U nas zapłacisz kartą
Choroby skóry twarzy - przyczyny, objawy i leczenie
Choroby bakteryjne skóry
Są to schorzenia skóry wywołane przez bakterie. Zaliczamy do nich piodermie wywołane przez paciorkowce, gronkowce lub inne Gram-ujemne bakterie oraz pozostałe bakteryjne choroby skóry, takie jak różyca, łupież rumieniowy, promienica czy borelioza. Do tej grupy chorób należy również gruźlica skóry, kiła, rzeżączka (zostały one opisane w osobnych rozdziałach).
Skóra ludzka jest największym narządem organizmu człowieka. Jej powierzchnia nie jest sterylna, lecz skolonizowana przez liczne drobnoustroje, które w prawidłowych warunkach nie powodują jej zakażeń. Ściśle przylegające do siebie komórki nabłonka skóry, kwaśne pH (5,4-5,9), względnie suche środowisko i naturalne substancje przeciwbakteryjne znajdujące się w skórze zapobiegają namnażaniu się patogennych bakterii odpowiedzialnych za zakażenia. Dlatego też stosunkowo rzadko dochodzi do chorób bakteryjnych w skórze. Jednak pewne warunki związane z utratą ciągłości naskórka (urazy), zaburzeniem jego funkcji ochronnej (stany zapalne skóry) lub związane z ogólnym spadkiem odporności (nowotwory, cukrzyca, AIDS) ułatwiają zajęcie skóry przez bakterie. Inaczej sprawa przedstawia się w przypadku boreliozy, ponieważ tu patogen wnika do organizmu człowieka w momencie ukąszenia przez kleszcza.
Na co i jak skóra choruje?
Zacznijmy od tego, że choroby skóry to jedna z największych i najbardziej różnorodnych grup schorzeń dotykających człowieka. Wskazuje na to już sama definicja. Bo rzeczywiście: choroby skóry (inaczej: dermatozy) to przede wszystkim schorzenia obejmujące skórę. Ale choroby skóry mogą dotyczyć tak powierzchni naskórka, jak i skóry właściwej oraz tkanki podskórnej, ale też tzw. przydatków, czyli gruczołów potowych, gruczołów łojowych, mieszków włosowych i paznokci. (1) Co więcej, w przebiegu dermatoz proces chorobowy może również obejmować naczynia krwionośne, naczynia chłonne i zakończenia nerwów.
Aby wszystkie dermatozy usystematyzować porozdzielano je zatem na podgrupy pod względem takich parametrów jak:
- etiologia, czyli przyczyna schorzenia – i tu wyróżnia się m.in. dermatozy bakteryjne, grzybicze, wirusowe, pasożytnicze, alergiczne, genetyczne, autoimmunologiczne etc.,
- lokalizacja zmian chorobowych – chodzi tu o choroby m.in. gruczołów łojowych, gruczołów potowych, włosów i paznokci, błon śluzowych itp.,
- typ zmian skórnych, czyli np. choroby rumieniowe, grudkowe, pęcherzowe, łuszczyca itp.,
- charakterystyczny obraz mikroskopowy, czyli np. nowotwory złośliwe i ziarniniaki,
- okres życia człowieka – choroby skóry typowe dla okresu noworodkowego i niemowlęcego oraz starczego,
- objaw dodatkowy w przebiegu choroby wirusowej wieku dziecięcego – np. zmiany skórne przy odrze, ospie wietrznej i różyczce. (2)
Diagnostyka chorób skóry opiera się na prawidłowej ocenie i różnicowaniu głównego objawu dermatoz, czyli zmian skórnych. Nazywa się te zmiany wykwitami i dzieli się je na: pierwotne i wtórne (3), a także tzw. stany narzucone skóry, czyli takie wykwity, których nie da się zaliczyć ani do wykwitów pierwotnych, ani do wtórnych. (4)
Z badań epidemiologicznych wynika, że co trzeci dorosły Polak aktualnie choruje bądź chorował w przeszłości na chorobę skóry. (5)
Inne choroby bakteryjne skóry
Różyca
Różycę wywołuje bakteria włosowiec różycy. Jest to patogen występujący u zwierząt, najczęściej u bydła, rzadziej u ptaków i ryb. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt z surowym mięsem, drobiem lub rybami – dlatego zmiany skórne lokalizują się najczęściej na dłoniach i palcach. Choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka. Początkowo pojawia się obrzęk i rumień w miejscu wniknięcia. Następnie zmiana szerzy się obwodowo z tendencją do gojenia się w centrum. Zmianom nie towarzyszą objawy ogólne.
