U nas zapłacisz kartą
Przykłady łagodnych nowotworów - Poznaj różnorodność i charakterystykę
Nowotwory złośliwe nerki
Rak nerki to najczęściej spotykany nowotwór złośliwy tego narządu. Rak nerki stanowi ok. 3% wszystkich nowotworów złośliwych rozpoznawanych u osób dorosłych. Najpowszechniej występujące objawy raka nerki to ból w okolicy lędźwiowej oraz obecność krwi w moczu. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby może dołączyć do nich nagły spadek masy ciała, gorączka oraz znaczne osłabienie.
Część raków nerki (szczególnie o niskim stopniu zaawansowania) ma przebieg bezobjawowy – takie guzy mogą być wykryte zupełnie przypadkowo. Podstawową metodą leczenia raka nerki jest chirurgiczne usunięcie nowotworu wraz z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek. W niektórych przypadkach zalecane jest stosowanie terapii uzupełniającej (immunoterapia, chemioterapia).
Rokowanie w raku nerki jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby w chwili postawienia rozpoznania. Istotne znaczenie ma również typ histologiczny guza. Charakterystyczną cechą raka nerki jest występowanie zespołów paraneoplastycznych, czyli objawów będących skutkiem rozwoju nowotworu w organizmie.
Przykłady zespołów paraneoplastycznych pojawiających się w przebiegu raka nerki to hiperkalcemia (wzrost stężenia wapnia we krwi), nadciśnienie tętnicze oraz anemia. Zespoły paraneoplastyczne mogą być pierwszym objawem raka nerki.
Nerczak płodowy, zwany również guzem Wilmsa lub nefroblastomą, to najczęstszy nowotwór złośliwy nerek spotykany w populacji dziecięcej. Nerczak płodowy najczęściej dotyka dzieci pomiędzy drugim a piątym rokiem życia.
Pierwszym objawem nerczaka płodowego zazwyczaj jest obecność guza wyczuwalnego w jamie brzusznej. W leczeniu nerczaka płodowego stosuje się chemioterapię oraz zabieg operacyjny (w wybranych przypadkach w połączeniu z radioterapią).
Wyniki leczenia w większości nerczaków płodowych są bardzo dobre: jego wyleczalność określa się na 90%. Wczesne wykrycie nowotworu oraz szybkie wdrożenie leczenia zwiększa szanse na skuteczność prowadzonej terapii.
Nowotwory nerki – przyczyny
Dlaczego powstają nowotwory nerki? W większości przypadków nie znamy odpowiedzi na to pytanie. U podłoża rozwoju każdego nowotworu nerki leży niekontrolowane namnażanie się komórek. W wielu przypadkach jest ono zjawiskiem uwarunkowanym genetycznie.
Część nowotworów nerki może występować jako element innych zespołów chorobowych. Przykładowo, rak jasnokomórkowy nerki może rozwinąć się w przebiegu zespołu von Hippel-Lindau. Jest to schorzenie o podłożu genetycznym, prowadzące do rozwoju różnorakich nowotworów (głównie naczyniaki ośrodkowego układu nerwowego, rak nerki oraz guzy nadnerczy).
Z kolei naczyniakomięśniakotłuszczak (angiomyolipoma) nerek jest zmianą typową dla innej genetycznie uwarunkowanej choroby – stwardnienia guzowatego.
Należy jednak pamiętać, że choć nowotwory nerek mogą rozwijać się w przebiegu schorzeń o tle genetycznym, większość z nich pojawia się spontanicznie i bez związku z innymi zespołami.
Badania nad czynnikami ryzyka nowotworów nerek koncentrują się przede wszystkim na najczęściej występującym nowotworze złośliwym nerki – raku nerki. Udowodniono, że czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka nerki są: palenie papierosów, otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz długotrwała dializoterapia.
Nowotwory nerki – informacje ogólne
- Charakterystyczne cechy nowotworów łagodnych to powolny wzrost oraz dobre odgraniczenie od otaczających tkanek. Przykładami nowotworów łagodnych nerki są: gruczolak kwasochłonny (z łac. onkocytoma), naczyniakomięsakotłuszczak (z łac. angiomyolipoma, AML) czy brodawczak. Nowotwory łagodne nie tworzą odległych przerzutów w innych narządach. Wiele nowotworów łagodnych nerki wymaga jedynie regularnej obserwacji. Usunięcie nowotworu łagodnego może być wskazane w przypadku osiągnięcia przez guz dużych rozmiarów lub spowodowania objawów klinicznych.
- Nowotwory złośliwe nerki charakteryzują się bardziej agresywnym przebiegiem. Ich komórki namnażają się szybciej i naciekają okoliczne struktury. Nowotwory złośliwe są również zdolne do tworzenia odległych przerzutów. Najczęściej spotykanym nowotworem złośliwym nerki w populacji osób dorosłych jest rak nerki. Najczęstszy nowotwór złośliwy nerki wśród dzieci to nerczak płodowy, zwany również guzem Wilmsa.
W procesie diagnostyki nowotworu nerki konieczne jest znalezienie odpowiedzi na kluczowe pytanie: czy mamy do czynienia ze zmianą łagodną, czy złośliwą? Charakter wykrytego nowotworu jest głównym czynnikiem determinującym dalsze postępowanie lecznicze.
Najważniejszym narzędziem diagnostycznym w nowotworach nerki są badania obrazowe: ultrasonografia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny jamy brzusznej. W niektórych przypadkach konieczne jest również wykonanie badań dodatkowych.
