U nas zapłacisz kartą
Wszystko, co musisz wiedzieć o czerniaku na stopie - Zdjęcia, Symptomy i Leczenie
Nietypowe czerniaki – uwaga na te 3 odmiany
1. Czerniak oka
Czerniak gałki ocznej to najczęstszy nowotwór oka. Zazwyczaj diagnozuje się go u osób starszych. Przez długi czas nie daje żadnych objawów, ostatecznie doprowadzając do konieczności usunięcia całej gałki. Może dawać przerzuty (zwłaszcza do wątroby). Osobami szczególnie narażonymi na tego typu czerniaka są spawacze.
2. Czerniak podpaznokciowy
Czerniak akralny może rozwinąć się nie tylko na skórze chorego, ale również na podeszwach stóp lub pod paznokciami, przy czym postać podpaznokciowa odpowiada za ok. 2 proc. wszystkich przypadków. Na czerniaka podpaznokciowego mogą wskazywać podłużne ciemne prążki lub ubytki w płytce paznokcia. Choroba wymaga amputacji dystalnego paliczka.
Ciekawostka:
Czerniak podpaznokciowy, a dokładniej czerniak akralny, doprowadził do śmierci Boba Marleya. Zmiana pojawiła się pod paznokciem stopy – muzyk myślał początkowo, że to odcisk lub rana. Po zdiagnozowaniu odmówił leczenia chirurgicznego w postaci amputacji palca, co doprowadziło do przerzutów i śmierci muzyka w wieku zaledwie 36 lat.
3. Czerniak bezbarwnikowy
Czerniak bezbarwnikowy, nazywany inaczej melanoma amelanoticum, stanowi ok. 2 proc. wszystkich przypadków raka skóry. Jego pierwszym objawem może być czerwony lub różowy guzek. Czerniak bezbarwnikowy może też przybierać postać niecharakterystycznych powiększających się grudek. Z czasem może ciemnieć.
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Czerniak a pieprzyk – różnice
Czerniak rozwija się w melanocytach – komórkach skóry odpowiedzialnych za jej kolor. Wystawienie skóry na promieniowanie UV pochodzące ze słońca lub solarium, powoduje jej ciemnienie i opaleniznę.
Czerniak pojawia się, kiedy na skutek opalania lub oparzeń słonecznych dochodzi do uszkodzenia DNA melanocytów, powodując ich niekontrolowany rozrost. Na pierwszy rzut oka może przypominać zwykłego pieprzyka, ale są między nimi pewne różnice.
Czerniak czy pieprzyk? Znaki ostrzegawcze i różnice:
- asymetryczny kształt – większość czerniaków jest asymetryczna, jeżeli na środku zmiany położysz linijkę, dzieląc zmianę na pół, zauważysz, że obie połówki są nierówne,
- nieregularne granice – granice czerniaka zwykle są nierówne, mogą mieć "poszarpane" lub "pokarbowane" krawędzie,
- nietypowy kolor – podczas gdy pieprzyki są po prostu brązowe, czerniaki mogą łączyć wiele kolorów (np. brązowy z czarnym), a także przybierać odcienie niebieskiego lub czerwieni,
- zmiany w czasie – na czerniaka może wskazywać zmiana wielkości, kształtu lub koloru znamienia.
Jak informuje w rozmowie z Pacjentami dr n. med. Maciej Kowalewski z Centrum Medycznego SafiMed, dla własnego spokoju i bezpieczeństwa wspomnianą klasyfikację należy jeszcze rozszerzyć.
– Tak naprawdę wszystkie zmiany znamion, jak choćby pojawiające się zgrubienia, zaczerwienienia wokół, swędzenie, krwawienie czy ewolucja barwy lub kształtu, powinny być przyczynkiem do uważniejszej obserwacji – przekonuje specjalista.
Wszelkie wątpliwości powinien rozwiać dermatolog, który wykona dermatoskopię – bezbolesne badanie polegające na obejrzeniu pieprzyków przez specjalne narzędzie. Na jej podstawie lekarz może ze stuprocentową pewnością ocenić, czy to pieprzyk, czy czerniak.