U nas zapłacisz kartą
Czy chłoniak jest formą raka?
Łagodny nowotwór a rak – czym się różnią?
Jak wspomnieliśmy, nowotwory dzieli się na łagodne i złośliwe. Czym się różnią?
Nowotwory łagodne zbudowane są z dobrze zróżnicowanych i dojrzałych tkanek, których budowa nie odbiega zbytnio od tkanek prawidłowych. Zwykle rosą wolno, mają regularne, okrągłe kształty. Są otorebkowane, nie naciekają i nie niszczą okolicznych tkanek i narządów (chyba, że przez ucisk, gdy osiągają duże rozmiary). Co najważniejsze - nowotwory łagodne nie mają zdolności dawania przerzutów (czyli nowych ognisk choroby w innej lokalizacji). Usunięcie ich z niewielkim marginesem tkanek zdrowych jest równoznaczne z wyleczeniem, choć niektóre nowotwory łagodne mogą mieć tendencję do nawracania (np. tłuszczaki czy polipy jelita grubego). Nowotworów łagodnych nie należy ignorować. Mogą one wywoływać objawy miejscowe: krwawienia, ucisk na sąsiadujące tkanki i narządy, mogą wykazywać zdolność produkcji hormonów. Zmiana o łagodnym charakterze może z czasem przekształcić się w złośliwą formę, która będzie zagrażać zdrowiu i życiu człowieka. W ten sposób na bazie łagodnych gruczolaków rozwija się rak jelita grubego, czy czerniak powstający z łagodnego pierwotnie znamiona.
Nowotwory złośliwe (a więc również rak) to nieporównywalnie gorszy rodzaj nowotworu, który zagraża nie tylko zdrowiu, ale przede wszystkim życiu Pacjenta. W przeciwieństwie do łagodnych zmian, nowotwory złośliwe mają zdolność naciekania i uszkadzania okolicznych tkanek i narządów. Spowodowane jest to ich biologią oraz faktem, iż zwykle nie posiadają otaczającej torebki. Cechą charakterystyczną nowotworów złośliwych jest ich zdolność do tworzenia przerzutów odległych do innych narządów (często do płuc, kości, wątroby czy układu nerwowego), co znacznie pogarsza rokowania chorego. Wzrost złośliwego guza nowotworowego jest szybki i agresywny. Nowotwory złośliwe zwykle przez długi czas nie dają objawów i ujawniają się dopiero w zaawansowanym stadium choroby. W odróżnieniu od nowotworów łagodnych, rak i inne nowotwory złośliwe po zakończonym leczeniu mają tendencję do nawracania.
Rodzaje chłoniaka
Chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze
Najbardziej ogólny podział dzieli się na: chłoniaki ziarnicze (ziarnica złośliwa, znana również jako choroba Hodgkina) i nieziarnicze, które wywodzą się z limfocytów B, T oraz komórek natural killers – NK.
Chłoniaki agresywne i łagodne
Chłoniaki różnią się między innymi szybkością przebiegu choroby. Zależnie od tego dzielimy je na agresywne, które mogą doprowadzić do śmierci chorego (oczywiście jeśli się nie podejmie leczenia) w ciągu kilku lub kilkunastu miesięcy oraz łagodne (indolentne) przebiegające powoli. Ich rozwój może trwać nawet kilkanaście lat.
Do tej pory nie udało się odkryć, co konkretnie jest przyczyną rozwoju chłoniaków. Możliwe jest natomiast wskazanie czynników ryzyka, które sprzyjają rozwojowi choroby.
Zarówno w przypadku chłoniaków nieziarniczych, jak i chłoniaka Hodgkina, czynniki te są podobne.
Czynniki ryzyka
- choroby autoimmunologiczne – zauważono, że u osób chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), celiakię, toczeń, chorobę Hashimoto czy zespół Sjorgena występuje zwiększone ryzyko rozwoju tego typu nowotworu,
- zakażenia wirusowe – istnieją dane potwierdzające onkogenne znaczenie wirusów Epsteina-Barr (EBV) i ostrej T-komórkowej białaczki/chłoniaka osób dorosłych (HTLV-I), zapalenia wątroby typu C (HCV), cytomegalii (CMV), ludzkiego wirusa opryszczki typu 8 (HHV-8) oraz SV-40 i HTLV-II,
- zakażenia bakteryjne – zakażenie Helicobacter pylori, krętkiem boreliozy czy Campylobacter jejuni,
- obniżenie sprawności funkcjonowania układu odpornościowego u osób przyjmujących leki immunosupresyjne oraz u osób zakażonych wirusem HIV, także z powodu wrodzonych niedoborów odporności,
- stosowania radio- lub chemioterapii z powodu konieczności leczenia innego nowotworu może czasem prowadzić do rozwoju wtórnego nowotworu,
- narażenie na promieniowanie jonizujące,
- narażenie na substancje chemiczne i toksyny obecne w rozpuszczalinkach, nawozach, opryskach roślin, benzen, azbest, lakiery, farby, pyły,
- predyspozycje genetyczne.
Chłoniaki nieziarnicze
Chłoniaki o małej złośliwości (łagodne, indolentne)
Mają one łagodny przebieg, który wiąże się z wieloletnim okresem przeżycia bez leczenia. Często nie wymagają rozpoczęcia leczenia – obowiązuje natomiast systematyczna kontrola węzłów chłonnych i morfologii („watch and wait”).
Wskazaniem do rozpoczęcia terapii może być pojawienie się objawów ogólnych choroby (gorączka, poty, utrata masy ciała), znaczne powiększenie węzłów chłonnych śledziony, wątroby, istotne nacieczenie szpiku kostnego, czego wyrazem może być niedokrwistość i małopłytkowość.
U części chorych (3–10 proc.) po różnym czasie trwania choroby obserwuje się transformację w bardziej agresywnego chłoniaka.
Najczęściej występujące chłoniaki indolentne to: przewlekła białaczka limfocytowa, chłoniak limfocytowy, chłoniak grudkowy.
Chłoniaki o dużym stopniu złośliwości (agresywne) leczenie
Przeżycie chorych na tego typu nowotwór bez leczenia wynosi od kilku do kilkunastu miesięcy.
Najczęściej występującym chłoniakiem z tej grupy to chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL). Chłoniaki agresywne zawsze wymagają podjęcia pilnego leczenia.
Podstawą diagnostyki typów nieziarniczych, jest podobnie, jak w HL, badanie histopatologiczne (węzła chłonnego, nacieku tkankowego, szpiku).
- typ histopatologiczny zmiany,
- stopień zaawansowania choroby, przez który rozumiemy wielkość i lokalizację nacieku,
- wiek,
- stan ogólny chorego.
Leczenie obejmuje radioterapię (często wystarczającą dla niewielkich zlokalizowanych nacieków chłoniaka indolentnego), chemioterapię, złożoną najczęściej z kilku cytostatyków, immunoterapię (przeciwciała monoklonalne, które w precyzyjny sposób odnajdują komórki nowotworowe i następnie je niszczą).
Najczęściej stosowany standard rozpoczynający leczenie to kombinacja chemio- i immunoterapii. W przypadku zachorowania na chłoniaka skóry stosuje się fotochemioterapię PUVA i promieniowanie ultrafioletowe.