Rozpoznanie choroby wymaga konsultacji lekarza dermatologa. Leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia ogólna stosowana pod nadzorem lekarza.
Łupież rumieniowy
Są to rumieniowe ogniska zlokalizowane w fałdach skórnych, najczęściej w pachwinach, pachach, przestrzeniach międzypalcowych. Czynnikiem usposabiającym jest wilgotność i urazy skóry. Zmianom skórnym nie towarzyszą objawy ogólne. Choroba nieleczona może trwać latami. Rozpoznanie choroby wymaga konsultacji lekarza dermatologa. W leczeniu stosuje się antybiotyki miejscowo lub ogólnie.
Promienica
Jest chorobą wywołaną przez bakterię Actinomyces israeli. Ten drobnoustrój może bytować w jamie ustnej człowieka, nie wywołując choroby. W wyniku urazu błony śluzowej może przeniknąć głębiej, powodując promienicę. Stany zapalne jamy ustnej, takie jak próchnica zębów, zakażenia okołowierzchołkowe zębów, zmienione zapalnie kieszonki dziąsłowe czy złamania twarzoczaszki predysponują do rozwoju choroby. Zmiany skórne mogą się lokalizować na twarzy i szyi.
Początkowo mają postać zapalnych guzów, które następnie ulegają rozpadowi z wytworzeniem przetok, czyli kanałów, które uchodzą na powierzchni skóry. W wydzielinie ropnej wydostającej się z przetok stwierdza się charakterystyczne ziarenka barwy żółtawej tzw. druzy. Zmianom skórnym mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak szczękościsk, gorączka, objawy grypopodobne. Promienica może zajmować również narządy wewnętrzne klatki piersiowej i jamy brzusznej.
Brodawki wirusowe
Jest to grupa schorzeń skóry wywołanych przez ludzkiego wirusa brodawczaka (HPV). Wirus wnika do skóry w następstwie bezpośredniego kontaktu. Na zjawisko infekcji duży wpływ ma indywidualna odporność i stan skóry. Do zakażenia dochodzi w miejscach najczęściej narażonych na urazy, czyli stopy, ręce, kolana. Zakażeniu sprzyja wspólne użytkowanie basenów, łazienek, sypialni.
Wirus powoduje namnażanie się komórek skóry, co w rezultacie powoduje powstawanie brodawek. Zmiany mogą się lokalizować zarówno na skórze, jak i błonach śluzowych. Brodawki w okolicach płciowych zwane też kłykcinami kończystymi należą do chorób przenoszonych drogą płciową – zostały omówione w odpowiednim dziale. Brodawki na skórze mogą powstać w każdej lokalizacji.
Istnieje wiele typów wirusa HPV. Niektóre z nich mają tak zwany potencjał onkogenny. Oznacza to, że infekcja danym typem HPV może doprowadzić do rozwoju nowotworu. Ma to szczególne znaczenie w przypadku infekcji błony śluzowej szyjki macicy i rozwoju raka w jej obrębie. Brodawki wirusowe są bardzo zakaźne. Zmiany są nie tylko źródłem zakażenia dla otoczenia. Często pojedyncza zmiana jest powodem rozsiewu brodawek u tego samego pacjenta. Jest to związane ze zjawiskiem autoinokulacji (samozakażenia), gdzie pacjent sam przenosi wirusa w inne miejsce swojego ciała.
Raz przebyte zakażenie wirusem HPV nie pozostawia trwałej odporności, co wiąże się z możliwością nawrotu choroby.
Jakie są objawy?
Fot. 2. Brodawka wirusowa Wikimedia Commons
- brodawki zwykłe - są to grudki o szorstkiej, nierównej powierzchni, barwy skóry zdrowej lub szarobrunatnej, mogą występować w każdym miejscu, ale najczęściej lokalizują się na rękach i stopach, czasami brodawki powstają na wałach paznokciowych lub nawet pod płytką paznokciową
- brodawki stóp - zmiany mogą mieć dwojaki charakter, lokalizują się najczęściej na podeszwie stopy, czasami wnikają głęboko w skórę pod wpływem ciężaru ciała, powodując stan zapalny i bolesność, w innym przypadku tworzą płaskie, szorstkie ogniska opisywane przez pacjentów jako skupiska drobnych brodawek
- brodawki płaskie (młodocianych) - są to płaskie, gładkie, często cielisto zabarwione grudki na skórze, wykwity te mogą występować wszędzie, ale na ogół lokalizują się na skórze twarzy i kończyn, zmiany mają tendencję do samoistnego ustępowania.
