszkodzenia komórek skórnych. Ta reakcja nie jest alergią w tradycyjnym rozumieniu – nie wynika z nadwrażliwości układu odpornościowego, lecz jest toksyczną odpowiedzią skóry na określone substancje w połączeniu ze światłem. Objawy mogą być różne, od lekkiego zaczerwienienia po ciężkie oparzenia chemiczne. Kluczowym elementem zrozumienia tego zjawiska jest świadomość, jak ważne jest unikanie kontakty z niektórymi roślinami podczas przebywania na słońcu.
Fitofotodermatoza może być wywołana przez szereg roślin, które powszechnie występują w naszym otoczeniu. Do najbardziej znanych należą:
- Barszcz Sosnowskiego: Duża roślina, której sok zawiera substancje fotouczulające, prowadzące do poważnych oparzeń skóry.
- Figowiec benjamina: Popularna roślina domowa, której soki mogą wywoływać reakcje skórne po ekspozycji na światło.
- Cytrusy: Sok z cytryn, limonek czy pomarańczy może powodować fotouczulenie, szczególnie kiedy skóra pokryta sokiem jest wystawiona na słońce.
Znajomość tych i innych roślin, które mogą wywoływać fotouczulenie, jest kluczowa, aby unikać niechcianych reakcji skórnych. Należy być szczególnie ostrożnym podczas pracy w ogrodzie, przyrządzania posiłków z użyciem świeżych owoców czy korzystania z ziół i olejków w terapiach naturalnych.