U nas zapłacisz kartą
Jak rozpoznać alergię - Objawy, Diagnoza i Sposoby Leczenia
Alergia - jak rozpoznać, jak leczyć?
Choroby alergiczne dotykają już 40 proc. Polaków, problem wciąż narasta. Czym jest alergia? Jak ją rozpoznać i jak leczyć – wyjaśnia dr Piotr Dąbrowiecki, alergolog, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POCHP.
Alergia to nieprawidłowa reakcja immunologiczna na wnikające do organizmu, obojętne dla większości, cząstki. Najczęściej są to białka, które, wpadając do nosa, wnikając do układu oddechowego czy przewodu pokarmowego osoby uczulonej, wywołują reakcję obronną, nieadekwatną do zagrożenia, które niosą.
Nie są to ani wirusy, ani bakterie, jednak układ immunologiczny interpretuje je, jako coś niebezpiecznego, co należy zwalczyć i w tym celu uruchamia proces reakcji zapalnej. Alergik będzie kichał, łzawił, będzie miał kaszel albo napady duszności. Wszystko to ma służyć usunięciu agresora.
Alergia na koty — znaczenie czynnika genetycznego
Istnieje genetyczna predyspozycja do alergii, znana jako atopia. Jest to zjawisko dziedziczne, w którym układ odpornościowy produkuje nadmierną ilość przeciwciał IgE przeciwko substancji alergennej. Przeciwciała te rozpoznają alergeny, na które dana osoba jest wrażliwa, a następnie wywołują objawy. Głównymi objawami są astma, nieżyt nosa, zapalenie spojówek i atopowe zapalenie skóry (lub egzema).
Istnieje zatem rodzinna predyspozycja do alergii na koty. Dziecko, którego oboje rodziców cierpi na alergie oddechowe lub skórne (zwłaszcza na koty) ma 60% ryzyka rozwoju tej alergii u siebie w porównaniu z 30% ryzykiem, jeśli alergia dotyczy tylko jednego z rodziców i 15% ryzykiem, jeśli żaden z rodziców nie jest nią dotknięty.
Uwaga, przenoszona jest predyspozycja, a nie sama alergia. Oznacza to, że dzieci niekoniecznie będą wrażliwe na te same alergeny, co rodzice. Jeśli w rodzinie istnieje skłonność do alergii, przyjęcie kota może zwiększyć ryzyko alergii i astmy alergicznej czterokrotnie.
Alergia - diagnostyka
Jeśli podejrzewamy alergię u siebie lub dziecka, nie wpadajmy w panikę. Zróbmy odpowiednie testy i zacznijmy leczenie. Najlepiej zimą lub wczesną wiosną, gdy na dworze nie ma jeszcze uczulających pyłków roślin.
Razem z dzieckiem musimy odwiedzić pediatrę i powiedzieć mu o swoich podejrzeniach. Doktor zapyta o objawy – o to czy zaobserwowaliśmy, kiedy występują lub się nasilają, czy na alergię choruje ktoś z naszej rodziny, co dziecko jada, czy w domu są zwierzaki.
Obejrzy dokładnie skórę malucha. Jeśli uzna za konieczne, może zlecić dodatkowe analizy - np. RTG płuc, zatok, badania krwi - by wykluczyć inne niż alergia przyczyny dolegliwości. Gdy wszystko wskazuje na uczulenie, dostaniemy skierowanie do alergologa.
To najprostsza metoda na znalezienie przyczyny alergii. Lepiej wykrywa alergeny wziewne, nieco słabiej pokarmowe i kontaktowe. Na przedramię lub plecy nanosi się kropelki różnych zawiesin zawierających substancje uczulające (jednorazowo kontroluje się 10-20 alergenów). Następnie przez kroplę alergenu lekarz lub pielęgniarka delikatnie nakłuwają naskórek.
Jest to zabieg bezbolesny, nakłucia zwykle nawet nie krwawią. Używa się do tego specjalnego jednorazowego lancecika, nie ma więc ryzyka przeniesienia zakażeń, np. WZW B czy HIV.
Po każdym nakłuciu pod naskórek przedostaje się niewielka ilość roztworu alergenu.Jeśli jesteśmy uczuleni na dany alergen, po ok. 15 minutach wywoła on reakcję uczuleniową: zaczerwienienie, bąbel jak po ukłuciu komara i świąd.
Reakcja skóry jest proporcjonalna do stopnia uczulenia, czyli im większy bąbel i zaczerwienienie, tym dany alergen silniej uczula. Owe zmiany może prawidłowo zinterpretować tylko alergolog. Po 30-60 minutach reakcja uczuleniowa ustępuje samoistnie.
Ponieważ leki odczulające mogą fałszować wyniki testów skórnych, nie należy ich zażywać tydzień przed badaniem (ale trzeba to wcześniej ustalić z lekarzem).Zdaniem alergologów testy skórne lepiej jest przeprowadzać u dzieci, które już skończyły 3 lata – wyniki są wówczas bardziej miarodajne.
