U nas zapłacisz kartą
Jak rozpoznać czerniaka skóry - Kluczowe znaki do zauważenia
Jak wygląda czerniak?
Takie zmiany w obrębie znamienia, które budzą niepokój onkologiczny, specjaliści określają skrótem ABCD, gdzie:
- A (od ang. assymetry) to asymetria, zmiana kształtu znamienia z okrągłego na niesymetryczne
- B (od. ang. border) to brzegi nierówne lub postrzępione
- C (od ang. colour) to kolor, czyli zmiana zabarwienia, np. ściemnienie, rozjaśnienie lub różne zabarwienie na jednym znamieniu
- D (od ang. diameter) to rozmiar - każde znamię o średnicy większej niż 6 mm powinno być dokładnie zbadane
Niekiedy w ramach systemu ABCD uwzględniany jest dodatkowy objaw: E (elevation) - uwypuklenie powierzchni ponad poziom otaczającego zmianę naskórka.
Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany, zgłoś się do dermatologa - niestety konieczne jest skierowanie. Jeśli znamię zaczyna swędzieć, łuszczyć się, krwawić albo coś się z niej sączy, możesz od razu zgłosić się do najbliższej poradni onkologicznej - wtedy skierowanie nie jest potrzebne.
Czerniakowi mogą, choć bardzo rzadko, towarzyszyć zespoły paraneoplastyczne:
- skórne - zapalenie skórno-mięśniowe, bielactwo nabyte, twardzina układowa, pęcherzyca paraneoplastyczna, melanoza, acanthosis nigricans
- oczne - retinopatia związana z czerniakiem (ang. melanoma associated retinopathy)
- hematologiczne - reakcja leukemiczna, eozynofilia, neutropenia
- metaboliczne - hiperkalcemia, zespół Cushinga, osteoartropatia przerostowa
- neurologiczne - przewlekła demielinizacyjna polineuropatia
Czerniak - zdjęcia:
Jak rozpoznać czerniaka? Zobacz film
Rozwijamy nasz serwis dzięki wyświetlaniu reklam.
Blokując reklamy, nie pozwalasz nam tworzyć wartościowych treści.
Wyłącz AdBlock i odśwież stronę.
Jak diagnozować czerniaka?
Kiedy zaobserwujemy u siebie niepokojącą zmianę skórną, koniecznie trzeba udać się do dermatologa. Tam specjalista przy pomocy dermatoskopu lub wideodermatoskopu obejrzy dokładnie skórę, kwalifikując nas lub nie do dalszej diagnostyki.
Jeśli dermatolog podejrzewa czerniaka, wyśle nas na biopsję, podczas której usuwa się zmianę. Patolog, który potem ogląda wycinek skóry pod mikroskopem, decyduje, czy mamy do czynienia z czerniakiem, czy też inną zmianą, nie będącą nowotworem.
Określa również, jaki jest stopień zaawansowania czerniaka, czy jest on głęboki, czy nacieka na inne tkanki skóry i jak należy ukierunkować leczenie.
Dodatkowymi badaniami, które wykonuje się podczas diagnostyki czerniaka, są:
- morfologia krwi,
- próby wątrobowe
- czy obecność dehydrogenazy mleczanowej (LDH).
Oprócz tego wykonuje się:
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Jak rozpoznać czerniaka?
Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.Jeżeli zmiana skórna dodatkowo swędzi, piecze, jest zaczerwieniona boli lub pojawiły się na niej lub w jej pobliżu owrzodzenia , może być to sygnał choroby nowotworowej. Czerniak złośliwy ma również bardzo specyficzną cechę „ aktywności brzeżnej ”, czyli tendencję do obwodowego rozrastania się. Krwawienie lub sączenie innej wydzieliny z takiej plamki skórnej także definiowane jest jako objaw patologiczny. W niepokojącej okolicy może rozwijać się również włóknienie . Nieregularna powierzchnia skóry stanowi symptom złośliwego nowotworu. Boimy się także zaburzeń czucia powierzchownego – przyczyną mogą być co prawda schorzenia neurologiczne, ale czasami i czerniak w ten sposób daje o sobie znać. Szczególnie dokładnie powinniśmy przyglądać się znamionom, które zlokalizowane są w obszarach narażonych na znaczne drażnienie np. przez odzież – okolica karku, dolna część pleców, zmiany w linii bielizny oraz skarpetek, będą częściej ulegały urazom mechanicznym i wykazywały tendencję do rozrostu.
Czerniak: leczenie
Czerniak jest na 20 miejscu pod względem liczby zgonów na nowotwory w Polsce, przy średniej europejskiej na 17 miejscu!
Pierwszym etapem leczenia czerniaka jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na radykalnym wycięciu nowotworu wraz z marginesem zdrowej skóry szerokości 1 cm dla czerniaka o grubości do 2 mm.
Gdy grubość naciekania jest większa niż 2 mm, usuwa się 2-3 cm zdrowej skóry, przy czym stosowanie marginesu większego niż dwa centymetry zmniejsza odsetek wznów miejscowych, ale nie poprawia wskaźników przeżycia. Chirurg musi usunąć także powięź powierzchowną, aby mieć pewność, że nie pozostały w niej komórki nowotworowe.
Jeżeli powiększone są węzły chłonne, też zostaną usunięte. Przy małych guzach nie usuwa się powięzi, dokonuje się tylko oceny węzła wartowniczego, czyli pierwszego, który znajduje się na drodze naczyń chłonnych biegnących od strony guza w stronę regionalnego układu chłonnego. Kolejnym etapem operacji jest zamknięcie powstałej rany. Jeżeli chirurg musiał usunąć dużo skóry, konieczny jest przeszczep skóry, którą zwykle pobiera się z uda.
Przy zaawansowanej postaci - gdy czerniak przekroczył barierę skórno-naskórkową i przedostał się do węzłów chłonnych lub innych narządów (czerniak rozsiany) - oprócz zabiegu chirurgicznego konieczne jest leczenie wspomagające. W zależności od stanu pacjenta stosuje się:
Ostatnie lata przyniosły przełom w leczeniu czerniaków. Przyczynkiem do tego było odkrycie zależności między mutacją genu BRAF a postępem czerniaka. Wiedza na ten temat pozwoliła rozwinąć leczenie ukierunkowane molekularnie, które polega na blokowaniu nieprawidłowego białka kodowanego przez zmutowany gen BRAF. Gen ten występuje u ponad połowy chorych na czerniaka. Działanie nowego leku (wemurafenib) polega na tym, że zamyka on drzwi do komórek nowotworowych - nie mogą się one odżywiać i dochodzi do ich zaprogramowanej śmierci. Dzięki temu guz się nie powiększa. Terapia jest skuteczna u 90 proc. chorych.
