Wszystko, co musisz wiedzieć o czerniaku na stopie - Zdjęcia, Symptomy i Leczenie
Czy czerniak może być jasny?
Tak, występuje też czerniak bezbarwnikowy (2%), czyli czerniak pozbawiony barwnika. Pierwszym objawem jest często niecharakterystyczna, powiększająca się, różowoczerwona grudka.
Czerniak gałki ocznej
Czerniak jest najczęstszym nowotworem złośliwym gałki ocznej u dorosłych, stanowiącym około 10% wszystkich przypadków czerniaka. Czerniak może występować w skórze powiek, spojówce oraz przedniej lub tylnej części błony naczyniowej oka. Rokowanie jest gorsze niż w przypadku czerniaka skóry.
Czerniak błon śluzowych
Czerniak błon śluzowych występuje najczęściej w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych i przełyku (50%), sromu (20%) i okolicy narządów płciowych i odbytu (20%). Rokowanie jest złe. Leczenie polega na doszczętnym wycięciu, częściej niż w przypadku lokalizacji skórnej stosuje się uzupełniającą radioterapię, chemioterapię lub immunoterapię/leczenie ukierunkowane molekularnie.
Test atramentowy wykonywany przez lekarza w trakcie badania znamion
Pomocny może okazać się też test atramentowy. Atrament należy nanieść na zmianę, poczekać do wyschnięcia i nadmiar usunąć wacikiem. Pozostały atrament wnika w bruzdy - czyli tam gdzie w zmianie łagodnej powinien gromadzić się barwnik. Próba ta pomaga odróżnić bruzdy od grzbietów. W każdym przypadku wystąpienia linii równoległych w grzebieniach należy wykonać biopsję lub wycięcie chirurgiczne z badaniem histopatologicznym.
Innymi wzorami złośliwości pojawiającym się w lokalizacji akralnej jest wzór typu rozlanej pigmentacji opisywany zwykle jako bezstrukturalny, nieregularny obszar o różnych odcieniach od brązu do czarnego, a także wzorzec równoległy pogrubiały (ang.diffuse pigmentation pattern).
Do łagodnych wzorów w badaniu wideodermatoskopowym zaliczamy:
- linie równoległe w bruzdach (ang. parallel furrow pattern - PFP) - występuje w postaci pojedynczej lub podwójnej linii, opcjonalnie z obecnością kropek i siateczkowatego tła. Linie równoległe w bruzdach (ang. parallel furrow pattern - PFP)
- wzorzec typu kratka (ang. lattice-like pattern - LLP) - komórki barwnikowe układają się równolegle i prostopadle w poprzecznie biegnących mostach. Najczęściej spotykany jest w okolicy łuku stóp oraz w bocznych okolicach dłoni i stóp. Wzorzec typu kratka (ang. lattice-like pattern - LLP)
- wzorzec włókienkowy (ang. fibrillar pattern - FB) - gęsty układ linii biegnący skośnie do bruzd i grzbietów, najczęściej spotykany w okolicy stopy noszącej ciężar. Wzorzec włókienkowy (ang. fibrillar pattern - FB)
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).