Wszystko, co musisz wiedzieć o czerniaku na stopie - Zdjęcia, Symptomy i Leczenie

Jakie są przyczyny czerniaka?

Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.

  1. obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
  2. zachorowanie w przeszłości
    • na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
    • inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
  3. znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
  4. xeroderma pigmentosum
  5. jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
  6. okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
  7. skłonność do oparzeń słonecznych
  8. ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
  9. immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).

Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).

Co robić, aby uniknąć zachorowania na czerniaka?

  • należy unikać słońca w godzinach południowych (od ok. 10.00 do ok. 15.00), a w słoneczne dni szukać cienia
  • przed słońcem powinniśmy chronić się odpowiednim ubraniem i nakryciem głowy
  • należy stosować kremy z odpowiednimi filtrami UVA i UVB
  • dzieci poniżej 1. roku życia nie powinny być wystawiane na bezpośrednie działanie słońca, a starsze wymagają większej niż dorośli ochrony przed słońcem
  • niektóre leki mogą powodować oparzenia lub przebarwienia po kontakcie ze słońcem. W przypadku osób korzystających z solarium ich stosowanie jest bezwzględnie przeciwwskazane.

Wskazane są również okresowe, kontrole dermatoskopowe znamion u dermatologa (u osób bez niepokojących zmian raz w ciągu roku, u pozostałych osób w zależności od decyzji lekarza).

Czerniak - jak wygląda, jakie są objawy czerniaka i jak się go leczy

Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych. Może występować w skórze, ale także innych lokalizacjach, np. na błonach śluzowych lub w gałce ocznej. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i rozpoczęte leczenie, tym szanse na wyleczenie są większe.

Czerniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z komórek barwnikowych. Najczęstszą lokalizacją czerniaka jest skóra, ale może on powstawać także w obrębie błon śluzowych i w innych lokalizacjach (np. gałka oczna).

Czerniak stanowi 5–7% wszystkich nowotworów skóry. W Polsce w 2018 r. odnotowano 1736 zachorowań u mężczyzn oraz 1962 nowe przypadki u kobiet (współczynniki zachorowalności odpowiednio 9,3/100 000 i 9,9/100 000). Współczynniki umieralności wynosiły 3,4/100 000 u kobiet i 3,4/100 000 u mężczyzn (zgony – odpowiednio – 665 i 797). Zachorowalność jest największa w Australii (28,9/100 000 mężczyzn i 25,3/100 000 kobiet). W Polsce zachorowalność i umieralność na czerniaka rosną (odpowiednio 10% i 8% rocznie).

Czy czerniak może być jasny?

Tak, występuje też czerniak bezbarwnikowy (2%), czyli czerniak pozbawiony barwnika. Pierwszym objawem jest często niecharakterystyczna, powiększająca się, różowoczerwona grudka.

Czerniak gałki ocznej

Czerniak jest najczęstszym nowotworem złośliwym gałki ocznej u dorosłych, stanowiącym około 10% wszystkich przypadków czerniaka. Czerniak może występować w skórze powiek, spojówce oraz przedniej lub tylnej części błony naczyniowej oka. Rokowanie jest gorsze niż w przypadku czerniaka skóry.

Czerniak błon śluzowych

Czerniak błon śluzowych występuje najczęściej w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych i przełyku (50%), sromu (20%) i okolicy narządów płciowych i odbytu (20%). Rokowanie jest złe. Leczenie polega na doszczętnym wycięciu, częściej niż w przypadku lokalizacji skórnej stosuje się uzupełniającą radioterapię, chemioterapię lub immunoterapię/leczenie ukierunkowane molekularnie.

Czerniak a pieprzyk – różnice

Czerniak rozwija się w melanocytach – komórkach skóry odpowiedzialnych za jej kolor. Wystawienie skóry na promieniowanie UV pochodzące ze słońca lub solarium, powoduje jej ciemnienie i opaleniznę.

Czerniak pojawia się, kiedy na skutek opalania lub oparzeń słonecznych dochodzi do uszkodzenia DNA melanocytów, powodując ich niekontrolowany rozrost. Na pierwszy rzut oka może przypominać zwykłego pieprzyka, ale są między nimi pewne różnice.

Czerniak czy pieprzyk? Znaki ostrzegawcze i różnice:

  • asymetryczny kształt – większość czerniaków jest asymetryczna, jeżeli na środku zmiany położysz linijkę, dzieląc zmianę na pół, zauważysz, że obie połówki są nierówne,
  • nieregularne granice – granice czerniaka zwykle są nierówne, mogą mieć "poszarpane" lub "pokarbowane" krawędzie,
  • nietypowy kolor – podczas gdy pieprzyki są po prostu brązowe, czerniaki mogą łączyć wiele kolorów (np. brązowy z czarnym), a także przybierać odcienie niebieskiego lub czerwieni,
  • zmiany w czasie – na czerniaka może wskazywać zmiana wielkości, kształtu lub koloru znamienia.

Jak informuje w rozmowie z Pacjentami dr n. med. Maciej Kowalewski z Centrum Medycznego SafiMed, dla własnego spokoju i bezpieczeństwa wspomnianą klasyfikację należy jeszcze rozszerzyć.

– Tak naprawdę wszystkie zmiany znamion, jak choćby pojawiające się zgrubienia, zaczerwienienia wokół, swędzenie, krwawienie czy ewolucja barwy lub kształtu, powinny być przyczynkiem do uważniejszej obserwacji – przekonuje specjalista.

Wszelkie wątpliwości powinien rozwiać dermatolog, który wykona dermatoskopię – bezbolesne badanie polegające na obejrzeniu pieprzyków przez specjalne narzędzie. Na jej podstawie lekarz może ze stuprocentową pewnością ocenić, czy to pieprzyk, czy czerniak.

Tak naprawdę wszystkie zmiany znamion, jak choćby pojawiające się zgrubienia, zaczerwienienia wokół, swędzenie, krwawienie czy ewolucja barwy lub kształtu, powinny być przyczynkiem do uważniejszej obserwacji przekonuje specjalista.

Czytaj dalej...

Podobnie jak rak podstawnokomórkowy pojawia się na skórze w miejscach, które są wystawione na działanie promieni słonecznych - skóra głowy, twarzy, szyi i ramion - ale może się pojawić również w miejscach chronionych przed słońcem.

Czytaj dalej...

Aparat do depilacji IPL, emituje dokładnie taką wiązkę promienia, która oddziałuje tylko na barwnik znajdujący się w naszych włosach rozgrzewa go do tego stopnia, że cała cebulka ulega zniszczeniu bez ryzyka uszkodzenia otaczającej ją skóry.

Czytaj dalej...

Pozostałe przeciwwskazania to nadwrażliwość na światło, padaczka, cukrzyca nieregulowana, rozrusznik serca, implanty metalowe, pompa insulinowa, skłonności do powstawania bliznowców, przyjmowanie suplementów ziołowych i antybiotyków o tym więcej za chwilę.

Czytaj dalej...