U nas zapłacisz kartą
Wszystko, co musisz wiedzieć o czerniaku na stopie - Zdjęcia, Symptomy i Leczenie
Jakie są sposoby leczenia czerniaka?
Podstawą skutecznego leczenia czerniaka jest wczesne rozpoznanie i radykalne usunięcie zmiany z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa.
Zarówno ryzyko, jak i czas pojawienia się przerzutów czerniaka uzależnione są od grubości guza pierwotnego. Im szybciej wykryty i usunięty jest czerniak, tym większe są szanse na wyleczenie.
W przypadku potwierdzenia czerniaka w badaniu histopatologicznym po usunięciu zmiany następnym etapem postępowania jest biopsja tzw. węzła wartowniczego (jednego z okolicznych węzłów chłonnych wybranego z uwzględnieniem lokalizacji guza pierwotnego).
Odpowiednie i doszczętne leczenie operacyjne w przypadku czerniaka o zaawansowaniu miejscowym jest wystarczające i wymaga tylko obserwacji zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
- Immunoterapię i leczenie ukierunkowane molekularnie – to nowoczesne i najskuteczniejsze metody leczenia. Stosuje się leki, takie jak ipilimumab niwolumab (sam lub łącznie z ipilimumabem) i pembrolizumabem, wemurafenib, dabrafenib, trametynib, kobimetynib, enkorafenib, binimetynib.
- Wycięcie przerzutów odległych czerniaka lekarz rozważa w uzasadnionych przypadkach po analizie sytuacji pacjenta (m.in jeśli przerzuty dotyczą tylko jednego narządu i są nieliczne, pojawiły się po roku od leczenia czerniaka).
- Chemioterapia z użyciem jednego leku cytotoksycznego (np. dakarbazyny). Obecnie, po wprowadzeniu immunoterapii i leków ukierunkowanych molekularnie, to leczenie stosuje się rzadziej,
- Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii polega na podawaniu dużych dawek leku cytostatycznego do tętnicy kończyny odizolowanej od krążenia ogólnoustrojowego. Metoda ta jest stosowana u pacjentów, u których czerniak był zlokalizowany na kończynie i doszło do wznowy.
Objawy czerniaka paznokcia
Jak wygląda czerniak paznokcia? Nowotwór należy do zmian barwnikowych. Zmiany barwnikowe paznokci mogą przybrać postać melanonychii (odkładania się melaniny) lub chromonychii (odkładania się innego barwnika).
Melanonychię rozpoznaje się najczęściej na podstawie podłużnych barwnikowych prążków, zaczynających się od macierzy i biegnących wzdłuż płytki paznokcia. Rzadziej na postawie poprzecznych prążków. Podłużne lub poprzeczne linie zazwyczaj są koloru szarego, brązowego lub czarnego. Z badań epidemiologicznych wynika, że w 70 proc. przypadków melanonychia jest pierwszym objawem czerniaka na paznokciu.
Co warto podkreślić, różnego zmiany barwnikowe paznokci obserwuje się w przebiegu chorób układowych, infekcji grzybiczych, na skutek urazów oraz działania leków lub substancji chemicznych, co znacząco utrudnia rozpoznanie czerniaka. Dla wielu lekarzy odróżnienie zmiany łagodnej od złośliwej pozostaje wyzwaniem.
Pomocny w wykryciu zmiany może być algorytm opracowany przez dr. Levita i wsp., zgodnie z którym wymienia się następujące kryteria świadczące o dużym prawdopodobieństwie czerniaka aparatu paznokciowego:
- wiek 50-70 lat,
- obecność prążka barwnikowego na paznokciu w kolorze od brązowego do czarnego o szerokości powyżej 3 mm i nieregularnym brzegach,
- zmiana szybko rośnie lub powoduje zmiany w budowie morfologicznej paznokcia,
- zmiana występuje na kciuku, paluchu lub palcu wskazującym,
- objaw Hutchinsona, czyli obecność melaniny w tkankach otaczających paznokieć,
- rodzinne występowanie czerniaka.
Czerniak a pieprzyk – różnice
Czerniak rozwija się w melanocytach – komórkach skóry odpowiedzialnych za jej kolor. Wystawienie skóry na promieniowanie UV pochodzące ze słońca lub solarium, powoduje jej ciemnienie i opaleniznę.
Czerniak pojawia się, kiedy na skutek opalania lub oparzeń słonecznych dochodzi do uszkodzenia DNA melanocytów, powodując ich niekontrolowany rozrost. Na pierwszy rzut oka może przypominać zwykłego pieprzyka, ale są między nimi pewne różnice.
Czerniak czy pieprzyk? Znaki ostrzegawcze i różnice:
- asymetryczny kształt – większość czerniaków jest asymetryczna, jeżeli na środku zmiany położysz linijkę, dzieląc zmianę na pół, zauważysz, że obie połówki są nierówne,
- nieregularne granice – granice czerniaka zwykle są nierówne, mogą mieć "poszarpane" lub "pokarbowane" krawędzie,
- nietypowy kolor – podczas gdy pieprzyki są po prostu brązowe, czerniaki mogą łączyć wiele kolorów (np. brązowy z czarnym), a także przybierać odcienie niebieskiego lub czerwieni,
- zmiany w czasie – na czerniaka może wskazywać zmiana wielkości, kształtu lub koloru znamienia.
Jak informuje w rozmowie z Pacjentami dr n. med. Maciej Kowalewski z Centrum Medycznego SafiMed, dla własnego spokoju i bezpieczeństwa wspomnianą klasyfikację należy jeszcze rozszerzyć.
– Tak naprawdę wszystkie zmiany znamion, jak choćby pojawiające się zgrubienia, zaczerwienienia wokół, swędzenie, krwawienie czy ewolucja barwy lub kształtu, powinny być przyczynkiem do uważniejszej obserwacji – przekonuje specjalista.
Wszelkie wątpliwości powinien rozwiać dermatolog, który wykona dermatoskopię – bezbolesne badanie polegające na obejrzeniu pieprzyków przez specjalne narzędzie. Na jej podstawie lekarz może ze stuprocentową pewnością ocenić, czy to pieprzyk, czy czerniak.
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
