U nas zapłacisz kartą
Niezłośliwe nowotwory skóry - Przegląd i Najnowsze Odkrycia (D23)
Jak się leczy niezłośliwe nowotwory tkanek miękkich?
Po wykonaniu badań obrazowych lub bezpośrednio po stwierdzeniu powierzchownie położonego guza, zazwyczaj planuje się wycięcie zmiany. Operacja, którą często można wykonać w znieczuleniu miejscowym, jest jedynym efektywnym sposobem leczenia niezłośliwych nowotworów tkanek miękkich.
Wybrane, częste niezłośliwe nowotwory tkanek miękkich
Tłuszczaki
Tłuszczaki to najczęściej występujące nowotwory tkanek miękkich u osób dorosłych. Zazwyczaj mają postać dobrze ograniczonych, niebolesnych (z wyjątkiem postaci nazywanej angiolipoma) guzów położonych w tkance podskórnej. Rzadko mogą także lokalizować się śródmięśniowo. Leczenie polega na wycięciu guza.
Mięśniaki gładkokomórkowe
Guzy te najczęściej rozwijają się w macicy, ale mogą także powstawać w skórze (np. okolic brodawek sutkowych, moszny i warg sromowych). Często występują licznie i mogą być bolesne. Leczenie mięśniaków macicy omówiono w osobnym artykule (czyt. Mięśniaki macicy).
W przypadku mięśniaków gładkokomórkowych skóry leczenie polega na wycięciu, jeśli powodują dolegliwości, a zajęty przez nie obszar skóry może być wycięty w całości.
Niezłośliwy guz włóknisto-histiocytarny
Należące do tej grupy nowotwory tkanek miękkich to niewielkie, dość twarde, niebolesne i powoli rosnące guzki rozwijające się w skórze (wówczas określa się je jako dermatofibroma) i tkance podskórnej (juvenile xanthogranuloma, epithelioid histiocytoma, reticulohistiocytoma). Leczenie polega na wycięciu.
Sytuacja szczególna – fibromatoza
Tę grupę nowotworów tkanek miękkich dzieli się – w zależności od ich położenia – na fibromatozy powierzchowne, które występują częściej u mężczyzn (fibromatoza dłoniowa, podeszwowa, prącia) oraz głębokie, częstsze u kobiet (guz włóknisty – desmoid). Fibromatoza dłoniowa (tak zwany przykurcz Dupuytrena) przebiega pod postacią nieregularnego, guzkowe pogrubienia wyczuwalnego na dłoni pod skórą (po jednej stronie lub obustronnie). W ciągu wielu lat rozwoju choroby dochodzi do charakterystycznego przykurczu palców – w szczególności 4. i 5. palca dłoni.
Czy nowotwory tkanek miękkich są uwarunkowane genetycznie?
Zdecydowana większość nowotworów tkanek miękkich rozwija się bez znanej lekarzom skłonności do występowania rodzinnego (tj. bez uwarunkowań dziedzicznych). Obserwuje się jednak czasem skłonność do rodzinnego występowania niektórych typów niezłośliwych nowotworów tkanek miękkich – na przykład mnogie tłuszczaki dość często występują u członków jednej rodziny.
Najczęstszym objawem niezłośliwych nowotworów tkanek miękkich jest niebolesny guz w skórze lub pod skórą. W przypadku podejrzenia takiego guza lekarz, po zebraniu wywiadu i zbadaniu pacjenta, zleca wykonanie badania USG danej okolicy ciała. Czasem konieczne jest wykonanie innych badań obrazowych, na przykład tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
Łagodny nowotwór a rak – czym się różnią?
Jak wspomnieliśmy, nowotwory dzieli się na łagodne i złośliwe. Czym się różnią?
