U nas zapłacisz kartą
Czerniak złośliwy - Objawy, Diagnoza i Leczenie
Co robić, aby uniknąć zachorowania na czerniaka?
- należy unikać słońca w godzinach południowych (od ok. 10.00 do ok. 15.00), a w słoneczne dni szukać cienia
- przed słońcem powinniśmy chronić się odpowiednim ubraniem i nakryciem głowy
- należy stosować kremy z odpowiednimi filtrami UVA i UVB
- dzieci poniżej 1. roku życia nie powinny być wystawiane na bezpośrednie działanie słońca, a starsze wymagają większej niż dorośli ochrony przed słońcem
- niektóre leki mogą powodować oparzenia lub przebarwienia po kontakcie ze słońcem. W przypadku osób korzystających z solarium ich stosowanie jest bezwzględnie przeciwwskazane.
Wskazane są również okresowe, kontrole dermatoskopowe znamion u dermatologa (u osób bez niepokojących zmian raz w ciągu roku, u pozostałych osób w zależności od decyzji lekarza).
Czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka powstania czerniaka należy „fenotyp nordycki” (jasna karnacja skóry, jasne lub rude włosy, niebieskie tęczówki). Z fenotypem tym związane są oparzenia słoneczne i uszkodzenia skóry pod wpływem promieni słonecznych i promieniowania UV. Skłonność do oparzeń słonecznych (a także oparzenia słoneczne w młodym wieku) jest wymieniana jako ważny czynnik ryzyka powstania czerniaka. Do innych czynników ryzyka należy zespół znamion dysplastycznych, występowanie tzw. plam soczewicowatych oraz zachorowania na czerniaka w rodzinie.
Zmiany skórne podejrzane w kierunku czerniaka należy wyciąć w całości do badania histopatologicznego. Nie wolno wykonywać biopsji cienkoigłowej lub biopsji wycinającej polegającej jedynie na częściowym wycięciu znamienia.
Dalsze badania diagnostyczne, w przypadku stwierdzenia czerniaka w badaniu histopatologicznym, obejmują badanie ultrasonograficzne (USG) regionalnego obszaru chłonnego w kierunku wykrycia powiększonych węzłów chłonnych, które mogą zawierać przerzuty czerniaka.
W przypadku braku klinicznie wyczuwalnych regionalnych węzłów chłonnych należy wykonać diagnostykę opartą o identyfikację i badanie węzła wartowniczego. Węzeł wartowniczy jest to pierwszy węzeł na drodze naczyń limfatycznych biegnących od guza w kierunku regionalnego układu chłonnego. Identyfikacja węzła wartowniczego może być oparta o metodę barwnikową (która nie jest zalecana jako jedyny sposób diagnostyki węzłów wartowniczych w czerniaku) lub częściej, o metodę izotopowa lub skojarzoną barwnikowo-izotopową. Węzeł wartowniczy może być oceniany także poprzez obrazowanie limfoscyntygraficzne (limfoscyntygrafia – badanie izotopowe układu chłonnego) oraz za pomocą ręcznego detektora promieniowania gamma (gamma kamera) w trakcie zabiegu operacyjnego.
W przypadku stwierdzenia obecności przerzutów do węzła wartowniczego należy wyciąć wszystkie węzły regionalnego układu chłonnego. W przypadku stwierdzenia mikroprzerzutów tj. przerzutów o średnicy mniejszej niż 2 mm nie ma określonych wytycznych dotyczących postępowania. Większość chirurgów wykonuje zabieg regionalnego wycięcia układu chłonnego (limfadenektomia) aczkolwiek niektórzy ograniczają zakres wycięcia jedynie do węzłów wartowniczych.
Leczenie czerniaka
Leczenie czerniaka obejmuje przede wszystkim wycięcie zmiany wraz z zapasem zdrowej tkanki. Jeśli stwierdzana jest obecność przerzutów do węzłów chłonnych usuwa się również wszystkie okoliczne. W sytuacji natomiast gdy badania wskazują na obecność mikroprzerzutów do węzłów lekarze decydują o wycięciu wszystkich lub jedynie najbliższych zmianie.
Jeśli choroba została późno wykryta, a co za tym idzie leczenie rozpoczęło się w jej zaawansowanej fazie zwykle konieczne jest wdrożenie leczenia pomocniczego poza operacją.
Stosuje się:
Chemioterapię – w przypadku czerniaka wykorzystuje się ją jedynie jako leczenie uzupełniające po operacji. Lekarze decydują się na jej podanie jedynie w sytuacji zaawansowanego czerniaka, gdy może ona złagodzić objawy nowotworu.
Immunoterapię – jej skuteczność w przypadku czerniaka jest niska nawet przy zastosowaniu metody skojarzonej z chemioterapią.
Radioterapie – wykorzystuje się jako leczenie uzupełniające po operacji, również gdy zachodzi podejrzenie iż nie zostały usunięte wszystkie komórki rakowe. Stosuje się ją także jeśli pacjent nie zgadza się na leczenie operacyjne lub jest ono z różnych przyczyn niemożliwe. Stanowi jednocześnie formę leczenia paliatywnego jeśli pojawiają się przerzuty do kości.
Terapia celowana – ma związek z odkryciem mutacji genu BRAF. Terapia taka jest ukierunkowana molekularnie, polega na niszczeniu niewłaściwego białka. Dotychczasowe badania wskazują na jej stosunkowo wysoką skuteczność w leczeniu czerniaka. Działanie tego nowego leku można określić jako zaprogramowaną śmierć komórek nowotworowych.