Guzy o charakterze łagodnym i złośliwym posiadają cechy pozwalające na ich wstępne odróżnienie w badaniach obrazowych. Niestety, w niektórych przypadkach postawienie pewnej diagnozy na podstawie wyłącznie badań obrazowych jest niemożliwe. Wówczas konieczne jest badanie histopatologiczne fragmentu guza. Materiał do badania możemy uzyskać podczas biopsji lub w wyniku zabiegu operacyjnego usunięcia guza.
Znajomość rodzaju określonego nowotworu nerki pozwala na dobór najbardziej optymalnego rodzaju postępowania.
Nowotwory nerki – leczenie
Planując leczenie nowotworu nerki, należy uwzględnić wiele czynników. Najważniejszym z nich jest oczywiście rodzaj wykrytego nowotworu. Dodatkowe czynniki to wielkość guza, obecność objawów klinicznych oraz ogólny stan zdrowia pacjenta. Nowotwory o charakterze łagodnym często nie wymagają żadnego leczenia – w wielu przypadkach wskazana jest jedynie regularna obserwacja.
Konieczność ich usunięcia może pojawić się w momencie osiągnięcia przez guz znacznych rozmiarów lub powodowania objawów klinicznych (na przykład dolegliwości bólowych).
Podstawową metodą leczenia złośliwych nowotworów nerki jest zabieg chirurgiczny. Operację usunięcia guza wykonuje się również w przypadkach „podejrzanych” nowotworów, których charakter (łagodny lub złośliwy) jest trudny do oceny w badaniach obrazowych.
W zależności od rodzaju i wielkości guza, wykonuje się dwa podstawowe rodzaje operacji: nefrektomię oszczędzającą lub radykalną. Nefrektomia oszczędzająca oznacza usunięcie guza wraz z przylegającą częścią miąższu nerki. Jej celem jest jednak pozostawienie możliwie dużej objętości czynnej nerki.
W przypadku nefrektomii radykalnej, konieczne jest usunięcie guza razem z całą nerką. W niektórych sytuacjach może być wskazane również usunięcie innych pobliskich tkanek objętych procesem nowotworowym (np. okolicznej tkanki tłuszczowej, węzłów chłonnych lub nadnercza).
Niektóre nowotwory nerki mogą wymagać leczenia uzupełniającego (na przykład za pomocą farmakoterapii). W przypadku wybranych zmian (w szczególności niewielkich i odpowiednio umiejscowionych) możliwe jest stosowanie technik leczenia małoinwazyjnego.
Przykładem takiej terapii jest krioablacja, czyli niszczenie tkanki nowotworu z wykorzystaniem bardzo niskich temperatur. Innym zabiegiem stosowanym w niektórych nowotworach nerek jest embolizacja naczyń guza.
Embolizacja polega na wprowadzeniu do naczyń krwionośnych specjalnej substancji, powodującej zamknięcie światła naczynia. W ten sposób dopływ krwi zostaje zablokowany, a niedokrwiona tkanka nowotworu ulega obumarciu. Embolizacja naczyń guza bywa stosowana na przykład w terapii naczyniakomięśniakotłuszczaków nerki (angiomyolipoma).
Podział nowotworów
Nowotwory można podzielić na łagodne (niezłośliwe) i złośliwe (tę grupę często potocznie określa się mianem „raków”, choć z medycznego punktu widzenia nie jest to prawidłowe, zostanie to wyjaśnione później).
Nowotwory łagodne występują znacznie częściej niż złośliwe. Swoją budową i wyglądem tworzących go komórek nowotwór może być mniej lub bardziej podobny do prawidłowej tkanki, z której się wywodzi. Nazywamy to zróżnicowaniem nowotworu – można przyjąć, że im bardziej jest on podobny do tkanek prawidłowych, tym mniej jest złośliwy. Nowotwory łagodne cechują się bardzo dużym stopniem zróżnicowania.
Nowotwory złośliwe – podział w zależności od pochodzenia
- nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego (a więc rozwijające się z komórek nabłonka) nazywa się rakami (carcinoma)
- nowotwory wywodzące się z komórek mezenchymalnych to mięsaki (sarcoma), a
- nowotwory tkanki limfatycznej i układu krwiotwórczego to chłoniaki (lymphoma) i
- białaczki (leucemia).
Istnieją jeszcze nowotwory wywodzące się z pierwotnej komórki płciowej, zwykle rozwijają się one w gonadach (jądra i jajniki) i nazywamy je nowotworami germinalnymi. Ponadto osobną grupę stanowią nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego).
Ryc. 1. Chłoniak żołądka w postaci owrzodzenia błony śluzowej
Nowotwory złośliwe - przerzuty
Nowotwory złośliwe charakteryzują się występowaniem kilku cech, które decydują o tym, że zasługują one na nazwanie ich „złośliwymi” i określają biologiczne zachowanie opisywanych zmian. Dwie główne takie cechy to naciekanie okolicznych tkanek (czyli ich przerastanie) oraz zdolność do tworzenia przerzutów do węzłów chłonnych lub narządów odległych. Naciekanie wiąże się z niszczeniem tkanek otaczających nowotwór lub narząd, z którego się on wywodzi. Komórki nowotworu mają zdolność naciekania także naczyń krwionośnych i chłonnych. Dzięki temu, po dostaniu się do światła naczynia wraz z krwią lub chłonką, mogą się rozsiewać po całym ciele. Jeśli w innym, odległym miejscu komórki nowotworowe napotkają korzystne warunki do osiedlenia się i namnażania – pozostają tam i tworzą nowy guz nowotworowy nazywany przerzutem.
