U nas zapłacisz kartą
Niezłośliwe nowotwory skóry - Przegląd i Najnowsze Odkrycia (D23)
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare)
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare) jest jednym z najczęstszych nowotworów skóry. To rak o miejscowej złośliwości, tzn. cechuje go powolny przebieg – rozrasta się miejscowo, naciekając podłoże i może wywołać zniszczenie tkanek otoczenia. Rak podstawnokomórkowy niezwykle rzadko powoduje przerzuty (jeden przerzut na 4000 raków). Częściej występuje u osób w starszym wieku. Objawem raka podstawnokomórkowego jest perełkowaty guzek o błyszczącej i gładkiej powierzchni. Guzek taki może się rozrastać odśrodkowo, tworząc większą zmianę. Raki podstawnokomórkowe zwykle są umiejscowione na twarzy – głównie na czole, w okolicach oczodołów i nosa, na plecach, rzadziej na kończynach górnych i dolnych. Wyróżnia się kilka odmian raków podstawnokomórkowych.
Fot. Rak podstawnokomórkowy (owrzodzenie w okolicy ciemieniowej skóry owłosionej głowy)
Czy raki skóry występują często?
Przyjmuje się, że raki skóry stanowią 8–10% wszystkich nowotworów złośliwych, z czego 70–80% to raki podstawnokomórkowe, a ok. 20% raki kolczystokomórkowe. Nowotwory te są częstsze w krajach słonecznych, np. w Australii czy południowych regionach Stanów Zjednoczonych. Wielu autorów podkreśla stały wzrost liczby zachorowań na raki skóry (raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego) w krajach europejskich.
Raki skóry powstają pod wpływem czynników fizycznych, chemicznych, mechanicznych i biologicznych. Z czynników osobniczych należy wymienić: fototyp skóry (bardziej narażone są osoby z I lub II fototypem, tzn. osoby o włosach blond lub rudych, licznych piegach i niebieskich oczach), typ barwnika, wiek (w starszym wieku częściej występują nowotwory skóry łagodne i złośliwe), stan immunologiczny (u osób poddawanych immunosupresji częściej obserwowano raki skóry).
Wyróżnia się dwa rodzaje barwnika: eumelaninę – barwnik brązowoczarny, zmniejszający wrażliwość skóry na ekspozycję słoneczną (występuje u osób o ciemnej karnacji, ciemnych włosach i oczach), oraz feomelaninę – barwnik żółtoczerwonobrązowy, o działaniu prokancerogennym (sprzyjającym rozwojowi nowotworów), tzn. pod wpływem UV powstają wolne rodniki odpowiedzialne za uszkodzenia genetyczne komórek (charakterystyczny dla osób rudych, z blond włosami i jasną skórą). Zwiększona ilość feomelaniny i mała ilość eumelaniny predysponują do rozwoju nowotworów skóry.
- UVA – o długości fali 320–400 nm
- UVB – o długości fali 280–320 nm
- UVC – o długości fali 200–280 nm.
Najbardziej mutagenna frakcja UVB jest pochłaniana przez DNA keratynocytów, powodując zaburzenia regulacji genów tkankowych, liczne mutacje i w konsekwencji transformację nowotworową komórek. Badania wskazują, że frakcja UVA ma również udział w fotokancerogenezie, prawdopodobnie jednak odgrywa znacznie mniejszą rolę niż UVB. Korzystanie z urządzeń emitujących UVA, ze sztucznych źródeł promieniowania ultrafioletowego (np. solaria) powoduje sytuację, w której UVA działa synergistycznie z UVB i nasila jego szkodliwe działanie na skórę.
Nowotwory łagodne
Nowotwory łagodne to nowe masy tkankowe, które rosną powoli przesuwając, ale nie niszcząc sąsiednich tkanek. W pewnych przypadkach wzrost guza zostaje zatrzymany na długie okresy. W przeważającej większości otoczone są torebką. Komórki nowotworowe są dobrze zróżnicowane, czyli podobne do komórek tkanki, z której się wywodzą. Leczenie takiej zmiany jest skuteczne, gdyż po jej usunięciu (resekcji) nie następują nawroty. Nowotwór łagodny nie nacieka węzłów chłonnych, nie daje przerzutów.
Do nowotworów łagodnych skóry zaliczamy:
- brodawki łojotokowe
- bliznowce
- naczyniaki
- ziarniniak naczyniowy
- róg skórny
Najczęstsze nowotwory łagodne tkanki podskórnej:
TŁUSZCZAKI
Tłuszczak (lipoma) jest to łagodny nowotwór składający się z tkanki tłuszczowej, umiejscowiony pod skórą. Najczęściej zlokalizowany na karku, klatce piersiowej, kończynach górnych. Zmiana najczęściej jest pojedyncza, ale zdarzają się pacjenci z mnogimi tłuszczakami, ich liczba może dochodzić do kilkuset. Wielkość waha się od kilku milimetrów do kilkudziesięciu centymetrów. Tłuszczaki z biegiem lat mogą się powiększać. Przyczyny powstawania są nieznane, istnieje skłonność genetyczna do rozwoju tłuszczaków. Otyłość i nieprawidłowa dieta nie są przyczyną powstawania tłuszczaków. Pojedyncze tłuszczaki równie często występują u kobiet i mężczyzn, mnogie tłuszczaki częściej u mężczyzn. Objawy – miękkie guzki w różnych rozmiarach leżące tuż pod skórą, przesuwalne względem podłoża. Nie bolą. Pozostają tej samej wielkości lub rosną bardzo powoli.
KASZAKI
Kaszak( atheroma) – torbiel zastoinowa tworząca się w obrębie zablokowanych gruczołów łojowych. Składa się z torebki i wypełniającej ją białej kaszowatej treści o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu. Wielkość kaszaków może wahać się od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów. Najczęściej umiejscowione są na skórze owłosionej głowy, plecach twarzy, na worku mosznowym. Mogą być pojedyncze lub mnogie. Na worku mosznowym ich ilość może dochodzić do kilkudziesięciu. Z reguły rosną powoli i nie dają dolegliwości. Zdarzają się jednak infekcje kaszaków. Powstają wówczas bolesne ropnie które bardzo szybko się powiększają. Skóra nad nimi jest zaczerwieniona. Nie leczone, same pękają i opróżniają się z ropy. Mogą powodować stany zapalne, a czasami ropowice okolicznych tkanek i skóry. W badaniu klinicznym są to z reguły twarde, okrągłe guzki, umiejscowione pod skórą, przesuwalne względem podłoża, trudno przesuwalne względem skóry. Skóra nad nimi jest niezmieniona, czasami na szczycie guzka na skórze znajduje się niewielki czop. Kaszaki które ulegały infekcjom powodują zmiany na pokrywającej je skórze. Czasami kaszaki pod wpływem urazu opróżniają się samoistnie, wydzielina jest biała i cuchnąca. W kilka tygodni po samoistnym opróżnieniu kaszaki nawracają. Kaszaki usuwa się chirurgicznie. Technika podobna jak w przypadku tłuszczaków.