U nas zapłacisz kartą
Jak rozpoznać czerniaka skóry - Kluczowe znaki do zauważenia
Jakie są przyczyny czerniaka?
Przyczyny rozwoju czerniaka nadal pozostają niewyjaśnione. Znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Około 10% czerniaków występuje rodzinnie. Z tego powodu członkowie rodziny I stopnia pacjentów z czerniakiem powinni być pod stałą kontrolą dermatoskopową.
- obciążenie rodzinne – zwiększenie ryzyka od 3 razy (1 chory krewny 1. stopnia) do 70 razy (≥3 krewnych)
- zachorowanie w przeszłości
- na czerniaka (8-krotne zwiększenie ryzyka)
- inny nowotwór złośliwy skóry (3-krotne zwiększenie ryzyka)
- znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki: liczne (>50, przy >100 znamionach 11-krotne zwiększenie ryzyka), zmieniające wygląd, znamiona atypowe (11-krotne zwiększenie ryzyka)
- xeroderma pigmentosum
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów (2–3-krotne zwiększenie ryzyka)
- okresowe intensywne narażenie na promieniowanie UV (słońce, solaria)
- skłonność do oparzeń słonecznych
- ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości (2–3-krotne zwiększenie ryzyka po ≥5 epizodach oparzeń)
- immunosupresja (np. u osób po przeszczepieniu narządu ryzyko zwiększone 3-krotnie).
Około 60% czerniaków rozwija się w skórze niezmienionej. Tylko mniej niż 40% rozwija się na podłożu wcześniej istniejącej zmiany, np. znamienia barwnikowego („pieprzyka”).
Jak wygląda czerniak?
Czerniak jest nowotworem złośliwym, który najczęściej rozwija się na skórze, choć możliwe jest jego wystąpienie także w obrębie błon śluzowych oraz gałki ocznej. Swym wyglądem przypomina nieco pieprzyki, choć pewne cechy pomagają go od nich odróżnić.
Czym różni się czerniak od pieprzyków? Obserwując zmiany barwnikowe na swojej skórze warto przede wszystkim bacznie przyglądać się i przebadać zmiany o asymetrycznym kształcie, nieregularnych brzegach, niejednolitej barwie oraz powierzchni. W przypadku przebarwień o charakterze złośliwym, takich jak czerniaki, charakterystyczne jest też szybkie postępowanie zmian. W przypadku zwykłych pieprzyków mogą one zmieniać swoją wielkość w przeciągu kilku lat, natomiast czerniak zwiększa swą objętość dość gwałtownie.
Jak wygląda czerniak?
Takie zmiany w obrębie znamienia, które budzą niepokój onkologiczny, specjaliści określają skrótem ABCD, gdzie:
- A (od ang. assymetry) to asymetria, zmiana kształtu znamienia z okrągłego na niesymetryczne
- B (od. ang. border) to brzegi nierówne lub postrzępione
- C (od ang. colour) to kolor, czyli zmiana zabarwienia, np. ściemnienie, rozjaśnienie lub różne zabarwienie na jednym znamieniu
- D (od ang. diameter) to rozmiar - każde znamię o średnicy większej niż 6 mm powinno być dokładnie zbadane
Niekiedy w ramach systemu ABCD uwzględniany jest dodatkowy objaw: E (elevation) - uwypuklenie powierzchni ponad poziom otaczającego zmianę naskórka.
Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany, zgłoś się do dermatologa - niestety konieczne jest skierowanie. Jeśli znamię zaczyna swędzieć, łuszczyć się, krwawić albo coś się z niej sączy, możesz od razu zgłosić się do najbliższej poradni onkologicznej - wtedy skierowanie nie jest potrzebne.
Czerniakowi mogą, choć bardzo rzadko, towarzyszyć zespoły paraneoplastyczne:
- skórne - zapalenie skórno-mięśniowe, bielactwo nabyte, twardzina układowa, pęcherzyca paraneoplastyczna, melanoza, acanthosis nigricans
- oczne - retinopatia związana z czerniakiem (ang. melanoma associated retinopathy)
- hematologiczne - reakcja leukemiczna, eozynofilia, neutropenia
- metaboliczne - hiperkalcemia, zespół Cushinga, osteoartropatia przerostowa
- neurologiczne - przewlekła demielinizacyjna polineuropatia
Czerniak - zdjęcia:
Jak rozpoznać czerniaka? Zobacz film
Rozwijamy nasz serwis dzięki wyświetlaniu reklam.
Blokując reklamy, nie pozwalasz nam tworzyć wartościowych treści.
Wyłącz AdBlock i odśwież stronę.
Rodzaje czerniaka skóry
Istnieje wiele rodzajów czerniaka skóry, które podzielić można ze względu na jego stadium zaawansowania oraz typ morfologiczny.
Biorąc pod uwagę stopień zaawansowania, możemy mówić o kilku rodzajach czerniaka, przy czym stopniem 0 określa się zmianę, która nie przekracza naskórka i nie ma postaci naciekającej. Stopień I to czerniak, który w formie owrzodzonej nie przekracza 1 mm grubości, natomiast w formie nieowrzodzonej – 2 mm. W stadium tym węzły chłonne nie są zaatakowane przez postępowanie nowotworu i nie obserwuje się przerzutów. Stopień II czerniaka skóry dzieli się na trzy podstopnie, w zależności od grubości pierwotnej zmiany. W stopniu III zaobserwować można przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych, mikroprzerzuty, a nawet zajęcie całych węzłów chłonnych. Stopień IV jest najcięższą formą czerniaka skóry, w której przerzuty występują także w odległych organach.
Jeśli chodzi o typy morfologiczne, wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje czerniaka. Mówimy tu o najczęściej występującym czerniaku szerzącym się powierzchownie, czerniaku powstającym w plamie soczewicowatej, inaczej czerniaku lentiginalnym, czerniaku guzkowym, oraz czerniaku dosiebnych części kończyn, inaczej podpaznokciowym. Oprócz tych typów badania mogą wykazać także wystąpienie innych, mniej popularnych typów, określanych ogólnie czerniakiem desmoplastycznym.