Nowotwory łagodne zbudowane są z dobrze zróżnicowanych i dojrzałych tkanek, których budowa nie odbiega zbytnio od tkanek prawidłowych. Zwykle rosą wolno, mają regularne, okrągłe kształty. Są otorebkowane, nie naciekają i nie niszczą okolicznych tkanek i narządów (chyba, że przez ucisk, gdy osiągają duże rozmiary). Co najważniejsze - nowotwory łagodne nie mają zdolności dawania przerzutów (czyli nowych ognisk choroby w innej lokalizacji). Usunięcie ich z niewielkim marginesem tkanek zdrowych jest równoznaczne z wyleczeniem, choć niektóre nowotwory łagodne mogą mieć tendencję do nawracania (np. tłuszczaki czy polipy jelita grubego). Nowotworów łagodnych nie należy ignorować. Mogą one wywoływać objawy miejscowe: krwawienia, ucisk na sąsiadujące tkanki i narządy, mogą wykazywać zdolność produkcji hormonów. Zmiana o łagodnym charakterze może z czasem przekształcić się w złośliwą formę, która będzie zagrażać zdrowiu i życiu człowieka. W ten sposób na bazie łagodnych gruczolaków rozwija się rak jelita grubego, czy czerniak powstający z łagodnego pierwotnie znamiona.
Nowotwory złośliwe (a więc również rak) to nieporównywalnie gorszy rodzaj nowotworu, który zagraża nie tylko zdrowiu, ale przede wszystkim życiu Pacjenta. W przeciwieństwie do łagodnych zmian, nowotwory złośliwe mają zdolność naciekania i uszkadzania okolicznych tkanek i narządów. Spowodowane jest to ich biologią oraz faktem, iż zwykle nie posiadają otaczającej torebki. Cechą charakterystyczną nowotworów złośliwych jest ich zdolność do tworzenia przerzutów odległych do innych narządów (często do płuc, kości, wątroby czy układu nerwowego), co znacznie pogarsza rokowania chorego. Wzrost złośliwego guza nowotworowego jest szybki i agresywny. Nowotwory złośliwe zwykle przez długi czas nie dają objawów i ujawniają się dopiero w zaawansowanym stadium choroby. W odróżnieniu od nowotworów łagodnych, rak i inne nowotwory złośliwe po zakończonym leczeniu mają tendencję do nawracania.
Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare)
Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare) jest nowotworem znacznie rzadziej występującym niż rak podstawnokomórkowy. Rak kolczystokomórkowy najczęściej pojawia się u osób w wieku średnim i starszym. Cechuje się szybkim wzrostem i dużą złośliwością, wykazując skłonność do naciekania podłoża (czyli wrastania komórek raka do tkanek położonych pod guzem) i szerzenia się drogą przerzutów. Punktem wyjścia mogą być stany przedrakowe, zwłaszcza rogowacenie słoneczne i róg skórny. Zmiany zlokalizowane są najczęściej na granicy błon śluzowych i skóry (czerwień wargowa – szczególnie wargi dolnej), w okolicach nosa, oczodołów, narządów płciowych. Rak może też lokalizować się na powiekach. Przeczytaj więcej: Rak kolczystokomórkowy powiek
Do objawów niepokojących należy zaliczyć: gwałtowny wzrost masy guza, stwardnienie, tworzenie się owrzodzeń oraz krwawienia. Przebieg raka kolczystokomórkowego jest zależny od umiejscowienia, rozległości i stopnia naciekania podłoża. Skłonność do przerzutów jest znacznie mniejsza w przypadku zmian wywodzących się z rogowacenia słonecznego, a zwiększa się w przypadku rozwoju nowotworu na podłożu owrzodzeń, blizn i przewlekłych stanów zapalnych.
Rak brodawkujący (carcinoma verrucosum)
Rodzajem raka kolczystokomórkowego jest rak brodawkujący (carcinoma verrucosum). To nowotwór występujący na narządach płciowych, w jamie ustnej i w obrębie stóp. W raku brodawkującym stwierdzono wirusy brodawczaka ludzkiego HPV 6 i HPV 11. W przypadku raka brodawkującego umiejscowionego w jamie ustnej istotnym czynnikiem ryzyka jest używanie tytoniu (żucie, wciąganie tabaki do nosa), natomiast w przypadku raka zlokalizowanego na powierzchni podeszwy stopy czynnikiem takim są urazy. Wzrost raka brodawkującego jest bardzo powolny, jego powierzchnia jest pokryta masami rogowymi. Na ogół nie daje przerzutów.
