U nas zapłacisz kartą
Zdjęcia i informacje o czerniaku skóry
Jak wygląda czerniak skóry? Objawy i leczenie nowotworu złośliwego
Stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych. Dotyka osób stosunkowo młodych, w wieku 20–60 lat. Jeśli masz jasną karnację, lubisz się opalać lub Twoją skórę pokrywają wyjątkowo liczne znamiona barwnikowe, powinieneś znać jego objawy. Jak wygląda czerniak? Czy jasna plamka również może być najbardziej groźnym nowotworem skóry? Czy jest szansa na wyleczenie z choroby?
Czerniak skóry jest niestety nowotworem stosunkowo groźnym. Dość często daje on bowiem przerzuty odległe, do innych narządów. Jak zatem skutecznie go rozpoznać? Czerniak może zaatakować zarówno skórę, na której wcześniej nie mieliśmy żadnych pieprzyków, jak i tę, która wykwitami była pokryta od dłuższego czasu. Zacznijmy od tego, że objawy zależne są od kilku czynników – stadium rozwoju nowotworu, lokalizacji zmiany i przede wszystkim od typu czerniaka.
Bardzo znanym sposobem oceny wykwitu jest system ABCD(E). Każda litera określa tutaj cechę znamienia, która może sugerować nam złośliwość procesu. Co oznaczają poszczególne znaki?
- A – od angielskiego asymmetry , czyli widoczna gołym okiem nieregularność zmiany , nie przypomina ona wyraźnie ani formy owalnej, ani okrągłej,
- B – jak border , a więc granice znamienia, cechę określamy jako dodatnią jeżeli są one zatarte , przebiegają w sposób odmienny od typowego – brak ciągłości brzegów, przejaśnienia w ich obrębie, wcięcia lub wypukłości względem regularnego zarysu ,
- C – czyli colour , zaniepokoić powinno nas znamię o zróżnicowanym zabarwieniu , posiadające albo ciemniejsze albo jaśniejsze punkty w swoich granicach, czarne, bordowe, niebieskawe i ciemnobrązowe zmiany, częściej okazują się złośliwym procesem nowotworowym, boimy się także modyfikacji koloru naszego „pieprzyka”, jeśli stanie się wyraźnie ciemniejszy lub wręcz odwrotnie zacznie zanikać – koniecznie udajmy się do dermatologa,
- D – a więc diameter , czyli średnica, alarmujące dla lekarza są wszelkie znamiona skórne o największym wymiarze przekraczającym pół centymetra , czasami rozwijający się czerniak daje o sobie znać powodując powiększenie dotychczas istniejącej malutkiej zmiany barwnikowej, pamiętajmy, że dynamika wzrostu znamienia jest nawet bardziej istotna aniżeli jej wymiar początkowy,
- E – rozwijane jako elevation– uwypuklenie wykwitu ponad powierzchnię skóry , tworzy się guzek, wypukły pieprzyk, objaw ten charakterystyczny jest raczej dla czerniaków bardziej zaawansowanych lub guzkowych.
Co robić w razie wystąpienia objawów?
W razie wystąpienia niepokojących zmian należy się zgłosić do dermatologa lub onkologa.
Fot. 2. Dermatoskop (dermoskop)
Fot. 3. Dermatoskop ze światłem spolaryzowanym
Dermatoskop (dermoskop) stanowi obecnie podstawowe narzędzie pracy dermatologa we wczesnej diagnostyce czerniaka. W wybranych ośrodkach specjalizujących się w rozpoznaniu czerniaka wykorzystuje się do tego celu wideodermatoskopy. Badanie dermatoskopowe pozwala na wykluczenie takich zmian niemelanocytowych, jak brodawki łojotokowe, barwnikowy rak podstawnokomórkowy oraz zmiany pochodzenia naczyniowego.
Szczegółowy wywiad lekarski zebrany od pacjenta pod kątem czynników ryzyka czerniaka jest doskonałym uzupełnieniem badania dermatoskopowego.
Dermatoskopia cyfrowa odgrywa istotną rolę w monitorowaniu pacjentów z licznymi znamionami, w zespole znamion dysplastycznych oraz osobników z rodzinnym wywiadem w kierunku czerniaka, która daje możliwość oceny znamion w czasie pod względem wielkości, brzegów, rozkładu barwnika i symetrii lub asymetrii.
Wśród nowych metod diagnostycznych znamion wyróżnia się laserową skanującą mikroskopię konfokalną, która zapewnia mikroskopową rozdzielczość i pozwala na prawie histologiczną ocenę zmian skórnych in vivo, ponadto ocenia kształt komórek barwnikowych, układ gniazd komórek znamionowych oraz morfologię brodawek skórnych. Jest to bezkrwawa, prawie histologiczna metoda diagnostyczna znamion dysplastycznych, czerniaków i ich nietypowych odmian, takich jak czerniak bezbarwnikowy, które klinicznie przybierają bardzo podstępny wygląd.
Czerniak - jak wygląda, jakie są objawy czerniaka i jak się go leczy
Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych. Może występować w skórze, ale także innych lokalizacjach, np. na błonach śluzowych lub w gałce ocznej. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i rozpoczęte leczenie, tym szanse na wyleczenie są większe.
Czerniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z komórek barwnikowych. Najczęstszą lokalizacją czerniaka jest skóra, ale może on powstawać także w obrębie błon śluzowych i w innych lokalizacjach (np. gałka oczna).
Czerniak stanowi 5–7% wszystkich nowotworów skóry. W Polsce w 2018 r. odnotowano 1736 zachorowań u mężczyzn oraz 1962 nowe przypadki u kobiet (współczynniki zachorowalności odpowiednio 9,3/100 000 i 9,9/100 000). Współczynniki umieralności wynosiły 3,4/100 000 u kobiet i 3,4/100 000 u mężczyzn (zgony – odpowiednio – 665 i 797). Zachorowalność jest największa w Australii (28,9/100 000 mężczyzn i 25,3/100 000 kobiet). W Polsce zachorowalność i umieralność na czerniaka rosną (odpowiednio 10% i 8% rocznie).
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Leczenie czerniaka skóry
Zdiagnozowanie czerniaka w miejscowym stadium zaawansowania daje nawet 90% szans na przeżycie 5 lat od momentu postawienia diagnozy. Prawdopodobieństwo to spada do jedynie 5%, jeżeli choroba rozpoznana zostanie na etapie uogólnienia. Podstawą diagnostyki jest tak zwana biopsja wycinająca, stanowiąca jednocześnie element leczenia. Polega ona na wycięciu całej zmiany skórnej i przekazaniu tak pozyskanego materiału do badania histopatologicznego. Zmiana zawsze usuwana jest z tzw. marginesem 1–2 mm . Oznacza to, że oprócz widzianego przez nas czerniaka wycinamy znajdującą się wokół część skóry makroskopowo niezmienionej.
Planowanie terapii w nowotworach skóry (czerniaku skóry) jest dość proste, skupiamy się na tym, aby pozbyć się tych jej obszarów, które są wadliwe i zaatakowane przez chorobę. Najłatwiej osiągnąć ten cel stosując wycięcie chirurgiczne, stanowi ono podstawę leczenia. Jeżeli istnieje podejrzenie lub ryzyko przerzutów do węzłów chłonnych, wycinamy i je. Jeśli komórki czerniaka mogły dotrzeć do odległych narządów, czyli proces ma charakter uogólniony/rozsiany to niestety sprawa się komplikuje. Czasami takie odległe ogniska możemy rzeczywiście wyciąć, jednak częściej dodatkowo będzie trzeba zastosować chemioterapię, immunoterapię lub radioterapię.