Alergia - przyczyny
Każdy czynnik rozpoznany jako nieznany, nieprzyjazny dla układu odpornościowego organizmu może spowodować alergię.
Mogą to być substancje znajdujące się w powietrzu, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, pierze, sierść zwierząt, wełna, pyły, zarodniki pleśni. Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ zanieczyszczenia środowiska, a zwłaszcza dymów i spalin.
Alergię wywołują też pokarmy, najczęściej jaja kurze, mleko krowie, orzechy, zwłaszcza orzeszki ziemne, ryby i skorupiaki.
Przyczyną alergii mogą być też substancje chemiczne. Takimi środkami chemicznymi mogą być środki odkażające, m.in. chloramina, formaldehyd, tlenek etylenu, chloroheksyna, z którymi mają kontakt pracownicy ochrony zdrowia, pracujący w przemyśle chemicznym, rolnictwie, rybołówstwie.
Z kolei fryzjerzy, kosmetyczki, producenci kosmetyków mogą być uczuleni na nadsiarczany czy hennę. Natomiast pracownicy służby zdrowia, laboranci są bardziej narażeni na alergię na lateks.
Alergia może się pojawić także po zażyciu leków (alergia polekowa). Najczęściej uczulającymi lekami są antybiotyki (zwykle penicylina).
Dlaczego jedni z nas są alergikami, a inni nie? Do końca nie wiadomo. Najprawdopodobniej winna jest genetyka. Skłonność do alergii można bowiem odziedziczyć po rodzicach, a nawet po dziadkach.
Jeśli jedno z rodziców ma alergię, to ryzyko, że dziecko będzie miało alergię wynosi 20-40 procent. Gdy oboje rodzice mają alergię, ale reagują uczuleniem na różne alergeny, ryzyko choroby u dziecka wzrasta do 30-60 procent.
Jeżeli rodzice mają ten sam rodzaj choroby alergicznej (np. uczulenie na pyłki traw), ryzyko wystąpienia alergii u dziecka wynosi aż 50-80 procent.
Nawet jeśli żadne z rodziców nie ma alergii, nie wyklucza to zupełnie uczulenia u ich dziecka. Specjaliści mówią, że w takim przypadku ryzyko jest około 10-procentowe. Dzieje się tak dlatego, że zawsze może dojść do jakichś mutacji genetycznych u dziecka, a po drugie generalnie mamy coraz większą skłonność do alergii.
Jakie są objawy alergii?
Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy podejrzewać alergię, ponieważ przebieg i objawy choroby mogą być różne u różnych ludzi. Ponadto np. objawy skórne nie muszą pojawiać się tylko po zetknięciu się skóry z alergenem - pokrzywka może być także objawem uczulenia na białko mleka krowiego.
Dolegliwości mogą też pojawiać się wyłącznie okresowo - np. gdy dziecko pobawi się z kotkiem sąsiada, a jest uczulone na sierść tych zwierząt, albo stale - np. gdy jest uczulone na wszędobylskie roztocze kurzu domowego.
Dlatego bardzo ważne jest, byśmy bacznie obserwowali swoje pociechy i wyławiali wszelkie nietypowe reakcje organizmu na nowe pokarmy w diecie czy kontakt ze zwierzętami albo z pyłkami roślin w czasie ich kwitnienia.
Wziewna
Pokarmowa
Kontaktowa
Przez drogi oddechowe
Przez układ pokarmowy
Roztocza kurzu domowego (a właściwie ich suche, unoszące się w powietrzu odchody), pyłki roślin, sierść i wydzieliny zwierzęce, zarodniki pleśni
Białko mleka krowiego, jaja, soja, cielęcina, wołowina, wieprzowina, podroby, ryby i owoce morza, cytrusy, gluten - czyli białko roślinne znajdujące się w ziarnach zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa), brzoskwinie, truskawki, pomidory, szparagi, ziarna roślin strączkowych, czekolada, kakao, sery pleśniowe, orzechy, kwas glutaminowy (stosowany do przyprawiania potraw w chińskich i wietnamskich jadłodajniach)
Detergenty, barwniki zawarte w odzieży, kosmetyki, metale (zwłaszcza nikiel) znajdujące się np. w biżuterii, klamrach pasków do spodni czy zegarków
Intensywne napady kichania, wodnisty katar, zatkany i swędzący nos, drapanie w gardle, suchy napadowy kaszel, duszność, podkrążone oczy, zapalenie spojówek, częste długo trwające i oporne na leczenie infekcje dróg oddechowych, czasem – wysypka
Wymioty, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, swędząca wysypka (rzadziej na całym ciele, częściej na płatkach usznych, w zgięciach łokci i kolan), katar, chrypka, przewlekły kaszel, obrzęk krtani, zapalenie ucha środkowego, czasem duszność
