U nas zapłacisz kartą
Objawy czerniaka skóry - Poznaj sygnały ostrzegawcze przed groźnym nowotworem
Co robić w razie wystąpienia objawów?
W razie wystąpienia niepokojących zmian należy się zgłosić do dermatologa lub onkologa.
Fot. 2. Dermatoskop (dermoskop)
Fot. 3. Dermatoskop ze światłem spolaryzowanym
Dermatoskop (dermoskop) stanowi obecnie podstawowe narzędzie pracy dermatologa we wczesnej diagnostyce czerniaka. W wybranych ośrodkach specjalizujących się w rozpoznaniu czerniaka wykorzystuje się do tego celu wideodermatoskopy. Badanie dermatoskopowe pozwala na wykluczenie takich zmian niemelanocytowych, jak brodawki łojotokowe, barwnikowy rak podstawnokomórkowy oraz zmiany pochodzenia naczyniowego.
Szczegółowy wywiad lekarski zebrany od pacjenta pod kątem czynników ryzyka czerniaka jest doskonałym uzupełnieniem badania dermatoskopowego.
Dermatoskopia cyfrowa odgrywa istotną rolę w monitorowaniu pacjentów z licznymi znamionami, w zespole znamion dysplastycznych oraz osobników z rodzinnym wywiadem w kierunku czerniaka, która daje możliwość oceny znamion w czasie pod względem wielkości, brzegów, rozkładu barwnika i symetrii lub asymetrii.
Wśród nowych metod diagnostycznych znamion wyróżnia się laserową skanującą mikroskopię konfokalną, która zapewnia mikroskopową rozdzielczość i pozwala na prawie histologiczną ocenę zmian skórnych in vivo, ponadto ocenia kształt komórek barwnikowych, układ gniazd komórek znamionowych oraz morfologię brodawek skórnych. Jest to bezkrwawa, prawie histologiczna metoda diagnostyczna znamion dysplastycznych, czerniaków i ich nietypowych odmian, takich jak czerniak bezbarwnikowy, które klinicznie przybierają bardzo podstępny wygląd.
Czerniak skóry - wspomaganie świadomości i profilaktyka
Świadomość ryzyka zachorowania na czerniaka jest bardzo ważna. Dlatego warto edukować się na temat objawów, sposobów zapobiegania oraz diagnostyki i leczenia czerniaka. Podejmowanie odpowiednich działań, takich jak regularna kontrola skóry czy stosowanie filtrów UV, może znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Długość życia z czerniakiem jest zróżnicowana i zależy od wielu czynników, w tym stadium choroby, jej rodzaju, wieku pacjenta, genetyki, ogólnego stanu zdrowia i skuteczności leczenia. Oto ogólne wytyczne dotyczące długości życia w przypadku czerniaka:
1. Wczesne stadium (stadium 0 i I): W przypadku czerniaka w stadium 0 (czerniak in situ) lub stadium I (czerniak ograniczony do naskórka), rokowanie jest zazwyczaj bardzo dobre. Leczenie polega zazwyczaj na usunięciu guza chirurgicznie. W takich przypadkach, jeśli choroba jest wyleczona, długość życia nie jest znacząco skrócona.
2. Stadium II i III: W stadium II i III czerniaka, guz jest bardziej zaawansowany i może wymagać bardziej agresywnego leczenia, takiego jak chirurgiczne wycięcie guza wraz z pobliskimi węzłami chłonnymi. Rokowanie w tym przypadku jest mniej pewne, ale wiele osób nadal osiąga długotrwałą remisję lub wyleczenie, zwłaszcza jeśli choroba jest wykrywana i leczona we wczesnym stadium.
3. Stadium IV (zaawansowany czerniak): W stadium IV czerniaka, guz przerzucił się na inne części ciała, co stanowi poważne wyzwanie. Leczenie ma na celu kontrolowanie choroby i poprawę jakości życia. Długość życia w przypadku stadium IV jest zazwyczaj krótsza, ale zastosowanie nowoczesnych terapii celowanych i immunoterapii może znacząco wydłużyć życie niektórych pacjentów.
4. Indywidualne czynniki ryzyka: W przypadku czerniaka, wiele zależy od indywidualnych czynników ryzyka. Osoby z historią wielu czerniaków, rodzinną skłonnością do choroby lub innymi chorobami współistniejącymi mogą mieć gorsze rokowanie.
Czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka powstania czerniaka należy „fenotyp nordycki” (jasna karnacja skóry, jasne lub rude włosy, niebieskie tęczówki). Z fenotypem tym związane są oparzenia słoneczne i uszkodzenia skóry pod wpływem promieni słonecznych i promieniowania UV. Skłonność do oparzeń słonecznych (a także oparzenia słoneczne w młodym wieku) jest wymieniana jako ważny czynnik ryzyka powstania czerniaka. Do innych czynników ryzyka należy zespół znamion dysplastycznych, występowanie tzw. plam soczewicowatych oraz zachorowania na czerniaka w rodzinie.
Zmiany skórne podejrzane w kierunku czerniaka należy wyciąć w całości do badania histopatologicznego. Nie wolno wykonywać biopsji cienkoigłowej lub biopsji wycinającej polegającej jedynie na częściowym wycięciu znamienia.
Dalsze badania diagnostyczne, w przypadku stwierdzenia czerniaka w badaniu histopatologicznym, obejmują badanie ultrasonograficzne (USG) regionalnego obszaru chłonnego w kierunku wykrycia powiększonych węzłów chłonnych, które mogą zawierać przerzuty czerniaka.
W przypadku braku klinicznie wyczuwalnych regionalnych węzłów chłonnych należy wykonać diagnostykę opartą o identyfikację i badanie węzła wartowniczego. Węzeł wartowniczy jest to pierwszy węzeł na drodze naczyń limfatycznych biegnących od guza w kierunku regionalnego układu chłonnego. Identyfikacja węzła wartowniczego może być oparta o metodę barwnikową (która nie jest zalecana jako jedyny sposób diagnostyki węzłów wartowniczych w czerniaku) lub częściej, o metodę izotopowa lub skojarzoną barwnikowo-izotopową. Węzeł wartowniczy może być oceniany także poprzez obrazowanie limfoscyntygraficzne (limfoscyntygrafia – badanie izotopowe układu chłonnego) oraz za pomocą ręcznego detektora promieniowania gamma (gamma kamera) w trakcie zabiegu operacyjnego.
W przypadku stwierdzenia obecności przerzutów do węzła wartowniczego należy wyciąć wszystkie węzły regionalnego układu chłonnego. W przypadku stwierdzenia mikroprzerzutów tj. przerzutów o średnicy mniejszej niż 2 mm nie ma określonych wytycznych dotyczących postępowania. Większość chirurgów wykonuje zabieg regionalnego wycięcia układu chłonnego (limfadenektomia) aczkolwiek niektórzy ograniczają zakres wycięcia jedynie do węzłów wartowniczych.
Czerniak - jak wygląda, jakie są objawy czerniaka i jak się go leczy
Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych. Może występować w skórze, ale także innych lokalizacjach, np. na błonach śluzowych lub w gałce ocznej. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i rozpoczęte leczenie, tym szanse na wyleczenie są większe.
Czerniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z komórek barwnikowych. Najczęstszą lokalizacją czerniaka jest skóra, ale może on powstawać także w obrębie błon śluzowych i w innych lokalizacjach (np. gałka oczna).
Czerniak stanowi 5–7% wszystkich nowotworów skóry. W Polsce w 2018 r. odnotowano 1736 zachorowań u mężczyzn oraz 1962 nowe przypadki u kobiet (współczynniki zachorowalności odpowiednio 9,3/100 000 i 9,9/100 000). Współczynniki umieralności wynosiły 3,4/100 000 u kobiet i 3,4/100 000 u mężczyzn (zgony – odpowiednio – 665 i 797). Zachorowalność jest największa w Australii (28,9/100 000 mężczyzn i 25,3/100 000 kobiet). W Polsce zachorowalność i umieralność na czerniaka rosną (odpowiednio 10% i 8% rocznie).
Objawy czerniaka – jak wygląda czerniak
Fot. 1. Przykłady obrazu klinicznego czerniaka
- kształt asymetryczny, nieregularny
- nierówny rozkład barwy (ciemniejsze i jaśniejsze obszary w obrębie jednego znamienia)
- nierówne brzegi
- zmiany w grubości i powierzchni zmiany
- wielkość >6 mm
- swędzenie.
W postaci wczesnej czerniaka skóry zmiany są płaskie, niesymetryczne, o nieregularnych i poszarpanych granicach ze zdrową skórą, wielobarwne. W postaci zaawansowanej często są wypuklone ponad poziom skóry (można wyczuć dotykiem zgrubienie), w części przypadków mogą być owrzodziałe, a z ich powierzchni może sączyć się krwisto-surowiczy płyn (czynniki niekorzystnego rokowania).
Pierwszym objawem czerniaka może być powiększenie węzłów chłonnych w okolicy, w której rozwinął się nowotwór (np. w przypadku czerniaka odbytu lub czerniaka podpaznokciowego).