U nas zapłacisz kartą
Czerniak złośliwy - Objawy, Diagnoza i Leczenie
Leczenie czerniaka
Leczenie czerniaka obejmuje przede wszystkim wycięcie zmiany wraz z zapasem zdrowej tkanki. Jeśli stwierdzana jest obecność przerzutów do węzłów chłonnych usuwa się również wszystkie okoliczne. W sytuacji natomiast gdy badania wskazują na obecność mikroprzerzutów do węzłów lekarze decydują o wycięciu wszystkich lub jedynie najbliższych zmianie.
Jeśli choroba została późno wykryta, a co za tym idzie leczenie rozpoczęło się w jej zaawansowanej fazie zwykle konieczne jest wdrożenie leczenia pomocniczego poza operacją.
Stosuje się:
Chemioterapię – w przypadku czerniaka wykorzystuje się ją jedynie jako leczenie uzupełniające po operacji. Lekarze decydują się na jej podanie jedynie w sytuacji zaawansowanego czerniaka, gdy może ona złagodzić objawy nowotworu.
Immunoterapię – jej skuteczność w przypadku czerniaka jest niska nawet przy zastosowaniu metody skojarzonej z chemioterapią.
Radioterapie – wykorzystuje się jako leczenie uzupełniające po operacji, również gdy zachodzi podejrzenie iż nie zostały usunięte wszystkie komórki rakowe. Stosuje się ją także jeśli pacjent nie zgadza się na leczenie operacyjne lub jest ono z różnych przyczyn niemożliwe. Stanowi jednocześnie formę leczenia paliatywnego jeśli pojawiają się przerzuty do kości.
Terapia celowana – ma związek z odkryciem mutacji genu BRAF. Terapia taka jest ukierunkowana molekularnie, polega na niszczeniu niewłaściwego białka. Dotychczasowe badania wskazują na jej stosunkowo wysoką skuteczność w leczeniu czerniaka. Działanie tego nowego leku można określić jako zaprogramowaną śmierć komórek nowotworowych.
Objawy czerniaka
Czerniak może rozwinąć się, pod wpływem różnych czynników (patrz - czynniki ryzyka), na podłożu już istniejących znamion barwnikowych lub powstać na skórze nie zmienionej. Niepokój budzić powinny WSZELKIE! zmiany dotyczące już istniejących znamion. Do najczęstszych objawów, wymagających konsultacji lekarza (onkolog, chirurg onkolog, dermatolog) należą między innymi:
- zgrubienie
- zaczerwienienie wokół znamienia
- swędzenie
- krwawienie
- powiększenie
- zmiany zabarwienia
- zmiana kształtu
Zmiany w obrębie znamienia, budzące niepokój onkologiczny, są określane jako ABCD:
- A - asymetria - zmiana kształtu znamienia z okrągłej na niesymetryczną
- B - brzegi - nierówne, postrzępione brzegi znamienia
- C - kolor (ang. Color) - zmiany w zabarwieniu znamienia: ściemnienie, rozjaśnienie, rózne zabarwienia w obrębie tego samego znamienia
- D - rozmiar, średnica znamienia (ang. Diameter) - ocenie powinny być poddane wszelkie znamiona o wielkości powyżej 6 mm
Czerniak złośliwy skóry - Melanoma malignum
Czerniak złośliwy (łac. melanoma malignum) jest nowotworem wywodzącym się z komórek barwnikowych - melanocytów, które rozwijają się z tkanki nerwowej powłok. Stanowi około 2% wszystkich zachorowań na nowotwory. Najczęstszym punktem wyjścia czerniaka jest skóra, ale może on powstawać także w obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego lub w gałce ocznej.
Czerniak jest nowotworem o wysokim stopniu złośliwości. Może dawać przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, a także przerzuty odległe, najczęściej do płuc i mózgu. Czerniak jest nowotworem wyleczalnym we wczesnym stadium rozwoju. Przeżycie w czerniaku o grubości do 0,8 mm jest bliskie 100%. Warunkiem wyleczalności jest wczesne wykrycie nowotworu i jego szybkie wycięcie, dlatego też tak ważna jest profilaktyka czerniaka. Profilaktyka czerniaka powinna być zarówno pierwotna (poprawa świadomości społeczeństwa w zakresie konieczności badania znamion i wyleczalności czerniaka we wczesnych stopniach zaawansowania) oraz wtórna, obejmująca czynne badania lekarskie. Istotnym elementem profilaktyki jest wycięcie znamion budzących wątpliwość diagnostyczną. Działania te są niezwykle ważne ze względu na, z jednej strony, dobre rokowanie we wczesnym czerniaku i, z drugiej, na niezadowalające wyniki leczenia uzupełniającego w czerniaku zawansowanym (chemioterapia, immunoterapia).
U kobiet czerniak najczęściej umiejscowiony jest na kończynach, w przypadku mężczyzn najczęstszym umiejscowieniem czerniaka jest tułów.
Czerniak skóry stanowi nieco ponad 2% wszystkich zdiagnozowanych zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce i jest przyczyną 1,4% zgonów spowodowanych przez nowotwory. W 2017 roku zachorowalność na czerniaka w Polsce wynosiła 1796 nowych przypadków wśród mężczyzn i 1989 wśród kobiet. Ilość zgonów w tym roku wynosiła odpowiednio 697 u mężczyzn i 713 u kobiet. Czerniak skóry jest 10. w kolejności nowotworem złośliwym pod względem umieralności wśród mężczyzn, w przypadku kobiet umieralność na czerniaka mieści się poza pierwszą dziesiątką nowotworów będących najczęstszą przyczyną zgonów.
Leczenie czerniaka złośliwego
Metodą z wyboru jest chirurgiczne wycięcie zmiany z określonym marginesem tkanki zdrowej. Po potwierdzeniu badaniem histologicznym rozpoznania czerniaka lekarz podejmuje decyzję o biopsji tzw. węzła wartowniczego. Jest to najbliższy węzeł chłonny stanowiący granicę, czy też filtr, dla chłonki płynącej z okolic zmiany czerniakowej. Każdy przypadek należy rozważyć indywidualnie, wobec tego nie ma jednego konkretnego schematu leczenia. Do rozważenia jest chemioterapia, a także immunoterapia wspomagająca. Dobór leczenia jest uzależniony od potrzeb, stanu ogólnego i klinicznego chorego. Immunoterapia polega na stymulacji odpowiedzi immunologicznej, aby komórki odpornościowe atakowały komórki nowotworowe czerniaka.
Po usunięciu zmiany niezbędne jest stałe monitorowanie chorych. Usunięcie zmiany nie oznacza zupełnego wyleczenia. Nawet po kilku latach od usunięcia zmiany czerniakowej osoba nią dotknięta powinna być poddawana rutynowej obserwacji nie tylko skóry, ale również węzłów chłonnych i wątroby.
Leczenie czerniaka paznokcia polega najczęściej na amputacji paliczka lub całego palca.
